عقیق:عقل برهانی چون برای عالم مبدا و معادی قائل است، پس هر چه در عالم رخ بدهد از دو حال بیرون نیست: یا کار خداست و یا قول خدا.

عقل به عنوان منبع معرفتی بشر چنانچه به طور روشمند به ادراک یقینی یا اطمینان آور چیزی برسد یا به فهم آنچه خدا کرده نائل آمده است یا به فهم آنچه خدا گفته رسیده. بنابراین عقل و نقل با یکدیگر دو منبع معرفت شناسی دین را تامین می کنند. این هفته به بعضی از آیات قرآنی که عقل را در برابر نقل قرار می دهد اشاره می کنیم و روش جمع بین تعارضات عقل و نقل را طرح خواهیم کرد. بحث حاضر خلاصه ای از کتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی» ،اثر علامه جوادی آملی می باشد.

عقل از دیدگاه قرآن

چگونگی حلِّ تعارضات عقل و نقل

همان گونه که در درون ادله نقلی، به وفور با موارد تعارض و تخصیص و تقیید رو به رو هستیم، میان ادله عقلی با ادله نقلی نیز این امور اتفاق می افتد. در موارد فراوانی که به حسب ظاهر عقل با نقل معارض به نظر می رسد، تعارض بدئی است و راه جمع عرفی و عقلایی میان آن دو باز است، اما در مواردی که عقل و نقل متباین اند و تعارض آنها بدئی نیست، چاره ای جز رجوع به قطع و ظن یا اظهر و اقوی وجود ندارد.

بر این اساس هر یک از عقل و نقل که قوت بیشتری داشت به آن اخذ شده و دیگری تاویل می شود. برای مثال زمانی که به دلیل صریح عقلی برای ما مسلم شد که خداوند جسمانی نیست آن دسته از آیاتی که خداوند را به گونه ای جسمانی توصیف می کنند به محل صحیحی تاویل می بریم و تعارض ظاهری عقل و نقل را بر طرف می سازیم.

منبع:دانشجو

211008