23 اسفند 1400 11 شعبان 1443 - 28 : 02
کد خبر : ۳۴۳۳۳
تاریخ انتشار : ۱۴ مرداد ۱۳۹۳ - ۲۲:۰۲
به مناسبت روز حقوق بشر اسلامی؛
یک عضو جامعه مدرسین با بیان اینکه حقوق بشر و آزادی باید در چارچوبی که شریعت مطهر تعیین کرده عمل شود، گفت: نمی خواهم بگویم اعلامیه حقوق بشر بد است و چرا بشر به اینجا رسیده است، برعکس معتقدم نفس رسیدن مجامع مطرح دنیا به یک قرار که اسمش حقوق بشر است قدمی رو به جلو است. ولی متأسفانه می بینیم کسانی دنبال این کار را می گیرند که خودشان دستشان به خون آغشته است.
عقیق: حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست درباره ویژگی ها و شاخصه های حقوق بشر اسلامی گفت: در اسلام قبل از اینکه حقوق بشر یا حقوق حیوان مطرح باشد اصلا حقوق هستی مطرح است. یعنی در نگاه اسلام، هستی احترام دارد و نباید مورد تجاوز قرار گیرد و لذا می بینیم که در مرحله اول حقوقی برای انسان درج می شود در مرحله بعد برای جانداران و حیوانات و در مرحله سوم برای محیط زیست، گیاه، درخت، آب، زمین، هوا صادر می شود.

وی با بیان اینکه لذا آنچه که در فرهنگ قرآن و اسلام مطرح است حقوق هستی است، گفت: همین ویژگی را از نظر دامنه و گستره ویژگی اول حقوق بشر اسلامی می دانم. نکته دوم به عنوان ویژگی حقوق بشر اسلامی این است که در اسلام همه جوانب ملاحظه شده، یعنی اگر حقوق بشر مطرح می شود اینگونه نیست که قانون گذار اسلام، مبتلا به احساس شود و تک جانبه نگاه کند. در عین اینکه احترام به هستی و بشر را مطرح می کند، قصاص را هم داریم. یعنی اینگونه نیست که حالا که بنا شده حقوق بشر رعایت شود بنابراین قصاص باید کنار رود.

این عضو جامعه مدرسین تاکید کرد: اگر انسانها حدود الهی را آگاهانه، اجرا نکردند حقوق بشر اسلامی رعایت نشده است بلکه در شرایط و ظرفیت های مناسب، باید متجاوز تنبیه شود. بنابراین اینگونه نیست که اگر در حقوق بشر آزادی مطرح می شود رهایی بشر هم مطرح شود. باید در چارچوبی که شریعت مطهر تعیین کرده عمل شود و من این مجموعه را همه جانبه بودن حقوق بشر اسلامی می دانم.

حجت‌الاسلام والمسلمین علیدوست با بیان اینکه ویژکی دیگر حقوق بشر اسلامی ضمانت اجرایی آن است که حقوق بشر اسلامی دارد. یعنی در درون حقوق بشر اسلامی سیستمی تعبیه شده که ضمانت اجرا را با خودش دارد. در حالی که در حقوق بشر غیر اسلامی متأسفانه هیچ ضمانت اجرایی وجود ندارد. حقوق بشر غیر اسلامی دچار آپارتاید در رفتار است. بالاتر از این ، ابزاری در دست قدرت های بزرگ است در حالی که این مسائل در اسلام مطرح نیست.

وی ادامه داد: نمی خواهم اعلامیه حقوق بشر را بگوییم بد است و چرا بشر به اینجا رسیده است. برعکس معتقدم نفس رسیدن مجامع مطرح دنیا به یک قرار که اسمش حقوق بشر است خود نفس این رسیدن قدمی رو به جلو است. ولی متأسفانه می بینیم کسانی دنبال این کار را می گیرند که خودشان دستشان اولا به خون آغشته است، ثانیا ضمانت اجرا ندارد، ثالثا آپارتاید رفتاری در اینجا می بینیم و بدتر از این، ابزاری در دست قدرت های بزرگ شده است.

این استاد حوزه گفت: ولی حقوق بشر اسلامی از این ناهنجاریها مبرا است. معتقدم اگر دنیا برسد به آنچه که در معارف ادیان توحیدی از جمله اسلام مطرح است در آن زمان است که حقوق بشری پایدار و واقعی و مطلوب بدست می آید.

این عضو جامعه مدرسین در مورد اینکه خطوط قرمزی که حقوق بشر اسلامی دارد چگونه مشخص می شود هم عنوان کرد: خطوط قرمزی که مطرح می شود یک وقت در بخش نظری و یک وقت در بخش عملی است. در بخش نظری برای اینکه مسئله پیچیده ای است دائماً اجتهاد می طلبد، یعنی اینگونه نیست که فارغ از اجتهاد مطرح در فقه اسلامی مخصوصاً فقه تشیع بتوانیم حقوق بشر تعیین کنیم یا خطوط قرمز را حذف یا اضافه کنیم. این مسئله بر عهده فقیهان منضبط و البته آشنا با اقتضائات روز است که باید بر اساس اسنادی که از قرآن و نص و عقل در اختیار دارند اجتهاد کنند و خطوط قرمز حقوق بشر اسلامی را مشخص کنند.   

حجت‌الاسلام والمسلمین علیدوست با بیان اینکه در بخش عمل هم مسلم است آن چیزی که می تواند خطوط قرمز حساب شود بحث مصلحت است. گفت: یعنی بگوییم جریان یا تکلیف و یا حتی حقی را نباید فارغ از مصلحت برخاسته از نصوص و یا خارج از نصوص ملاحظه بکنیم که این بحث را در کتاب فقه و مصلحت مفصل مطرح کرده ام.

وی در مورد تفاوت حقوق بشر اسلامی با حقوق بشر غربی هم تصریح کرد: مقایسه ایندو قدری مشکل است. دو چیز را وقتی می خواهیم مقایسه کنیم فقط نمی تواند اشتراک به نام باشد. حالا نمی توانم بگویم حقوق بشر اسلامی، و حقوق بشر مطرح الان اینجوری است. ولی در عین حال باید بگویم مشترکات زیاد دارند. زیرا یکی از منابع استنباط حقوق بشر اسلامی عقل، به عنوان یک سند پشتیبان و استنباط است؛ عقل دیگر اسلامی و غیر اسلامی ندارد. بنابراین نمی خواهم بگویم قرآن و روایات تنها منبع تعیین حقوق بشر اسلامی باشد اگر چه آنها هم مسائلی مطرح می کنند که بسیاری از آنها قبل از اینکه اسلامی باشند بشری هستند.

این استاد حوزه گفت: یعنی وقتی قرآن مطرح می کند که اوفوا بالعقود نمی توانیم بگوییم این یک اصل اسلامی است. وفای به عقود قبل از اینکه اسلامی باشد یک اصل بشری است و خرد انسانی به آن می رسد. البته در دین تأکید می شود. بنابراین به دلیل اشتراک منبع در استنباط حقوق بشر اسلامی با حقوق بشر مطرح و بدون اضافه به اسلام اشتراکات زیادی دارند اما افتراقاتی که کم هم نیستند دارند. همانطوری که اشاره کردم نگاه اسلام نگاه همه جانبه است. عالم را آیت الله یعنی نشانه خدا می بیند و همه چیز را باید در راستای رسیدن به هدف خلقت به زعم آن حقوق بشر اسلامی نگاه کرد؛ در عین اینکه دنیا را نگاه می کند آخرت را نگاه می کند به همین اساس یک افتراقاتی وارد می شود.

این عضو جامعه مدرسین تاکید کرد: اسلام با اینکه به اصل آزادی انسانها و اراده انسانها معتقد است اما در حوزه تکالیف شرعی به عبارت دیگر در حقوق بشر اسلامی، انسان مکلف و صاحب حق و برخوردار از حق است. نه فقط مکلف است و نه فقط صاحب حق است یعنی اگر حقوق را مطرح می کند در کنارش تکلیف را مطرح می کند؛ در حالیکه حقوق بشر غیر اسلامی، انسان محور است. بلکه خدا انگار است، یعنی بشر جای خدا نشسته است و طبیعتاً تکلیف و آخرت را ملاحظه نمی کند مگر در حدی که مزاحم آزادی دیگری شود یا حق دیگران را سلب کند. بنابراین اینجاها که می رسد دیگر نمی شود مقایسه کرد. یعنی دو فرایند و برآیند کاملاً متفاوت است که قطعاً مقایسه درباره آن سخت خواهد بود.

حجت‌الاسلام والمسلمین علیدوست در مورد اینکه مصادیقی را ذکر کنید که حقوق بشر غربی ابزاری در دست قدرت سلطه و برای نفوذ در کشورهای ضعیفتر باشد هم گفت: بیان مصادیق وقتی لازم است که محدود شود. فکر می کنم اگر نام ببرم مصادیق دیگر را در حاشیه امن می بریم. بهتر می دانم که مثال نزنم زیرا مصادیقش روشن است الان رفتاری که در غزه می شود یا رفتاری که با کشورهای اسلامی می شود یا رفتاری که سابقاً قدرت های شرق داشتند از همین مصادیق است. بنابراین مصادیق آنقدر زیاد است که ترجیح می دهم نام نبرم که دیگران در حاشیه امن قرار بگیرند.

وی در مورد اینکه اسلام برای غیر مسلمانها چه حقوقی را تعیین کرده است هم یادآورشد: ماندگارترین و گویاترین سند که برخاسته از منبع امامت است نامه امیرالمومنین علی(ع) به مالک اشتر است که وقتی مالک را به استانداری مصر منصوب می کند حضرت انسانها را دوقسم می کند اما نه در برخورد قانونی، می فرماید مالک انسانهایی که در مصر زندگی می کنند از دو صنف خارج نیستند. یا برادر دینی تو هستند یعنی هم کیش تو هستند یا انسانهای همنوع تو هستند. باید مراعات حالشان را بکنی. از نظر قوانین هم باید در یک سطح باشند وقتی افراد به محاکم یا مراجع حقوقی مراجعه می کنند و می خواهند از منافع کشور برخوردار باشند باید به یک نوع نگاه به آنها نگاه کنی ولو اینکه در آخرت ممکن است انسانها از هم جدا شوند و هرکس طبق اقتضای عمل خودش پیش برود. ضمن اینکه این بخش از احکام اسلام از بخش متغیرهاست که با اقتضائات مصالح، تفاوت خواهد داشت.

منبع:مهر

گزارش خطا

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
نظر: