روزى مأمون به امام رضا (ع) گفت : بزرگترین فضیلت امیر
المؤمنین (ع) که قرآن هم بر آن دلالت داشته باشد، چیست؟ امام (ع)فرمود: آیه مباهله
است که خداى عز و جل فرموده است: «پس هر که در این (باره) پس از دانشی که تو را
(حاصل) آمده با تو محاجه کند، بگو بیایید پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان
و ما خویشان نزدیک و شما خویشان نزدیک خود را فرا خوانیم، سپس مباهله کنیم و لعنت‌خدا
را بر دروغگویان قرار دهیم. » (سوره آل‌عمران-آیه 61)
در جـریـان مباهله چهره درخشان على (ع)به روشنى دیده مـى
شـود آنـجـا کـه در این آیـه ، وجـود مـقـدّس عـلى (ع)بـه عـنـوان جـان رسول خدا
صلّى ا... علیه و آله و سلّم معرّفى شده است « وَاَنْفُسَنا» و این مطلب نشان
دهـنـده وصـول آن حـضـرت بـه درجـه نـهـایـى کـمـال اسـت ، تـا آنـجـا کـه در کـمـال
مـقـام و عـصـمـت ، مـسـاوى و همسان پیامبر صلّى ا... علیه و آله و سلّم ذکر شده و
خـداونـد مـتعال ، او و همسر و فرزندانش ـ با وجود خردسالیشان ـ را حجّت و نشانه
صدق نـبـوّت پـیـامـبـر صـلّى ا... عـلیـه و آله و سـلّم و بـرهـان و دلیـل روشـن
دیـنـش قـرار داد و تـصـریـح کـرد کـه حـسـن و حـسین علیهماالسلام پسران
پـیـامـبـرنـد و مـقصود از زنان در خطاب آیه « وَنِسائَنا»، فاطمه ـ سَلامُ ا...ِ
عَلَیْها ـ مى‌بـاشد که پیامبر(ص) در مباهله و احتجاج ، آنان را با خود آورد. و
این جریان ، فضیلت ویژه اى است براى على (ع)که هیچ کس از امّت ، در این فضیلت با
او سهیم نیست و در مفهوم معنوى آن ، احدى همسان و همگون على (ع)و یا نزدیک به آن
نیست و این نیز از ویژگیهاى منحصر به فرد مقام امیرمؤمنان على (ع)همچون سایر ویژگیهایى
است که قبلاً خاطرنشان شد.
کشتی نجات
امام رضا (ع)در حدیثی امام علی (ع) را کشتی نجات معرفی
کرده اند. آن حضرت به نقل از پدران خویش از امیرالمؤمنین نقل فرمود که رسول اکرم
(ص) فرموده است: «هر کس دوست دارد بر کشتی نجات نشیند و به ریسمان مستحکم چنگ
زند و حبل ا... استوار را بگیرد، باید پس از من رهبری علی (ع) را بپذیرد و با
دشمنان او دشمن باشد و به امامان هدایتگر از فرزندان او اقتدا کند، آنان جانشین من،
اوصیای من و حجتهای الهی بر خلق پس از من و سروران امت من و راهنمای پارسایان به
سوی بهشت اند. حزب آنان حزب من و حزب من حزب ا... عزوجل است و حزب دشمنان ایشان
حزب الشیطان است.»
معیار شناخت ولایت
امام رضا(ع) با بیانات مختلفی که به مناسبتهای مختلف
ایراد کرده اند، در پرتو تبیین و تفسیر آیات قرآن، هم قرآن را از مهجوریت رهایی می
بخشیدند و هم جایگاه ولایت را در سند مقبول همه فرقه های اسلامی تبیین می کردند.
در این زمینه اسماعیل بن علی بن زرین برادرزاده شاعر معروف و انقلابی (دعبل خزاعی) از پدرش نقل می
کند که امام رضا(ع) فرمود: از پدرم موسی بن جعفر، شنیدم که فرمود از امام صادق(ع)
و ایشان از امام باقر و ایشان از امام سجاد(ع) و آن بزرگوار از سید الشهداء و آن
حضرت از امیرالمؤمنین شنیده است که رسول خدا(ص) این آیه را تلاوت فرمود: «اصحاب
جهنم و بهشت مساوی نیستند. اصحاب بهشت رستگارانند.»
سپس توضیح داد که اصحاب بهشت کسانی هستند که مرا اطاعت
کنند و در برابر علی(ع) تسلیم باشند و ولایت او را بپذیرند. و یاران جهنّم آنان
اند که ولایت علی را ناخوش دارند و با او نقض پیمان کنند و با او بجنگند.»
علی(ع)؛ قرآن ناطق
مطابق روایات فراوانى که ذکر آن در منابع شیعی و سنی نقل
شده است امام على(ع) و همچنین فرزندان او لسان و کتاب ناطق الهى و قرآن ناطق
هستند. از جمله ابوبصیر می گوید: درباره آیه «هَذَا کِتابُنا ینطقُ عَلَیکُم
بالحق»؛ از امام صادق(ع) پرسش کردم، ایشان فرمودند: «قرآن سخن نمىگوید: لیکن محمد
و اهل بیت او(ع) ناطق به کتاب - یعنى قرآن - مىباشند.و نظایر آن که درباره امام
على(ع) و دیگر پیشوایان معصوم(ع) در روایات آمده است، مىفهماند که آنان مفسر
واقعى قرآن، مظهر علم الهى و عالم به کلیه علوم مربوط به قرآنند؛ چنانکه به
مناسبتهاى مختلف روایات گوناگونى درباره تفسیر، تأویل و غیر آن اظهار فرمودهاند.
از اینروست که شیعیان به اهلبیت عصمت و طهارت(ع) قرآن ناطق مىگویند و اطلاق این گونه
تعبیر بر آن بزرگواران صحیح مىباشند.
در روایات اهل سنت نیز آمده است. این موضوع در روایات
امام رضا (ع)هم ذکر شده و آن حضرت علی (ع)را به عنوان « النّاطِقُ بِالقُرآنِ» یاد
کرده اند. در روایات اهل سنت نیز آمده است که «مَن عِندَهُ عِلمُ الکِتابِ»؛ مراد
على بن ابىطالب است که به تفسیر، تأویل، ناسخ، منسوخ، حلال و حرام قرآن عالم بود.
پی نوشت ها:
1- عیون اخبار الرضا(ع)
2- بحارالانوار - دفاع از تشیع، بحثهاى کلامى شیخ مفید
(ره)
منبع:قدس
211008