عقیق: انسان با همه عظمت و توانایی و سرمایه، موجودی نیازمند است. او نیاز های فراوان و گوناگون دارد. راه رسیدن به موفقیت، شناسایی و تأمین آن نیاز هاست. زیرا نیاز ها مانند موج دریا، انسان را در تلاطم زندگی به این سو و آن سو می کشاند و در جهت دهی رفتار، نقش مهمی در تربیت شخصیت او دارد. روانشناسان نظریات متفاوتی راجع به نیازهای انسان دارند. اما قرآن بهترین نظریه را در رابطه با این مهم بیان کرده است.
تامین نیازهای اساسی
همچنانکه برای رشد و کمال نهایی بذر گندم و جو، ابر و باد و خورشید و خاک و باران لازم است تا آن بذر ناقص نماند ، انسان نیز اگر نیازهای روحی اش تأمین نشود مانند بذر گندمی می ماند که در صورت عدم تامین نیازهای خویش به نهایت و کمال نمی رسد و مانند میوه کال و نارس باقی می ماند که نه تنها برکت و ثمر ندارد ، بلکه علاوه بر اینکه در طول زندگی از حیات خود لذت نمی برد بالواقع مایه عذاب و ناراحتی دیگران نیز می گردد. سراسر وجود انسان فقیر و نیازمند است و منبع اصلی تامین فقر و نیاز خدای تعالی است
یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَی اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ
ای مردم شما به خدا نیازمندید و خداست که بی‌نیاز ستوده است. (فاطر15)
مهمترین نیاز روانی انسان، نیاز به محبت است. چنانچه این نیاز در سنین مختلف به وسیله پدر، مادر، خواهر و برادر، خویشان و بستگان و دوستان، همسر و فرزندان تامین نشود ، به تنهایی عامل عمده ایجاد رفتارهای ناسازگارانه تلقی می گردد ، از این روست که خداوند منبع اصلی محبت و تأمین آن را محیط خانواده قرار داده است.
وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ
و از نشانه‌های او اینکه از [نوع] خودتان همسرانی برای شما آفرید تا بدانها آرام گیرید و میانتان دوستی و رحمت نهاد آری در این [نعمت] برای مردمی که می‌اندیشند قطعاً نشانه‌هایی است.
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا
کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند به زودی [خدای] رحمان برای آنان محبتی [در دلها] قرار می‌دهد. (روم 21)
نیاز به محبت، نیازی فطری، روحی روانی است که در همه انسانها وجود دارد و این محبت موجب سلامت روان و تقویت اعتماد بنفس می گردد. رسول اکرم (ص) فرموده اند:محیط خانواده را محل رد و بدل کردن محبت قرار دهید. 

اثرات تربیتی محبت
انسانی که در محیط و خانواده ای رشد می کند که شهد شیرین محبت را می نوشند و سیراب می شوند ، احساس امنیت بیشتری می کند ، روانی شاد و دلی با نشاط دارد. اصولاً چنین انسان هایی متعادل هستند. احساس محرومیت نمی کنند و پیوسته امیدوارند. خوش بین و خوش قلب، خیر خواه و انسان دوست می باشند.
از نظر اجتماعی، خونگرم، دارای ارتباط بهتر و موثرتر هستند. اعتماد به نفس دارند و از هوش عاطفی و خلاقیت بیشتری برخوردارند و چون طعم شیرین محبت و تکریم را چشیده اند ، قادرند این آب حیات را به دیگران نیز هدیه کنند.
محبت و دوستی
این سوال مطرح می شود که اگر کسی محبت ندیده می تواند این نقص را جبران کند؟
آری انسانی که در پرتو مکتب قرآن تربیت شود ، می تواند هم این نقص و کمبود را برطرف کند و هم سرچشمه محبت و رحمت شود و به دیگران محبت کند.
اگر می خواهید دوستتان بدارند ، دوست بدارید و دوست داشتنی باشید. زیرا ما نمی توانیم فقط برای خودمان زندگی کنیم. هزاران رشته ما را به همنوعان پیوند می دهد. به یاری همین رشته های حساس است که محبت را جذب می کنیم و به دیگران انتقال می دهیم.
در این جهان نیاز به دوست داشتن و ستایش شدن بیش از نان است. دوست داشتن عبادت است حضرت امیر (ع) می فرماید: هزار دوست کم است و یک دشمن بسیار.
شما می توانید با علاقمند شدن به مردم در طی دو ماه آن قدر دوست پیدا کنید که در عرض دو سال نمی توانید همان تعداد را به خود علاقمند سازید.
روش و دستورالعملی خاص وجود ندارد. شما دوست داشتن را فقط با دوست داشتن یاد می گیرید. جای تاسف است که کسی ما را دوست نداشته باشد ولی تاسف بارتر از آن ، این است که قادر نباشیم دوست بداریم.
زیرا عشق و محبت به دیگران امانت و هدیه الهی است که در دل های پر از کینه جای نمی گیرد زیرا دل های خودخواه ظرفیت نور الهی را ندارند.

دستورالعمل قرآن
مهمترین دستوالعمل آن چیزی است که می فرماید: ایمان و عمل صالح، محبت دیگران را به شما جذب می کند چرا که انسانها فطرتاً به سمت خوبی و پاکی گرایش دارند حتی اگر شما را نشناسند و شما به آنان محبت نکرده باشید ، خداوند محبت شما را در قلب آنان قرار می دهد و محبوب آنان می کند و محبوب دلها می شوید.
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا
کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند به زودی [خدای] رحمان برای آنان محبتی [در دلها] قرار می‌دهد. (مریم96)
آری محبت داروی شفا بخش قلب های شکسته و روان های ناتوان است. رشته زرینی است که افراد اجتماع با آن به یکدیگر پیوسته می شوند .
یک کلمه محبت آمیز می تواند فصل زمستان انسان را گرم کند. تلخ کامی ها را شیرین، یأس را به امید و غم را به شادی و بدبختی را به خوشبختی تبدیل کند. برخورد محبت آمیز است که اوضاع را روبه راه می کند. بدون اظهار لطف و نوازش چه هستیم.
وَلَا تَسْتَوِی الْحَسَنَةُ وَلَا السَّیِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَبَیْنَهُ عَدَاوَةٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ
نیکی با بدی یکسان نیست [بدی را] آنچه خود بهتر است دفع کن آنگاه کسی که میان تو و میان او دشمنی است گویی دوستی یکدل می‌گردد. (فصلت 34)
قرآن می فرماید که با دشمنانت آنچنان رفتار کن تا آنان را به دوستان گرم و صمیمی تبدیل کنی.

پی نوشت ها:
تفسیر نمونه – مکارم شیرازی
تفسیر نور – محمد حسن طباطبایی

منبع:جام

211008