عقیق: خانه، خانه خداست، اولين بهانه سلوك، اولين نماز عاشقانه در حريم عشق. اولين مسجد، اولين ميعادگاه، اولين سايه سار… هميشه اولين‌ها قدري مهم‌تر است. مسجد اول، يعني قرار اولِ دل؛ آن جا كه گرد هم آمدند اولين عاشقان. آن جا كه قرار قامت‌هاي سپيدپوش شد.
مسجد اول، يعني ميعاد، يعني ميعادگاه دسته دسته پرنده‌هاي مهاجر و خانگي مدينه كه گرد سيمرغ، طواف عشق مي‌كنند. سيمرغ، رخصت ساختن اگر بدهد، هر برگ، هر شاخه، هر تكه چوب، زبان باز مي‌كند به شكرانه اين كه در بناي رفيع عشق و نور سهيم است.
تاريخچه ساخت مسجد قبا
قبا دهكده‏اي خوش آب و هوا و از جمله مناطق زراعي و پر آب اطراف مدينه به شمار مي‏آيد. به همين دليل نخلستان‌هاي زيادي در قبا وجود داشته و دارد و به دليل واقع شدن در جنوب شهر، اولين محلي ست كه از رسول خدا استقبال كرد. پيامبر (ص) پس از ورود به مدينه در روز دوشنبه ۱۲ ربيع الاول در توقف چهار روزه اش با كمك اصحاب و يارانش اولين مسجد را كه «قبا» نامگذاري شد در همين مكان بنا نمود. اين مكان در آن زمان بيش از يك فرسخ با يثرب فاصله داشت.
در اطراف اين مسجد ديواري از سنگ‌هاي حره كشيده شد و تا زمان توسعه وليد، سقف نداشت‏ يا اگر هم داشت از همان شاخه‏هاي خرما بود. پيامبر در اين مدت در منزل كلثوم بن هدم ميهمان بود و در منزل سعد بن خيثمه با مردم ملاقات مي‏كرد. اين دو منزل در سمت قبله مسجد قبا بوده و در توسعه اخير مسجد قبا دردرون مسجد قرار گرفته است. پيامبر گرامي اسلام (ص)، پس از ترك قبا به خانه ابو ايوب در يثرب (مدينه) وارد شد و به بركت حضور ايشان، مادر ابو ايوب كه نابينا بود شفا يافت و بينا شد.
رسول خدا بعدها نيز كه در مركز مدينه ساكن شد، هرهفته، گاه روزهاي شنبه و گاه دوشنبه به قبا مي‏آمد و در اين مسجد نمازمي‏گزارد. ساكنان قبا نوعاً ازچهره‏هاي بسيار خوب اصحاب آن حضرت بودند. در آخرين دهه اول هجري، عمر بن عبد العزيز به دستور وليد بناي اوليه مسجد قبا راتخريب كرد و از نو بنايي استوار بر پا كرد و براي آن رواق هايي نيز ساخت. بعدها نيز اين مسجد به دست جواد اصفهاني، يكي از وزراي حكام موصل، در سال ۵۵۵ قمري بازسازي شد و پس از تغييرات ديگر در سال ۱۳۸۸ قمري ملك فيصل رواق‌هاي آن را در جهت ‏شرقي مسجد توسعه داد.
قابل ذكر است كه در پشت اين مسجد منزلي بوده است متعلق به اميرالمومنين (ع) و جلوي مسجد چاه آب شيريني كه فعلاً اثري از آن نيست. گفته شده است كه انگشتر پيغمبر در آن چاه افتاد و بدين جهت «چاه انگشتر» ناميده شده است.
در باب ساخت اين مسجد در كتاب تفسير الميزان آمده است: «جماعتي از بني عمروبن عوف مسجد قبا را ساختند و از پيامبر تقاضا كردند كه در آن نماز بخواند. و پيامبر نيز چنين كرد و در آن نماز خواند. پس جماعتي از بني غنم بن عوف به آن‌ها حسادت كردند، اين‌ها افرادي منافق بودند مسجدي در كنار مسجد قبا ساختند تا به وحدت مومنين ضربه بزنند و بين مومنين تفرقه ايجاد كنند.
آن‌ها به انتظار ابن عامر راهب نشستند. او كسي بود كه به آن‌ها وعده داده بود با سپاهي از روم به حمايت آنان در جنگ با پيامبر خواهد آمد. خداوند پيامبر را از نيات پليد آنان مطلع كرد ولي ايشان سوگند ياد كردند از ساختن اين مسجد قصد خير دارند. خداوند شهادت داد كه اين افراد كاذب و دروغگو هستند.»
بنا به نقل روايات بسيار، مسجد قبا مصداق آيه‏ «لمسجد اسسعلي التقوي من اول يوم احقان تقوم فيه» مي‏باشد. اين آيه اشاره به اين نكته‏ داردكه اين مسجد از روز نخست بر پايه تقواساخته شده و لذا سزاوار است تا رسول خدا نه در مسجد ضرار كه در اين مسجد نماز بگزارد.
به دليل نزول همين آيه در شان مسجد قبا، در آن زمان مسجد قبا را به نام‏ «مسجدالتقوي‏» مي‏شناختند. پيامبر در اين مورد فرموده است: «هر كس در مسجد قبا نماز بخواند ثوابش معادل با ثواب عمره است.» و در باب پاداش نماز گزاردن در قبا مي‌فرمايند: «الصلاه في مسجد قبا كعمره» نماز در مسجد قبا مانند (پاداش) عمره است.
فضيلت‌هاي مسجد قبا
در فضيلت مسجد قبا روايات زيادي است. از جمله اين كه: دو ركعت نماز در مسجد قبا برابر با يك عمره مفرده است. همچنين در كتب صحاح و سنن آمده است كه رسول خدا هر شنبه با پاي پياده يا سواره به مسجد قبا مي‌آمده و در آن نماز مي‌گزاردند.
پيامبر اسلام نيز در باب فضايل اين مسجد فرموده است: «دو ركعت نماز در مسجد قبا براي من بهتر از آن است كه دوباره به بيت المقدس بروم، اگر مي‌دانستند در قبا چيست جگرهاي شتران را مي‌زدند و به سوي آن مي‌تاختند تا از فضيلت آن بهره مند شوند.»
حدود مسجد قبا
مسجد قبا هم اكنون يكي از مهم‌ترين و زيباترين مساجدي است كه در محدوده فعلي مدينه قرار دارد، چرا كه با توسعه شهر، قبا نيز در محدوده مدينه قرار گرفته است. بناي جديد آن مربوط به سال ۱۴۰۶ هجري قمري مي‌باشد وكتيبه‏اي سنگي كه مربوط به اين بازسازي است نيز در بيرون مسجد نصب شده است. مساحت تقريبي اين مسجد كه در منطقه قبا كه در فاصله شش كيلومتري جنوب مسجدالنبي قرار دارد و بناهاي جانبي مربوط به آن، به ۱۳۵۰۰ متر مربع مي‌رسد و به شكل زيبايي با ۴ مناره با ۴۷ متر طول ساخته شده است و گنجايش ۲۰ هزار نمازگزار را دارد.

211008