عقیق: اگرچه قدرت تكلم و برقراري ارتباط گفتاري يكي از ابعاد اصلي تمايز انسان با ساير موجودات است اما همين موهبت الهي گاه وسيله اي مي‌شود براي انجام گناهان نابخشودني و آزردن يكديگر از طرقي همچون دروغگويي، تهمت و افتراء و غيبت. از اين رو، در اين نوشتار به يكي از گناهان لساني يعني غيبت و نگاه آيات و روايات به آن پرداخته مي‌شود.
غيبت آن است كه انسان در غياب شخصي چيزي بگويد كه مردم از آن خبر نداشته باشند و اگر آن شخص بشنود، ناراحت شود.
قرآن كريم غيبت را تا جايي زشت مي‌داند كه از آن به خوردن گوشت برادر مرده تعبير كرده و مي‌فرمايد: «لا يَغتَب بَعضكم بعضاً اَيُحب اَحَدكم اَن يَأكل لَحم اَخيهِ مَيتاً فَكرهتموه» (حجرات، ۱۲)؛ و بعضى از شما غيبت بعضى نكند آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده‏اش را بخورد؟ (يا) از آن كراهت داريد.
فاش ساختن عيب ديگران عنصري است كه موجب تحقق بخشي غيبت مي‌شود. حال فرق ندارد كه آن عيب جسماني باشد، يا اخلاقي، در اعمال او باشد يا در سخنش، و حتى در امورى كه مربوط به او است مانند: لباس، خانه، همسر و فرزندان و مانند اينها. (تفسير نمونه، ج ۲۲، ص ۱۹۲)
برخي از افراد تصور مي‌كنند كه غيبت فقط با گفتن تحقق پيدا مي‌كند؛ در صورتي كه اگر با اشاره دست، چشم، ابرو، پا، كنايه و گوشه زدن، نوشتن و… صفتي كسي را بيان كند كه او از آن كراهت دارد، آن نيز غيبت محسوب مي‌شود.
رسول خدا (ص) فرمودند: دست از سر مرده‌ها برداريد و بدي‌هاي آنان را بازگو نكنيد، كسي كه مرد خوبي هايش را بگوييد. (نهج الفصاحه، حديث ۲۶۴)
پيامبر اكرم (ص) فرمودند: «در قيامت هنگامي كه نامه اعمال انسان به دست او داده مي‌شود، عده اي مي‌گويند: چرا كارهاي خوب ما در آن ثبت نشده است؟ به آنها گفته مي‌شود: خداوند نه چيزي را كم و نه چيزي را فراموش مي‌كند، بلكه كارهاي خوب شما به خاطر غيبتي كه كرده ايد از بين رفته است. در مقابل افرادي، كارهاي نيك فراواني در نامه عمل خود مي‌بينند و گمان مي‌كنند كه اين پرونده آنان نيست، به آنها مي‌گويند: به واسطه غيبت شدن، نيكي‌هاي كسي كه شما را غيبت كرده براي شما ثبت شده است.» (بحار، ج ۷۲، ص ۲۹۵)
امام صادق (ع) فرمودند: كسى كه درباره مؤمنى آنچه به چشم ديده و به گوش شنيده بگويد، از جمله كسانى است كه خداوند فرمود: كسانى كه دوست دارند كه زشتكارى در ميان آنان كه ايمان آورده‏اند، شيوع پيدا كند، براى آنان عذابى پُر درد خواهد بود. (كشف الربيه، ص ۱۱)
اما در اين ميان وظيفه شنونده، گوش ندادن به غيبت و دفاع از مومن است. در حديث مي‌خوانيم: «الساكت شريك القائل» كسي كه غيبت را بشنود و سكوت كند، شريك جرم گوينده است.
پيامبر اكرم (ص) فرمودند: هر كس غيبتي را بشنود و آن را رد كند، خداوند هزار باب شر را در دنيا و آخرت بر او مي‌بندد ولي اگر ساكت بود و گوش داد گناه گوينده براي او ثبت مي‌شود و اگر بتواند غيبت شونده را ياري كند ولي ياري نكرد در دو دنيا خوار و ذليل مي‌شود. (وسائل، ج ۸، ص ۶۰۶)

منبع:حج

211008