بنابراین، تمام برخوردهای پیامبر (ص) با مردم، طبق فرمان
خداوند بوده است نه سلیقه شخصی و این برخوردها در موارد گوناگون و با افراد مختلف،
متفاوت بوده است. آیاتی را که در این زمینه وجود دارد را می توان به دو دسته
تقسیم کرد:
دسته اول آیاتی که درباره رفتار و برخورد آرام با مردم
سخن می گوید.
دسته دوم آیاتی که در مورد برخوردهای تند با منحرفان و
نااهلان نازل شده است. در اینجا از هر دو مورد، آیاتی را به عنوان نمونه ذکر می کنیم.
وَاخْفِضْ جَنَاحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ
الْمُؤْمِنِینَ؛ و براى آن مؤمنانى که تو را پیروى کردهاند بال خود را فرو گستر
(شعراء، 215)
وَصَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاَتَکَ سَکَنٌ لَّهُمْ؛ و
برایشان دعا کن زیرا دعاى تو براى آنان آرامشى است (توبه، 103)
فَبَایِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ؛ با آنان بیعت کن
و از خدا براى آنان آمرزش بخواه (ممتحنه، 12)
وَلَوْ کُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ
مِنْ حَوْلِکَ؛ اگر تندخو و سختدل بودى قطعا از پیرامون تو پراکنده مىشدند (آل
عمران، 159)
دسته دوم آیات مربوط به رفتار قاطعانه با ناهلانی است که
قابل هدایت نیستند.
فَلَا تُطِعِ الْمُکَذِّبِینَ ؛ وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ
فَیُدْهِنُونَ؛ پس از دروغزنان فرمان مبر؛ دوست دارند که نرمى کنى تا نرمى نمایند
(القلم، 8 و 9)
جَاهِدِ الْکُفَّارَ وَالْمُنَافِقِینَ وَاغْلُظْ
عَلَیْهِمْ؛ با کافران و منافقان جهاد کن و بر آنان سخت بگیر (توبه، 73)
لَئِن لَّمْ یَنتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِینَ فِی
قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ
ثُمَّ لَا یُجَاوِرُونَکَ فِیهَا إِلَّا قَلِیلًا؛ اگر منافقان و کسانى که در دلهایشان
مرضى هست و شایعهافکنان در مدینه [از کارشان] باز نایستند تو را سخت بر آنان مسلط
مىکنیم تا جز [مدتى] اندک در همسایگى تو نپایند (احزاب، 60)
در سیره آن حضرت (ص) رفتارهای خاصی نسبت به مردم و امت
دیده می شود که به برخی از آنها نیز اشاره می شود:
دلسوزی
نسبت به امت
پیامبر اسلام (ص)آن قدر به مردم دلسوز بود و
درصدد هدایت آنها بود که قرآن آن را این گونه بیان می‌فرمایند: فَلَعَلَّکَ باخِعٌ
نَفْسَکَ آثارِهِمْ إِنْ لَمْ یُؤْمِنُوا بِهذَا الْحَدِیثِ أَسَفاً(کهف، 6)
"شاید جان خود را به دنبال آنان، آن گاه که به رسالت تو ایمان نیاوردند از
دست بدهید."
این نشان از سعی و تلاش پیامبر (ص) اسلام در هدایت امت
دارد تا جایی که خود را در پرتگاه هلاکت و نابودی قرار می‌دهد تا مردم را هدایت
کند.
رأفت
و رحمت نسبت به امت
رحمت و رأفت از صفات خداوند است، رسول خدا (ص)
مظهر این صفات الهی است وقتی که پیامبر (ص) از مردم زکات می‌گیرند خداوند به
پیامبر (ص) می‌فرماید: وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ "ای
پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ برای آنها دعا کن زیرا تو برای آنها آرامشی."
گذشت
و عفو
یکی از خصایص رسول خدا (ص) گذشت و عفو بود، هر
چه انسانیت انسان قوی‌تر شود گذشت او بیشتر خواهد شد و چون پیامبر (ص) رحمه
للعالمین است و از طرفی هم خدا می‌دانست که پیامبر (ص) اهل چنین خصلتی است لذا او
را امر به عفو و گذشت کرد و فرمود: "فاعف عنهم"، پس از آنها در گذر،
پیامبر(ص) آن قدر اهل گذشت بود که حتی از وحشی که قاتل عمویش حمزه بود گذشت کرد
زیرا وقتی که وحشی مسلمان شد پیامبر (ص) از او سؤال کرد تو وحشی هستی؟ گفت: بله، فرمودند:
عمویم حمزه را چگونه کشتی؟ او جریان را برای پیامبر (ص) گفت، پیامبر (ص) گریه
کردند و او را بخشیدند.
منبع:قدس
211008