حضرت علی(ع) می فرماید:آنکه خردورزی کند، قناعت پیشه میکند.(1)
عقل
قناعت را به علت آثار ارزشمند آن، از جمله: بی نیازی انسان از غیر خود و قدرت
یافتن آدمی برای تحمل کمبودها و صبر بر آنها، بر می گزیند و آن را به سود شخص
میداند. گرچه انسان در ظاهر با قناعت، از امکانات ظاهری استفاده کمتری میکند،
ولی به جهت عاقبت قناعت، این عمل مورد پذیرش عقل است. هر اندازه سطح دانش شخص نسبت
به جهان و نفس خود بیشتر میشود و با عمق بیشتری به مسائل انسانی توجه میکند، در
پذیرش صفات پسندیده انسانی، از جمله صفت قناعت، آمادگی بیشتری پیدا میکند.
چه
کنیم قناعت پیشه شویم؟!
- برای پرهیز از ولخرجی راهکارهای عملی زیر موثر است:
الف- سعی کنید جز در موارد لازم پول زیادی با خود حمل نکنید و تنها به اندازه لازم و معمول با خود پول بردارید .
ب- جز در موارد لازم به مغازه ها و فروشگاه ها و جاهایی که شما را وسوسه به خرید غیر لازم می کند نروید .
ج-
تنها برای خرید لازم به فروشگاه بروید و نیاز خود را از پیش مشخص نمایید نه این که
به مغازه و فروشگاه بروید و در آن جا تازه به فکر نیاز خود بیفتید.
- توجه شما را به چند حدیث در این مورد جلب می نماییم:
َالف- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: الْقَنَاعَةُ کنْزٌ لَا یَفْنَى
رسول خدا فرموده: قناعت گنجى است که تمام نمی شود.(2)
ب- وَ فِی الزَّبُورِ الْقَانِعُ غَنِیٌّ وَ لَوْ جَاعَ وَ عَرِیَ وَ مَنْ قَنِعَ اسْتَرَاحَ مِنْ أَهْلِ زَمَانِهِ وَ اسْتَطَالَ عَلَى أَقْرَانِه
و در
کتاب زبور است که قناعت کننده ثروتمند است اگر چه گرسنه و برهنه باشد و هر کس
قناعت کند از مردم زمانش راحت است و آرامش خاطر دارد.(3)
ج- َ قَالَ ص : یَهْرَمُ
ابْنُ آدَمَ وَ یَبْقَى مَعَهُ اثْنَانِ الْحِرْصُ وَ طُولُ الْأَمَل
و فرمود: پسر آدم پیر مى شود ولى دو خصلت با او باقى میماند یکى حرص و آز و دیگرى آرزو
د-و نیز پیامبر(ص) فرمود: یَا عَلِیُّ أَنْهَاک عَنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ عِظَامٍ الْحَسَدِ وَ الْحِرْصِ وَ الْکذِب
ای
علی ! تو را از سه صفت بد بزرگ یعنی حسادت و حرص و دروغ بر حذر می دارم . (4)
آثار
قناعت
. 1آرامش روحی، روانی:(5) مهمترین بارزه صفت قناعت همان رضایت خاطر و روحیه بالای انسانهای قانع نسبت به مقدرات عام است در واقع بسیاری از جرمها، دزدیها، بیعدالتیها، روشوهدهیها و رشوهگیریها كه در دنبال آن تشویش و نگرانی است بخاطر حرص و غافل بودن نسبت به گنج قناعت است.
.2عزت و سرفرازی:(6) پیامبر(ص) فرمودند شایسته نیست مومن خود را ذلیل كند.
انسانی كه به كم خود قانع است هیچگاه دست نیاز به سوی دیگران برای كسب مال زیادتر برنمیآید و عزت نفس خود را حفظ میكند به همین خاطر است كه در روایت از قناعت تعبیر به گنج بیپایان شده است.
3. زندگی پاكیزه:(7) از حضرت علی(ع) سوال شد منظور از زندگی پاک در آیه ذیل چیست هر كس كه عمل صالحی انجام دهد، اگر مومن باشد، ما او را به زندگی پاك زنده خواهیم کرد.(8) حضرت در جواب فرمودند:منظور قناعت است.
4.محبوب مردم: كسی كه روحیه بینیازی دارد و منیع الطبع است نزد مردم نیز محبوب است مردم از چنین فردی راضیاند و بیشتر دوست دارند كه با او پیوند دوستی برقرار كند چرا كه او از شكرگذارترین مردم است و هیچ كه بخاطر حرص و جمع مال و... از خط عدالت خارج نمیشود.
.5بهترین كمك برای اصلاح نفس است:(9) چون بیشتر شهوت رانیها و عنان گسیختگیهای نفس بخاطر حرص و زیادهخواهی است ولی كسی كه به سلاح قناعت مجهز است زمینه خوبی برای تزكیه و تهذیب نفس پدید آورده است برای اینكه این امر واضحتر شود به زندگی افراد حریص بنگرید كه چگونه از حرص آنها اغلب شرارت ها برمیخیزد.
6.راحتی بدن:(10) حریص علاوه بر اینكه آرامش روحی خود را به هم میزند همیشه در تعب و رنج جسمانی است به این در و آن در میزند تا بیشتر و بیشتر بدست آورد كه «حریص به جهانی گرسنه است و قانع به نانی سیر«.
پی نوشت ها:
1_ (آمدی،
عبدالواحد، غررالحکم، شرح خوانساری، ج 5، ص 150 )
2_ (ارشاد القلوب-ترجمه رضایى ج1 ص2
باب 34)
3_(ارشاد القلوب-ترجمه رضایى
ج1 284 باب سى و چهارم - در قناعت است ..... ص : 283)
4_(بحار
الأنوار ج66 ص 371 باب 38
)
5_(نقطه آغاز در اخلاق عملی آیت الله محمد رضا مهدوی كنی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص 634.)
6_(همان، ص 642.)
7_(همان، ص 642.)
8_(نحل، آیة 96.)
9_(میزان الحكمه، بحث قناعت.)
10_( همان.)
منبع: پرسمان
211008