عقیق: رمضان از ماه‌های شریفی است که خداوند آن را به خود نسبت داده و سرور ماه‌های دیگر است، یک شب این ماه بهتر از هزار ماه است، در این ماه درهای جهنم بسته و درهای بهشت باز می‌شوند. رمضان، ماهی است که مردم نزد خدای متعال برابرند و میان آنها تفاوتی نیست جز با ایمان و عمل صالح و خداوند برای هر روز و شب این ماه پاداش ویژه‌ای را مقرر کرده است. مقام معظم رهبری نیز در خصوص اهمیت و فضیلت این ماه طی سخنانی فرموده‌اند: ماه رمضان دارای ابعاد گوناگون است؛ معارفی که در این ماه راجع به قرآن، دعا، ذکر، نماز و مسائل مختلف دینی برای مسلمین است در همه جای دنیا مورد توجه قرا می‌گیرد و مسلمانان در این ماه توفیق پیدا می‌کنند که به این مسائل بپردازند.

بنابراین جمع کثیری از مردم مسلمان وارد این مهمانی می‌شوند اما بهره از این مهمانی به یک اندازه نیست و بعضی بیشتر و عده‌ای کمتر از این فرصت معنوی بهره می‌برند که رفع این نقیصه با تقویت سبک زندگی اسلامی در ماه مبارک رمضان ممکن می‌شود.

در این باره با «محمد شجاعی» رئیس مؤسسه منتظران منجی گفت‌وگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

* به عنوان سؤال ابتدایی بفرمایید لزوم تغییر سبک زندگی ما در ماه مبارک رمضان چیست؟

ماه مبارک رمضان، عظیم‌ترین ماه خداوند تبارک و تعالی است و یک شرایط زمانی قدرتمندی دارد که با ماه‌های دیگر متفاوت است، ماهی که یک شب آن بیش از هزار ماه برای انسان خیرات دارد. اینکه که می‌گوییم بیش‌ از هزار ماه، مشخص نیست چقدر بیشتر؟ قطعاً این موضوع به آمادگی انسان بستگی دارد که چقدر در شب قدر می‌تواند از آن بهره‌برداری کند.

نبی اکرم(ص) در آخرین جمعه ماه شعبان فرمودند: «دُعِیتُمْ فیهِ إلى ضِیافَةِ الله»؛ شما به ضیافت الهی دعوت شده‌اید. از این عنوان بر می‌آید که سبک زندگی ما در این ماه با سبک زندگی ما در ماه‌های دیگر باید کاملاً متفاوت باشد چون وقتی کلمه «مهمانی» به میان می‌آید شیوه و روش انسان در مهمانی‌ها تغییر می‌کند.

به طور مثال؛ اگر بخواهیم به یک جشن تولد برویم یک جور آماده می‌شویم، برای رفتن به مراسم عروسی به شکل دیگری تدارک می‌بینیم، همچنین اگر مهمانی به منزل ما بیاید برنامه‌های ما با برنامه‌های عادی متفاوت خواهد بود. در این ضیافت حتی به تعبیر حضرت رسول(ص) خواب ما هم عبادت محسوب می‌شود چه برسد به عبادت‌هایمان! ماهی که خواندن یک آیه در آن ثواب یک ختم قرآن را دارد می‌بینید تا چه اندازه در آن جدیت، فرصت تحول و رشد وجود دارد، بنابراین نمی‌شود در فضایی که اینگونه است سبک زندگی عادی داشته باشیم. بنابراین قطعاً به تناسب ضیافت یک ماهه انسان، برنامه‌ریزی‌هایش را تغییر می‌دهد چون در این روز مهمان معشوق اصلی‌اش «الله» هست و اله اصلی ما که الله است میزبان ماست لذا اعمال تغییراتی در سایر ارتباطات و برنامه ‌ریزی‌های ما ضروری است.

شاید بهترین تعبیری که می‌توانم برای این ماه داشته باشم «ماه عسل» باشد انسان در یک ماه عسل که شاید تکرار شدنی هم نباشد ارتباطش را با کارها و مسائل روزمره خویش قطع می‌کند و اوقات روزمره خود را با محبوب و معشوق خویش به سر می‌برد خداوند نیز این مسئله را از ما خواسته است وقتی امور حلالی مانند خوردن، نوشیدن و یا یک سلسله از مراودات را -که همان بخش حیوانی ماست- به حرمت بخش انسانی که آن را برای ضیافت خودش دعوت کرده، برای ما حرام می‌کند، قطعاً در سبک زندگی ما تغییرات محسوسی به وجود خواهد آمد. پس باید دقت کنیم این تغییر در ظواهر از جمله خوردن و آشامیدن و.. برای فارغ شدن بخش انسانی ما بوده و قلبمان باید به مهمانی برود.

همانند خانمی که از همسرش خوشش نمی‌آید، انسی با او ندارد و می‌خواهد با شخصی که علاقه‌ای به او ندارد به ضیافت برود. به همین دلیل برخی افراد از آمدن ماه مبارک رمضان خوشحال نمی‌شوند و از روزه‌داری راضی نیستند اما با این حال روزه را می‌گیرند و از اینکه زودتر تمام شوند خوشحال می‌شوند چون انسی با آن ندارند.

افرادی که از شرکت در این مهمانی احساس لذت می‌کنند، چه ویژگی‌هایی دارند؟

اما در این بین هستند انسان‌هایی که از ماه مبارک رمضان لذت می‌برند، آنها از اینکه این توفیق را دارند ارتباط خود را با بسیاری از کثرت‌ها و شرایط عادی زندگی قطع کرده و با خداوند تبارک و تعالی و خانواده آسمانی خویش انس بگیرند بسیار خوشحال هستند و از این شرایط نهایت استفاده را می‌برند و در نوع زمان‌بندی عادی زندگی‌شان، برنامه‌های شغلی و کاری و حتی برنامه‌ریزی‌های علمی خویش، تجدید نظر قطعی و جدی دارند تا بتوانند به این ضیافت برسند و از این ماه عسل لذت ببرند. این گروه افرادی بسیار زیرک هستند و با وجود اینکه می‌دانند در روند مادی زندگی‌شان تاثیر چندانی ندارد که اگر در این یک ماه کارهای عادی خود را تعطیل کنند و یا مرخصی بگیرند حتماً آن را انجام می‌دهند.

بنابراین افرادی که زیرک هستند نسبت به بسیاری از غیر برنامه‌های مأنوسانه با معشوقشان قطعاً تجدیدنظر می‌کنند و به خلوت می‌روند و این خلوت بیش از هر چیز دیگری برای آنها لذت‌بخش است؛ از این رو گاهی دوست دارند معشوق با آنها سخن بگوید و آنها شنونده باشند قرآن می‌خوانند و گاهی هم دوست دارند خودشان با معشوق سخن بگویند، نماز می‌خوانند تا گوینده باشند.

حتی در این ماه به اساتید نیز توصیه شده که ملاحظه شاگردانشان را داشته باشند و درس‌ها را برای آنها سبک‌تر بگیرند تا فرصت عاشقی و فرصت انس با حق‌تعالی و بهره‌برداری از فضای معنوی ماه مبارک رمضان را داشته باشند. بنابراین همواره برای کاوش در مسائل علمی فرصت است اما فرصت برای یک چنین خلوتی با چنین قدرتی فقط در همین ماه میسر است. البته در سایر ماه‌ها نیز فرصت عاشقی و خلوت وجود دارد اما نه به این مقدار و به این حجم. لذا طبیعی است که ما در ماه مبارک رمضان سبک زندگی‌‌مان کاملاً متفاوت باشد.

آقای شجاعی! با توجه به ادعیه متعدد وارد شده در ماه مبارک رمضان، به نظر شما کدام یک از این دعاها از جایگاه والاتری برخوردار بوده و بهتر است با آن مأنوس شویم؟

در ادعیه ماه مبارک رمضان دعاهای بسیاری که خوراک‌های انسان است وجود دارد، در واقع این دعاها غذای معنوی انسان هستند که مزه‌ها و طعم‌ها و آثار مختلفی دارند. یکی از دعاهایی که سازندگی فوق‌العاده‌ای دارد به طوری که اگر کسی آن را بعد از هر نماز بخواند گناهان گذشته،‌ حال و آینده‌اش آمرزیده می‌شود دعای «اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلى اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ» است؛ این دعا تأثیر شگرفی در تغییر سبک زندگی دارد، دعایی است که انسان در این ماه به فکر اهل قبور،‌ فقرا و مظلومان عالم می‌افتد و در این اندیشه است که فساد را در کل عالم اصلاح کند و انسان یک شخصیت بسیار برجسته در رابطه با این دعا پیدا می‌کند.

مسلم است که منظور از دعا فقط خواندن متن نیست بلکه عمل کردن به محتوای آن است و همین عمل همه جانبه بزرگ است که موجب می‌شود اگر در گذشته انسان گناهی وجود داشته باشد و یا حتی در آینده اگر لغزشی داشته باشد آمرزیده شود چرا که شخصیتی که به این بلندا بزرگ می‌شود دیگر یک شخصیت عادی نیست بلکه یک شخصیت الهی است که مهربانی او تحت تابش اسم شریف رحمان خداوند متعال قرار دارد و او دیگر از محدودیت‌های کمالات حیوانی خارج شده و به یک انسانی مبدل گشته که همانند «الله» است و هر غمزده‌ای در هر نقطه از عالم برای او اهمیت دارد؛ «اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ».

بنابراین یک تغییر بسیار اساسی در شخصیت، نظام زندگی و سبک زندگی یک روزه‌دار در ماه مبارک ایجاد می‌شود که البته این تغییر، تغییری نیست که صرفاً به ماه مبارک رمضان اختصاص داشته باشد. بلکه این تغییرات در ماه مبارک رمضان انجام می‌شود و همواره ماندگار خواهد ماند از این رو اگر کسی بخواهد به وزان ماه مبارک رمضان رشد کند و اساساً از سطح زندگی طبیعی خارج شود و جزء شئونات ربوبی شده و به معشوق حقیقی خویش یعنی خداوند شباهت پیدا کند و به هدف خلقت خویش نائل شود باید حتماً در ماه مبارک،‌ تغییرات اساسی در سبک زندگی خویش به وجود آورد.

*با توجه به بلندبودن روزها و غلبه تشنگی و گرسنگی بر انسان که در نهایت موجب خوابیدن انسان می‌شود چه راهکاری برای استفاده هر چه بیشتر از این ماه مبارک ارائه می‌‌دهید؟

البته خواب در ماه مبارک رمضان نیز عبادت شمرده می‌شود چرا که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ» خواب شما در این ماه عبادت به شمار می‌رود و اینگونه نیست که اگر ماه مبارک رمضان نباشد افراد این بیداری را متحمل نشوند.

متأسفانه اگر برنامه‌های صدا و سیما را مشاهده کنیم می‌بینیم به گونه‌ای طراحی شده که تا ساعات بامداد نیز برای افراد مختلف برنامه دارد و افراد بسیاری برای تماشای برنامه‌هایی مانند جام جهانی، سریال‌ها و ... تا ساعات بسیاری بیدار می‌مانند و فقط یک ساعت از سحرهای ماه مبارک رمضان نیست که موجب بیداری افراد می‌شود. وقتی قرار است چنین اتفاقی بیفتد باید بین حکومت و برنامه‌های مردم یک هماهنگی‌هایی صورت گیرد که سختی کمتری را متحمل شوند. همانطور که باید تغییراتی باید در محیط‌های آموزشی اعمال شود تا فشار کمتری به افراد وارد آید و بالأخره باید نظام و دولت همکاری کنند تا اندکی کارها در ماه مبارک رمضان سبک‌تر شود تا افراد بتوانند استراحت کرده و به عبادت‌هایشان برسند.

*اما امسال شاهد آن بودیم که هیچ تغییری در ساعات کاری ادارات و سازمان‌ها از سوی دولت محترم اعمال نشده است...

اینکه تغییری در ساعت کاری ادارات در ماه مبارک رمضان لحاظ نشده نیکو نیست در واقع حرمتی برای عبادت مردم و لزوم این تغییرات گذاشته نشده است و این خوب نیست. در آموزه‌های دینی آمده است: کسانی که متصدی امور هستند نسبت به زیرمجموعه‌های خودشان باید درک داشته باشند که آنها در ماه مبارک رمضان قرار دارند و این ماه مبارک تغییراتی را اقتضا می‌کند و ما باید این تغییرات را به رسمیت بشناسیم و اگر این کار را انجام ندهیم علاوه بر اینکه حرمت ماه مبارک رمضان رعایت نشده یک بی‌برکتی هم در کارها ایجاد می‌شود.

*پیشنهاد شما برای استفاده حداکثری از فضای معنوی ماه مبارک چیست؟

اگر انسان بتواند زمام اوقات خود را به دست گیرد انتخاب اینکه چه کاری باید انجام دهد کار سختی نخواهد بود همیشه در ارتباطات و خلوت با محبوب، آن فارغ شدن است که شرط اول را تشکیل می‌دهد و در روایات داریم که خودتان را برای انجام عبادت، فارغ کنید. انسان وقتی فارغ شد انواع ارتباطات زیبا در شکل‌ها، اندازه‌ها و با آثار مختلف برای او حاصل می‌شود.

ما قرآن را به عنوان بهترین غذا در اختیار داریم که از یک آیه تا چندین جزء می‌توان قرائت کرد، دعاهایی داریم که از نیم‌خط تا ده‌ها صفحه، ذکرهایی برای شب تا سحر و صبح تا شب،‌ادعیه جداگانه‌ای با طعم‌ها و آثار مختلف داریم، غیر از فرصتی که انسان برای علم آموزی، حکمت و تفکر و تعقل دارد فرصت بسیار خوبی است. متاسفانه نکته مهم همان فارغ شدن است و اگر این فارغ شدن اتفاق بیفتد انسان خواهد فهمید حال که با معشوق حقیقی خویش خلوت کرده چه نوع داد و ستدی با معشوق خویش داشته و یا چه کارهایی را انجام دهد تا بتواند بیشترین لذت و بهر‌ه‌برداری را ببرد.

آنچه که بسیار مهم است و به آن سفارش شده این است که در لحظات مختلف این ماه مبارک ادعیه و آیات قرآن را به شرط اینکه در آن تدبر، تأمل و تعمق شود بخوانیم و در آنها تفکر کنیم از این رو شایسته است که حجم کمتری از عبادت را برای خود برگزینیم و حجم بیشتری تأمل و تعمق در این برنامه‌ای که داریم داشته باشیم همانند غذایی که انسان کمتر میل می‌کند و بیشتر هضم می‌کند و از آن لذت می‌برد.

به همین دلیل در شب‌های قدر،‌ مهمترین اعمال این شب‌ها مذاکره علمی است البته نه علم به معنای کارهای درسی و رسمی بلکه علوم الهی و معارف الهی که فراگیری و یا تدبر در آنها بیشترین سازندگی را برای ما دارد. لذا ما با یک تنوع بسیار زیادی در این خلوت روبرو هستیم و از حجم بسیار بالا و متنوعی از غذاها، لذت‌ها و عبادت‌ها بهره‌مند هستیم و این بستگی دارد به آمادگی روحی ما که از کدام یک از این غذاها بیشتر لذت ببریم و بیشتر روی ما اثر می‌گذارد.

*به نظر شما نوع ارتباط ما با امام زمان (عج) در این ماه چگونه باید باشد؟

ماه مبارک رمضان یک پیوند ناگسستنی و عمیق با وجود امام زمان علیه‌السلام دارد اگر دقت کرده باشید مهمان ویژه این ماه شخص امام زمان(عج) است بلکه می‌توان گفت که هم مهمان ویژه و هم میزبان ایشان هستند و در واقع خداوند متعال میزبانی خویش را از طریق حضرت ولی عصر(عج) نسبت به بندگان خویش اعمال می‌کند چون در همین مهمترین ماه سال و مهمترین شب ماه مبارک، همه مهمان امام زمان هستند و از قطب عالم امکان روزی خود را دریافت می‌کنند؛ «تَنَزَّل‌ُ المَلائِکَةُ وَ الرُّوح‌ُ فِیها بِإِذن‌ِ رَبِّهِم‌ مِن‌ کُل‌ِّ أَمرٍ» ملائکه و روح در شب قدر برای همه کارها نازل می‌شوند و همه امور را نزد صاحب کارها می‌برند.

* براساس آیات سوره مبارکه قدر، ملائکه و روح در کجا نازل می‌شوند و تمام امر را نزد چه کسی می‌برند؟

امکان ندارد ملائکه و روح که در شب‌های قدر نازل می‌شوند امور را پیش کسی غیر از صاحب امر ببرند کسی که ولی امر تمام انسان‌ها است یعنی وجود مقدس آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف! بنابراین میزان بهره‌مندی از قدر بیشتر در ماه مبارک، بستگی به قرب بیشتر هر فردی از وجود مقدس حضرت دارد حتی همان دعایی که عرض کردم که گناهان گذشته و حال و آینده‌اش را می‌بخشد آن دعا دعای فرج امام زمان علیه‌السلام است که ما در آن دائماً امر فرج ایشان را می‌خواهیم وقتی می‌گوییم «اللهم فرج عن کل مکروب» یعنی با فرج حضرت مهدی(عج) حاصل می‌شود و همه فقرات این دعا درخواست ظهور امام زمان است چون فقط در زمان ایشان است که همه مشکلات جامعه بشری حل می‌شود.

در هر شب از ماه مبارک رمضان نیز دعای افتتاح را داریم که در فرازهایی از این دعا تمام دغدغه‌های ما باید متمرکز با دغدغه‌های امام زمان شود یعنی انسان در این شب‌ها به یک همدلی با حضرت می‌رسد «اَللَّهُمَّ إنّا نَرْغَبُ إلَیْکَ فی دَوْلَةٍ کَریمَةٍ تُعِزُّ بِهَا الإْسْلامَ وَ أهْلَهُ وَ تُذِلُّ بِهَ النِّفاقَ وَ أهْلَهُ» یا این همدلی رنگ شکایت به خود می‌گیرد و می‌گوییم «اللّهُمَّ إنّا نَشْکو إلَیْک فَقْدَ نَبِیِّنا صَلَواتُک عَلَیْهِ وَآلِهِ، وَغَیْبَةَ وَلِیِّنا» ما از نبودن پیامبر و غیبت ولی‌ات شاکی هستیم همچنین از زیادی دشمنان و کم بودن تعداد خودمان نیز شاکی هستیم بنابراین محال است کسی در این ماه پیوند روحی با امام زمان داشته باشد و به معنای واقعی نتواند از قدر و قَدَر بالاتری استفاده کند.

همچنین در شب‌های ماه مبارک رمضان که مهمترین آن شب بیست و یکم است وارد شده که دعای «اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ» را بخوانیم و دعای فرج امام زمان(عج) مهمترین دعای این شب به شمار می‌رود چرا که شبی است که فرشتگان و روح به محضر ایشان نازل می‌شوند و شبی است که قبل از ظهور ایشان، صیحه آسمانی است که جبرئیل(ع) مژده ظهور را به همگان می‌دهد از این رو ماه مبارک رمضان پیوند بسیار عمیق و نا گسستنی با وجود مقدس آقا امام زمان(عج) دارد.

* آقای شجاعی! شما از خلوت و انس با خدا و امام زمان(عج) در این شب‌ها یاد کردید، چگونه می‌توان میان رابطه با خدا و حضرت مهدی(عج) جمع کرد؟

چون امام زمان(ع) خلیفة الله هستند خلوت بدون وجود حضرت ولی عصر(عج) با خداوند آنقدر سازندگی ندارد، انسان باید هر اندازه که با خدا انس می‌گیرد در خدمت خلیفه خدا و برای اهداف اسلامی و انسانی در آید اگر انسان صرفاً با خدای تعال انس داشته باشد اما ولی خدا را تنها بگذارد و خلیفة الله را که منتظر تلاش و همت، منتظر پیوند و همدلی ما است را رها کند در واقع گویی به خدا هم احترام نگذاشته است و این احترام و توجه به امام عصر(عج) در رأس اموری است که خداوند متبارک و تعالی از ما می‌خواهد.

منبع:فارس

211008