در این مقاله احکام نیز دو سوال فقهی مطرح و پاسخ آن بررسی می شود:

سوال: حکم غسل و دفن فردی که کشتنش واجب است، چیست؟ و چرا فرد اعدامی احتیاجی به غسل با آب خالص ندارد؟

یکی از گروه‌هایی که غسل و کفن لازم ندارند، کسانی‌اند که کشتن آنها از راه سنگسار یا قصاص (بهجت، محمد تقی، جامع المسائل، ج 1، ص 178) و یا غیر آن (جامع المسائل، ج 1، ص 178) واجب شده است.

چنانچه پیش از انجام حکم، غسل‌های سه گانه مُرده را انجام داده باشند، غسل دادن آنها واجب نیست. (امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج 1، ص 320) و بعد از اجرای حکم هم غسل و کفن لازم ندارد؛ (جامع المسائل، ج 1، ص 178) لذا حاکم شرع به چنین افرادی حکم می‌دهد که غسل میّت را خود در حال حیات انجام دهند و سه غسل را (مانند آنچه در غسل دادن میت گفته شده است) بجا آورند، سپس دو بخش از بخش‌های سه‌گانه کفن (یعنی لنگ و پیراهن) را می‌پوشند و مانند میّت حنوط می‌کنند و پس از کشته شدن، تکه سومی بر آنها می‌پوشانند و بر آنها نماز می‌خوانند و آنها را با همان حال به خاک می‌سپارند. (العروة الوثقی (المحشّی)، ج 2، ص 41؛ توضیح المسائل (محشّی)، ج 1، ص 352)

سنگسار

دلیل ساقط شدن غسل از افرادی که کشتن آنها از راه سنگسار یا قصاص واجب شده، اجماع و اتفاق فقها (موسوی خویی، سید ابو القاسم، موسوعة الإمام الخوئی، ج 8، ص 383 – 384) و این روایت است. امام علی (ع) فرمود: «مرد یا زنى که باید سنگسار شود قبلاً غسل داده می‌شود و حنوط و کفن می‌گردد، بعد سنگسار شده و بر آنان نماز خوانده می‌شود و کسى که قصاص می‌شود به همین ترتیب غسل داده شده و حنوط گردیده و کفن بر او پوشانیده می‌شود، بعد از آن قصاص می‌شود و بر او نماز می‌گزارند (و دفن می‌کنند)». (شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 157)

این روایت از امام صادق (ع) هم نقل شده است. (الکافی،  ج 3، ص 214 – 215) فقهای بزرگوار نیز به این روایت استدلال کرده‌اند. (علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، ج 1، ص 379، و ج 2، ص 35؛ موسوعة الإمام الخوئی، ج 8، ص 384)

در روایتی درباره علت غسل ندادن چنین کسانی آمده است: مردی نزد امام علی (ع) آمد و گفت: من زنا کرده‌ام، مرا پاک کنید. امام علی (ع) او را سنگسار کرد تا این‌که از دنیا رفت و آن حضرت بعد از مردنش بر وی نماز خواند و دفنش کرد، پس اطرافیان گفتند: به چه دلیل او را غسل ندادید؟ امام علی (ع) در پاسخ فرمود: «به چیزی غسل داده شد که پاک کننده او تا روز قیامت است»؛ (قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی،  ج 2، ص 97) یعنی همان سنگسار شدن.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی :

کسانی که قتل آنها به عنوان قصاص یا حد شرعی واجب شده است و حاکم شرع به آنها دستور می‌دهد مراسم غسل میت را خودشان در حال حیات انجام دهند و سه غسل میت را به جا آورده، سپس دو قسمت از قسمت‌های سه‌گانه کفن را یعنی لنگ و پیراهن را می‌پوشند و مانند میت حنوط می‌کنند و بعد از کشته شدن، قطعه سوم را بر آنها می‌پوشانند و نماز بر آنها خوانده و به همان حال دفنشان می‌کنند و لازم نیست خون را از بدن و کفن آنها بشویند، حتی اگر بر اثر ترس و وحشت خود را نجس کنند، تکرار غسل لازم نیست.

سوال: آیا شخصی که در تصادف مصدوم شده و چند میلیون تومان دیه گرفته است، می‌تواند جهت مخارج درمان، طلب خسارت کند؟

الف . هزینه درمان متعارف مازاد بر دیه شرعی نیز قابل مطالبه است.

ب . بیش از دیه شرعی قابل مطالبه نیست.

ج . دیه و خسارت وارده ارتباطی با هم نداشته و هر کدام جداگانه قابل مطالبه است.

به هر حال، قوانین و مقررات در این زمینه باید رعایت شود.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

ملاک در این‌گونه امور قوانین و مقررات مربوطه مى‌‌باشد.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

چنانچه هزینه درمان متعارف مازاد بر دیه شرعی باشد می‌تواند مطالبه کند.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

بیش از دیه شرعی نمی‌توانید بگیرید.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

در فرض سوال علاوه بر دیه باید خسارات وارده ناشی از تصادم نیز جبران شود.

پی نوشت:

(توجه: استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست انجام گرفته است)

 منبع:جام

211008