عقیق:(ادعونی استجب لکم) در فارسی به‌معنای خواستن و درخواست از خدا، یعنی خواستن کامل‌ترینِ چیزها از آفریینده و یگانۀ عالم هستی است. درخواست از خدا، عزّت است. اگر برآورده شود؛ نعمت است و درخواست و ایجاد رابطۀ دوستی با خداوندِ متعال، بالاترین عزّت و رحمتی است که خداوند می‌تواند به بنده‌اش عطا کند؛ اگر انسان، دوستی با خدا را با معرفت به قلب، اقرار به زبان و عمل به جوارح به منصۀ ظهور برساند، حقیقتِ دوستی و نزدیکی به خدا را به نمایش گذاشته و رو به درگاهِ پروردگاری آورده که غنی، حمید، کریم و رحیم است. پروردگاری‌که سرمنشاء تمامی خیرات و برکات است و دوستی با او، ارمغان آرامش دنیا و آخرت است. دکتر مهدی عزیزیان، عضو هیأت‌علمی و استادیار پژوهشگاه امام‌صادق(ع)، راه‌های دوستی و ارتباط با خدا را در چندعاملِ اساسی و مؤثر ذکر نموده و عمل به آن‌ها را رسیدن به سعادت و سلامت معرفی می‌کند. همراه ما باشید...

*آیا به‌عنوان مخلوقِ پروردگار، می‌توانیم از روابط صحیح فردی و اجتماعی، الگویی برای ارتباط عمیق‌تر با خداوند متعال اتّخاذ کنیم؟

یقیناً در برقراری ارتباط با افراد جامعه و دوست‌یابی، نیازمند پارامترهایی هستیم و سعی می‌کنیم حساسیت‌های فرد مقابل را در نظر بگیریم، سلائق و رفتارهای مورد علاقه‌اش را بشناسیم و از رنجاندن‌اش بپرهیزیم، بعد از ایجاد دوستی با فردِ مورد نظرمان، به هر نحوی سعی بر ادامۀ تعامل و دیدار با او داریم و از طُرق مختلف با ایمیل، تلفن و دیدار حضوری و... از احوالات او آگاه می‌شویم، در میهمانی‌هایش شرکت نموده و خود، میزبان آن دوست عزیزمان می‌شویم؛ زیرا می‌دانیم که یکایکِ این برنامه‌ها به تعمیقِ دوستیِ ما کمک نموده و ما را به هم نزدیک‌تر می‌کند، همچنین با دوستان دوست‎مان ارتباط نیکویی خواهیم داشت و از دشمنان دوست‌مان پرهیز نموده و با آن‌ها دوست و هم‌نشین نخواهیم شد. اگر فردی را به‌خاطر شخصیت‎اش دوست داریم، نه از روی ترس و وحشت، و نه به‌خاطر مال و ثروتش، بلکه به‌خاطر خودش دوست‌دارش هستیم. در روابط اجتماعی، انسان‌ها با افرادی‌که رابطۀ قلبی و فکریِ نزدیک‌تری دارند، بیشتر صحبت می‌کنند و درد دل‌هایشان را نزد آن‌ها بازگو می‌کنند، نه غریبه‌ها، پایان این ارتباط و دوستیِ دوطرفه، به برداشتنِ مرزهای بین دو دوست ختم می‌شود که نشان می‌دهد این افراد، دو جسم در یک‌روح هستند. رسیدن به این‌نقطه، به‌معنای دید یکسان، قضاوت‌ها و خواست یکسان است؛ به‌گونه‌ای‌که با دیدن یکی از این دو نفر، می‌توان به علائق و خواسته‌های دوست دوم پی‌برد. با توجه به این مقدمه، می‌توان به راهکارهای دوستی با خداوند متعال رسید.

*اولین نکته‌ای‌که در برقراریِ رابطه و دوستی با خدا می‌بایست مورد توجه قرار گیرد، چه موضوعی است؟

باید ببینیم چه‌طور می‌توانیم به حساسیّت‌های خدا و خواسته‌هایش از خودمان پی‌ببریم. راه‌حل ساده‌ای دارد. می‌توانیم این سؤال را از خودمان بپرسیم. دل ما این سوال را خوب می‌داند چون دل ما سخن‌گوی خداست. دل ما یعنی ندای وجدان و فطرتِ ما، البته دلی که زنگارِ گناه برآن ننشسته باشد و اهل عصیان نباشد، دلِ پاکِ مانند آیینه‌ای است که نور خدا را بسیار زیبا و شفاف در جان و قلب آدمی منعکس می‌کند و با گوش‌دادن به این نجوای دورنی، می‌توان راه را از بیراهه تمیز داد. افراد با فطرت‌های پاک از انجام عملی‌که دوستی و رضایتِ خداوند را در پی داشته باشد، احساس خرسندی می‌کنند و با انجام گناه، احساس تاریکی و نارضایتی به آن‌ها دست می‌دهد. همچنین همراه آفتاب دل، نور فروزان چراغ هدایت انبیاء و اولیاء هم در بیرونِ وجود ما موجب دوستی عمیق‌تر با خداوند می‌شود. بنابراین خداوندِ متعال با دو زبان درون و بیرون که قلب و دل پاک مؤمن و هدایت انبیاء و معصومین(ع) است، ما را به‌سمت دوستی و هدایت برای ارتباط صمیمی‌تر با خود فراخوانده است.

*انجام و دوری از چه اعمالی می‌تواند به دوستی عمیق و پایدار با خداوند منجر شود؟

اعمال مورد پسند خداوند یا واجب است یا مستحب، و اعمال ناپسند در نزد خدا یا حرام است یا مکروه. علمای اخلاق همواره بر انجام واجبات و پرهیز از محرّمات تأکید کرده و آن را اولین‌گام برای برقراریِ دوستی عمیق با خداوند عنوان نموده‌اند. اگر انسانی در این‌راه قدم بگذارد، یقین بداند افق‌های روشنی در ارتباط عمیق‌تر با خداوند پیش رویش گشوده خواهد شد. با توجه به این‌که در ماه مبارک رمضان هستیم و میهمانِ خوانِ پربرکت حضرت حق، یکی از راه‌های توجه به دوستی با خداوند، قرائت قرآن است. قرآن خواندن یعنی شنیدن سخن خدا. چون قرآن کلام‌ا... است، و دعاکردن، گفتن حرف‌ها و درد دل‌ها و دغدغه‌هایمان به خداوند است. هرچه با تأمل و تدبّر و تفکّر قرآن بخوانیم، به سخنانِ خداوند که چیزی جز هدایت و سعادتِ بشر نیست، گوش فراداده‌ایم. بنابراین حلال خدا را حلال دانستن و حرام خدا را مرتکب‌نشدن و قرائت قرآن و دعاخواندن، از مهمترین اعمالی است که به‌واسطۀ عمل به آن می‌توان دوستی با خدا را تقویت کرد.

*در ماه مبارک رمضان، میهمان خدا هستیم. در مابقی ایام سال چگونه می‌توانیم با ارتباط و صمیمیت خاصی خداوند را در خانۀ دل‌مان حاضر و ناظر ببینیم و همیشه حضورش را در لحظه‌لحظۀ زندگی‌مان احساس کنیم؟

خداوند متعال، سفرۀ بذل و بخشش و مغفرتش را برای همگان گشوده است. اگرکسی مهمان خدا باشد، یقین بداند که خداوند کریم به‌زودیِ زود، بازدیدش را پس خواهد داد و مهمان دل او خواهد شد. در روایت آمده است که؛ «قلب انسان حریم خداست. پس به حرم خدا، غیر خدا را راه ندهید». هنگامی‌که جای دوستان خدا در قلب باز باشد، یقیناً خداوند هم آن قلب و دوست را برای دوستی می‌پسندد؛ زیرا توجه به دوستی با دوستان و دشمنی با دشمنانِ خداوند در امر دین‌داری بسیار مورد تأکید بزرگان دین قرار گرفته است، بنابراین در یک جملۀ کوتاه، راه محبوبِ خدا شدن را یک‌گام می‌داند و آن عمل به دستورات خداست. در آیۀ 31 سورۀ مبارکۀ آل‌عمران آمده است؛ «اگر خدا را دوست می‌دارید، از من پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد، و گناهان‌تان را ببخشد، و خدا آمرزندۀ مهربان است». خداوند به پیامبر فرموده است؛ «ای پیامبر! به مؤمنان بگو اگر خداوند را دوست دارید، از من پیروی کنید تا این‌که خدا شما را دوست داشته باشد». تا محبوب خدا شدن فقط یک‌گام فاصله است و آن پیروی از دستورات رسول خداست.

*برخی خداوند را به‌خاطر بهشت و نعمت‌هایش و برخی این دوستی را به‌خاطر ترس از عقوبتِ اعمال‌شان دوست می‌دارند. این دوستی را می‌توان یک‌دوستیِ حقیقی نامید؟

خداوند را نه به‌خاطر نعمت‌های بهشتی، و نه به‌خاطر ترس از آتش دوزخ نباید دوست داشت، بلکه خداوند را به‌خاطر یکتایی و بزرگی‌اش، به این‌خاطر که خالق و دوست‌دار ماست، باید دوست داشت و باید بدانیم از این دوستی، چیزی عاید خداوند نمی‌شود. بهرۀ این‌دوستی، تنها نصیب ما می‌شود. کسی‌که خداوند را برای خدایی‌اش دوست دارد، هرگز دل‌نگران نیست. آرامش روحی و روانی دارد. احساس تنهایی و افسردگی نمی‌کند؛ زیرا می‌داند که پروردگارش آگاه به ظاهر و باطن اوست و سبب‌ساز و سبب‌سوز است. کسی‌که با خداست، با بندگان خدا هم رابطۀ خوبی خواهد داشت؛ چراکه می‌داند خدا خدمت و محبت به بندگانش را دوست دارد و یکی از بهترین راه‌های نزدیکی به خدا، خدمت به بندگانِ خداست.

*مزیّت‌های دوستی با خدا چیست؟

ارتباط با خداوند، مشروط به مکان و زمان خاصی نیست؛ همچنان‌که برای ارتباط با خدا، نیاز به زبان و ابزار خاصی نیست. با هر زبانی می‌توان حرف زد. حتی با بی‌زبانی و زبانِ بسته هم می‌توان با خدا صحبت کرد. زبان دل و زبان حال، بهترینِ زبان‌هاست.

مرحوم علامه‌طباطبایی(ره) در مباحثی‌که با پروفسور‌ هانری‌کربن داشتند، یک‌روز به ایشان می‌گوید، در عالم مسیحیت برای ارتباط با خداوند، محدودیت‌های متعددی وجود دارد. محدودیت مکانی، زمانی و... مثلاً مسیحیان اگر بخواهند با خدا صحبت کنند و او را عبادت کنند، باید منتظر باشند روز یکشنبه برسد تا به کلیسا بروند، یا این‌که برای صدازدنِ خداوند، از دو تا سه اسم محدود به اب و ابن و روح اقدس استفاده می‌کنند، امّا در اسلام، در همۀ مکان‌ها و زمان‌ها و با اسامی بی‌شمارِ خداوند، می‌توان خداوند را عبادت کرد و از او کمک خواست، جناب آقای کربن! شما اگر حالی پیدا کنید و بخواهید با خدا حرف بزنید و با او مناجات کنید، چه‌کار می‌کنید؟ کربن پاسخ می‌دهد: من در مناجات‌های خود، صحیفۀ مهدویه را می‌خوانم و با امام‌زمان مرتبط می‌شوم. از نظر کُربن، ویژگی منحصر به فرد مذهب تشیّع در بین مذاهب و مکاتب الهی این است که امام آن‌ها زنده است و می‌توان با او ارتباط برقرار کرد. علامه‌طباطبایی گفته بودند که کُربن بارها صحیفۀ سجادیه را می‌خواند و گریه می‌کرد. حیف است که متفکّری مسیحی این نکته را بداند و بفهمد و برای ارتباط با خدا از ارتباط با امام‌زمان استفاده کند، امّا ما شیعیان از این نعمت بزرگ، بی‌بهره یا کم‌بهره باشند.

در ماه مبارک رمضان که وقت ویژه‌ای برای ارتباط و دوستی با خداست، با پیوند هرچه بیشتر با امام‌عصر، راه ارتباط با خدا را هموارتر کنیم.