در قرآن کریم پنج بار کلمه سیروا آمده که با این عبارت
خداوند دستور به سیر و سفر در روی زمین را داده است. مانند این آیه شریفه: قُلْ
سیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللهُ یُنْشِئُ
النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللهَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ. (عنکبوت، 20)؛
بگو در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است؟ سپس خداوند (به همین گونه)
جهان آخرت را ایجاد مىکند؛ یقیناً خدا بر هر چیز توانا است!(1)
امیرمومنان (ع) می فرمایند: مسافرت کنید که در آن پنج
فایده است: اندوه زدایی، درآمدزایی، دانش افزایی، ادب آموزی و همراهی با شرافتمند.
(مستدرک الوسائل، ج 8، ص 115)
رسول خدا (ص) می فرمایند: سه دعا بی تردید مستجاب است:
دعای مظلوم، دعای مسافر و دعای پدر برای فرزندش. (مفاتیح الحیات، ص 179)
بی تردید با چنین آثار، سفر آدابی دارد که با رعایت آنها
می توان از این آثار بهره مند شد.
دعا
و صدقه
رسول گرامی اسلام (ص) هنگامی که به سفر می رفتند، چنین دعا می کردند:
"اللهم انی اعوذ بک من وعثاء السفر و کابه المنقلب و سوء المنظر فی الاهل و
المال و الولد"؛ خدایا! از سختی سفر و اندوه دوری و سرگردانی و دربدری و
بدمنظری درباره خاندان و مال و فرزند به تو پناه می برم. (مصباح المتهجد، ص 674)
امام صادق (ع) می فرمایند: سفرت را با صدقه آغاز کن و
آیه الکرسی بخوان. (الکافی، ج 4، ص 283)
همچنین، ایشان درباره زمان سفر فرمودند: هر کس مىخواهد
سفر برود روز شنبه مسافرت کند، اگر در روز شنبه سنگى از کوهى سقوط کند، خداوند آن
را به جاى خود برمىگرداند.
و یا آن که در روز سه شنبه مسافرت کن، زیرا سه شنبه روزى
است که خداوند آهن را براى حضرت داود (ع) نرم نمود. و یا روز پنجشنبه مسافرت کن
چون پیامبر اکرم (ص) روز پنجشنبه مسافرت مىنمود، و آن روزى است که خداوند و
پیامبر (ص) و فرشتگان آن را دوست مىدارند.(الکافی، ج 8، ص 143)
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: نشانه شرافت و شخصیت فرد
این است که هنگام سفر توشه اش خوب و دلپسند باشد. (الکافی، ج 8، ص 303)
حضرت امیرالمؤمنین (ع) به ابوذر فرمودند: ... جوانمردى
در شش چیز است سه تاى آن در سفر و سه مورد دیگر در حضر است. آن سه که در حضر است:
خواندن قرآن، آباد کردن مسجد و مردم را برادر گرفتن در راه خدا، و اما آن سه که در
سفر است بخشیدن زاد و توشه به همراهان، اخلاق نیکو، خوش رفتارى با همراهان. (ارشادالقلوب، ج
1، ص 176)
امام صادق (ع) می فرمایند: از آداب و لوازم سفر به همراه
داشتن توشه فراوان و خوب و بخشش آن به همسفران است و نیز رازپوشی پس از سفر و شوخی
هایی که موجب خشم خدا نباشد. (الفقیه، ج 2، ص 294)
رسول خدا (ص) می فرمایند: هر گاه سفر می کنید با برادران
دینی خود خداحافظی کنید، زیرا خدا در سایه دعای آنان برایتان برکت قرار می دهد. (مفاتیح الحیات،
ص 182)
رسول خدا (ص) هنگامی که جعفر طیار را به سوی حبشه بدرقه
می کرد این کلمات را توشه راهش قرار دادند: اللهم الطف به فی تیسیر کل عسیر، فان
تیسیر العسیر علیک یسیر، انک علی کل شی قدیر. اسالک له الیسر و المعافاه الدائمه
فی الدنیا و الاخره؛ خدایا! در حل مشکلات و سختی ها به او عنایت کن، زیرا آسان
ساختن سختی بر تو آسان است و تو بر هر چیزی توانایی. از تو برای او آسایش و عافیت
دائم در دنیا و آخرت می خواهم.
(مکارم الاخلاق، ص 249)