عقیق:حكمت ها و اسرار روزه چيست؟

پاسخ:

به چندین مورد از حکمت ها و فلسفه های روزه اشاره می کنیم :

فضیلت روزه داری

بدان که مصطفی صلی الله علیه و آله وسلم از حق تعالی روایت می کند که: کُلُّ حَسَنةٍ بِعَشْرِ أَمْثالِها إِلاَّ الصِّیامَ فِاِنَّهُ لِی وَ أَنَا أُجْزی بِهِ. و هم چنین می فرماید: بدان خدای که جان من در قبضه قدرت اوست که بوی دهن روزه دار به نزدیک حق تعالی خوش تر است از بوی مشک پیش شما.

و روزه دار را به لقای حق جلَّ جلاله که اعظم سعادات است وعده داده اند. چنان که از جناب رسالت مشهور است که: للصَّائم فَرْحَتانِ فَرْحَةٌ عَنْدَ اِفْطارِه وَ فَرْحَة عَنْدَ لِقاءِ رَبِّه

و هم چنین در خبر است که: چون رمضان درآید درهای بهشت بگشایند و درهای دوزخ ببندند و شیاطین را در بند کنند، و ندا کننده ای آواز دهد که: ای طالب خیر! بشتاب که وقت توست، و ای جوینده شرّ! باز ایست که نه جای تو است.

مقصود از روزه

بدان که مقصود از روزه آن است که حجاب شهوت و غضب از پیش دیده دل برخیزد تا به سرّ ملکوت آسمان و زمین بینا شود؛ چه روح آدمی از عالم ملکوت است و او را از اتصال به ارواح مَلَأِ اعلی و مکالمه ساکنان سُرادقات قدس و مناجات حضرت صمدیت، شیاطین باز می دارند.
آلت شیاطین در اغوا و اضلال آدمیان، «غضب» و «شهوت» است.

دیگر به گرسنگی ماده غضب و شهوت ضعیف می شود و از آن شیطان نزار می گردد و آلت و سلاحش نمی ماند. او نیز وسوسه نمی تواند کرد. و برای آن عیسی علیه السلام حواریان را وصیت کرده است که: جّوعوا بطونکم... لعلّ قلوبکم تری اللّه .

امّا گرسنگی به افراط هم زیان کار است، و از آنجا خوف جنون و فساد دماغ و امراضِ دیگر بود. علی الجمله در همه چیزی اقتصاد مطلوب است و طالب را «خَیرُ الأُمُورِ أَوْسَطُها» باید که پیوسته نصب العین بود.

درجات روزه

بدان که پیش محقّقان، روزه را سه درجه است: «روزه عوام» ترک طعام و شراب و جماع است از صبح تا نماز شام. و «روزه خواص» حفظ هفت اندام است از جرایم و معاصی. چون نگاه داشتن زبان از دروغ و فحش و غیبت و نگه داشتن چشم از نگریستن به هوی و شهوت، و نگه داشتن گوش از استماع هذیان و فحش و عبث و غیر آن، و نگه داشتن دست و پای و دیگر اعضاء از محرمات و منهیات شریعت.

و «روزه خواص خواص» مراقبت خواطر و حفظ سرّ است از التفات به ما عدای حق جلَّ جلاله، چه ایشان اهل فقراند، و سرمایه و زاد ایشان در سلوک راه خدای نیستی است.

إِنَّ اللّه َ اِشْتَری مِنْ الْمُؤْمِنینَ اَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ و تا از ایشان ذرّه ای باقی باشد هنوز کمال صوم این درجه جمال نداده بود.بدان که در روزه ماه رمضان چند فریضه است: اول: مراقبت و طلب ماه، تا معلوم شود که بر بیست و نه است یا بر سی. و در دیدن ماه رمضان بر قول یک عدل اعتماد روا بود به خلاف هلال شوال که تا دو عدل گواهی ندهند، مسموع نَبُود احتیاطا عبادت را. و اگر از معتمدی که پیش وی صادق بود بشنود که ماه دیدم، روزه بر وی واجب شود و اگر چه قاضی بر آن حکم نکند.

- نیت است. باید که هر شب نیت کند و یاد دارد که این روزه ماه رمضان است و فریضه ای است واداشت. و اگر روزه فرض را به روز نیت کند روا نبود مگر تطوّع را، که مصطفی در حجره رفتی، گفتی: هیچ چیز هست که بخورم؟ اگر بودی حاضر کردندی، بخوردندی. و اگر نه؛ گفتی: من نیز به روزه ام.

- آنکه هیچ چیز به قصد به باطن خود نرساند. و اگر بی قصد وی چیزی به باطن رسد. چون مگسی که بپرّد، یا غبار راه یا آب مضمضه که به کام جَهَد زیان ندارد.

و هم چنین قصد کردن و حجامت کردن و سرمه اندر چشم کشیدن و میل در گوش کردن روزه باطل نکند. و اگر بامداد یا شبانگاه بر گمان چیزی بخورد، آنگه او را ظاهر شود که پس از طلوع صبح بوده است یا پیش از غروب آفتاب، روزه را قضا باید کرد.

- آن است که از مجامعت احتراز کند.

-آن است که به قصد قی نکند و اگر بی اختیار قی برون افتد، روزه اش باطل نشود. امّا سنّت های روزه نیز شش است: تأخیر سحور، و تعجیل افطار به خرما یا به آب، پیش از نماز، و ترک مسواک بعد از زوال، و سخاوت کردن به صدقه و طعام دادن، و قرآن بسیار خواندن، و اندر مسجد اعتکاف کردن. خاصه اندر عشر اخیر که لیلة القدر در وی است. و مصطفی صلی الله علیه و آله وسلم در این عشر جامه خواب اندر نوشتی، و او و اهل او از عبادت نیاسودندی مراقبه لیلة القدر را.

منبع:عرفان

 211008