1-از راه عقل: عقل به ما می‌گوید :قرآن یا مفید است یا
مفید نیست، اگر مفید نیست چرا وقتمان را تلف می‌کنیم و آن را می‌خوانیم و اگر مفید
است چرا آن را با فهم و ترجمه نمی خوانیم تا چیزی بفهمیم ؟ همه می‌گوییم قرآن کتاب
خداست وعقل به ما می‌گوید اگر قرآن کتاب خداست چطور کتاب بندگان خدا را می‌خوانیم
تا چیزی بفهمیم؟ آیا مطالب و رهنمودهای خداوند بی ارزش تر از کتابهای بندگان خداست
؟ از سوی دیگر اگر از هر کسی سوال کنیم که چرا خداوند قرآن را فرستاده است می‌گوید
برای هدایت. حالا چنانچه بپرسیم شما که هر روز نیم ساعت، یک ساعت قرآن و نماز و
دعا می‌خوانید چه هدایتی یافته‌اید ؟ پاسخی ندارند.
2-از نظر قرآن: وقتی قرآن را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهیم
می‌بینیم اگر چه در مواردی تأکید بر خواندن کرده است، ولی در جاهای زیادی تاکید بر
چگونه خواندن فرموده است، مثلاً در سوره «محمد» (ص)فرموده است، آیا در قرآن تدبر
نمی کنند، آیا بر دلهایشان قفل زده شده است ؟ در ابتدای سوره بقره می‌فرماید: آن
«کتابی» است که شکی در آن نیست و راهنمای پرهیزکاران است . در سوره فرقان فرموده
است: پیامبر شکایت می‌کند و می‌گوید پروردگارا این قوم من قرآن را رها کرده اند.
همچنین آیات دیگر که مردم را به خواندن با تدبر و تعقل امر فرموده و خواندن بدون
فهم را و حتی فهم بدون عمل را تشبیه به الاغ با بار کتاب فرموده است (سوره جمعه)
3- از نظر حدیث: پیامبر(ص) فرمود: بر شما باد قرآن ،پس
آن را راهبر و پیشوای خود قرار دهید، زیرا آن سخن پروردگار جهانیان است. و نیز
فرمود: من دو چیز گرانبها نزد شما می‌گذارم که اگر به آن دو چنگ بزنید گمراه نمی‌شوید،
کتاب خدا و اهل بیتم ( واضح است که چنگ زدن یعنی پیروی کردن و نه تماشا کردن ) (
کنز العمال / ج1 / ص 515 ) حضرت علی (ع) فرمودند آگاه باشید خیری نیست در قرائتی
که در آن تدبر نباشد ( بحار / ج92/ 211 ) خدا را، خدا را، مبادا دیگران در عمل به
قرآن از شما پیشی بگیرند (نهج البلاغه ).
از عوامل پیشرفت کشورهای غیر مسلمان، اتحاد، نظم، برنامه
ریزی، مطالعه وپژوهش ، تلاش و وجدان کاری و ... است که در قرآن مورد تاکید قرار
گرفته است، اما مسلمانان خطوط قرآن را فقط تماشا می‌کنند، این در حالی است که
پیامبر (ص) فرمود تا موقعی قرآن می‌خوانی که تو را
از بدی جلوگیری می‌کند و اگر جلوگیری نکند آن را نمی خوانی. اگر قرائت تنها کاربرد
داشت باید مسلمانان قرآن خوان بهترین اخلاق را می‌داشتند( قرآن بهار دلها/نهج
البلاغه/1644)
پیامبر(ص)فرمود: هرکس می‌خواهد باخدا سخن بگوید نماز بخواند و هر کس می‌خواهد خدا با او سخن
بگوید قرآن بخواند (بدیهی است سخن گفتن موقعی است که پیامی رد وبدل شود). چنانکه
ملاحظه شد تأکید دلایل عقلی، قرآنی و حدیثی کاملاً لزوم فهمیدن وعمل کردن است و
بسنده کردن به قرائت تنها را مورد سرزنش وتوبیخ قرار داده اند.
تشبیه قرائت و فهم و عمل
قرائت مانند نسخه پزشک است و فهم و عمل مانند گرفتن دارو
و خوردن آن (امام خمینی، چهل حدیث). قرائت مانند پوست است و فهم و عمل مانند مغز.
قرائت مانند صورت است و فهم و عمل مانند سیرت. قرائت مانند سطح است و فهم و عمل مانند
عمق. قرائت مانند ظاهر است و فهم و عمل مانند باطن. قرائت مانند شاخه است و فهم و
عمل مانند ریشه. قرائت مانند کمیت است و فهم و عمل مانند کیفیت.
4-سخنان بزرگان: امام خمینی (ره) در این باره گفته‌اند:
مشکلات مسلمانان زیاد است، اما مشکل بزرگ مسلمین این است که قرآن کریم را کنار گذاشته‌اند
و تحت لوای دیگران در آمده اند. باید مردم را توجه داد و گرایش داد به قرآن و
اسلام ... به این معنی که در ماذنه‌ها اذان بگویید و نماز بخوانید، اکثر احکام
اساسی اسلام را که اعتنا به آن ندارید از مهجوریت بیرون نمی رود ( قرآن کتاب هدایت
از امام خمینی )
-مقام معظم رهبری گفته اند :حقیقت این است که ما قرآن را
مهجور گذاشته ایم. درست است که قرآن را تلاوت می‌کنیم و به آن عشق می‌ورزیم، ولی
این کافی نیست. قرآن آمده است تا مبنای زندگی انسان را طبق بینش الهی شکل دهد.
قرآن آمده است تا جوامع ما را سعادتمند، عزیز، مستقل و از لحاظ مادی و معنوی پیشرو
قرار دهد. نقش قرآن این است (2/6/78 ) آقایان باید هر آیه ای را که می‌خوانید
ترجمه اش را بدانید (18/11/63 )
- سید قطب هم گفته است: علت پیشرفت عموم مسلمین این بود
که مسلمین صدر اسلام قبل از هر چیزی قرآنی بودند نه فیلسوف، نه فقیه و نه ادیب.
ولی با همان معلومات ابتدایی ولی با قلبهای پاک پایبند به قرآن بوده اند. قرآن را
می‌خواندند، می‌فهمیدند و به آن عمل می‌کردند. آنان برخورد عملی، تعبدی و انقلابی
داشتند. نقطه مثبت آنها نیز همین بود و گرفتاری های لا علاج و دامنه دار امروز هم
همین می‌باشد و چاره هم همان است که در آنان بود.
5- تجربه تاریخی :قرآن کریم در دو دوره تاریخی بر حق بودن
خودش را نشان داد. یکی در صدر اسلام که اعراب عقب مانده را از بدبختی های شرک و
ظلم و جهل نجات بخشید و به عزت و سروری های مادی و معنوی رساند و حتی کشورهای
پیشرفته را نیز در حد زیادی مسلمان کرد. یکی هم در این دوران که ملت ایران به
پیروی از امام راحل که یک روحانی قرآن شناس بود دست به فداکاری زد و با عمل به
قرآن توانست کشور را از ذلت و بدبختی نجات دهد و به سمت قله های پیشرفت حرکت کند.
به علاوه اینکه الگوی استقلال دیگر کشورهای مسلمان شد.
علل ترجمه گریزی
علل عمومی: وقتی کسی پیشنهاد
سازنده
ای می‌دهد که خلاف عرف جامعه است (مثل ترویج ترجمه قرآن ) اکثر افراد حتی خیلی از
خواص مخالفت می‌کنند و دلایلی می‌آورند مانند دلایل بت پرستان: بعضی می‌گویند
پدران ما قرآن را فقط قرائت می‌کردند پس ماهم فقط قرائت می‌کنیم. بعضی می‌گویند
اگر فهمیدن قرآن لازم است چرا بزرگان ما انجام نمی‌دهند یا چرا چیزی نمی گویند .
بعضی می‌گویند اکثریت جامعه فقط قرائت می‌کنند آیا این همه اشتباه می‌کنند؟ این در
حالی است که قرآن همه این موارد را مردود می‌داند، زیرا تقلید کورکورانه است و می‌گوید
خداوند به شما عقل داده است تا ببینید خدا و رسولش چه گفته اند و در صورت لزوم
مطالعه و مشورت کنید و در آخر استقلال رأی داشته باشید و گرنه با تقلید کورکورانه
از دیگران، مسؤول خواهید بود.
علل اختصاصی
1- برداشت غلط از کلمه قرائت و خواندن: آیا خواندن الفاظ
بدون فهمیدن ارزشی دارد؟ اگر ارزشی داشت مسلمانان با این همه قرآن خواندن نباید
جزو کشورهای عقب مانده و وابسته و نوکر دشمنان اسلام باشند.
تشبیه: وقتی به فرزندمان می‌گوییم کتابت را بخوان یعنی
بخوان و بفهم. اگر خوانده باشد و نفهمیده باشد می‌گوییم خواندنت به درد نمی‌خورد،
برو دوباره بخوان .
2 - کوته فکری: اگر کمی فکر کنیم و از خود بپرسیم آیا یک
آدم عاقل ممکن است کتابی را به یک نفر بدهد و بگوید آن کتاب را بدون فهمیدن
بخوان؟! آیا ممکن است خدایی که آفریننده همه عقل‌هاست چنین کاری را انجام دهد
.
3- برداشت غلط از ثواب :ما خیال می‌کنیم ثوابهایی که
برای خواندن فلان سوره آمده است شامل همه می‌شود. خیر، ثواب یعنی مزد و پاداش، به
یک جراح ده میلیون تومان می‌دهند و به یک کارگر ده هزار تومان می‌دهند. آیت ا...
مکارم شیرازی در تفسیر نمونه در آغاز هر سوره ضمن ثواب قرائت آن تذکر داده اند که
منظور تنها خواندن آیات نیست، بلکه خواندن، مقدمه ای است برای درک و فهم و آن نیز مقدمه
ای است برای پیاده ساختن آن در زندگی فردی و اجتماعی و مسلم است که اگر مسلمانان
از مفاد آیات این سوره در زندگی خود الهام بگیرند همه این پاداشها را علاوه بر
نتایج دنیوی خواهند داشت .