تمام برخوردهای پیامبر(ص) با مردم طبق فرمان خداوند بوده است، نه سلیقه شخصی و این برخوردها در موارد گوناگون و با افراد مختلف، متفاوت بوده است. آیاتی را که در این زمینه وجود دارد، می توان به دو دسته تقسیم کرد:
دسته نخست: آیاتی که درباره رفتار و برخورد آرام با مردم سخن می گوید.
دسته دوم: آیاتی که در مورد برخوردهای تند با منحرفان و ناهلان نازل شده است .در این جا از هر دو مورد، آیاتی را به عنوان نمونه ذکر می کنیم:
دسته اول: آیات مربوط به برخوردهای آرام و مثبت پیامبر(ص) با مردم. "واخفض جناحک لمن اتبعک من المومنین" (شعراء، 215) بال و پر خود را برای مومنانی که از تو پیروی می کنند، بگستر.
"وصل علیهم ان صلاتک سکن لهم" (توبه، 103) بر آنان درود بفرست و دعا کن زیرا دعای تو مایه آرامش آنان است.
"ادع الی سبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه" (نحل، 125) با حکمت و اندرز نیکو، مردم را به سوی پروردگارت دعوت نما.
"فاعف عنهم و استغفر لهم و شاورهم" (آل عمران، 159) آنها را ببخش و برای آنها آمرزش بخواه و با آنان مشورت کن.
"ادفع بالتی هی احسن" (فصلت، 34) بدی را با نیکی دفع کن.
"تعالوا الی کلمه سواء بیننا و بینکم" (آل عمران، 64) بیایید به سوی کلامی که میان ما و شما یکسان است.
"فبایعهن و استغفر لهن" (ممتحنه، 12) با آنها بیعت کن و برای آنها از درگاه خداوند طلب آمرزش نما.
"قل اذن خیر لکم" (توبه، 61) بگو گوش دادن او به نفع شما است.
"اذا جائک الذین یومنون بایاتنا فقل سلام علیکم" (انعام، 53) هر گاه کسانی که به آیات ما ایمان دارند نزد تو آیند به آنها بگو سلام بر شما.
"لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک" (آل عمران، 159) اگر خشن و سنگدل بودی از اطرف تو پراکنده می شدند.
"و ان جنحوا للسلم فانجح لها" (انفال، 61) اگر دشمنان به صلح تمایل داشتند تو تیز تمایل نشان بده.
"بشر المومنین بان لهم من الله فضلا کبیرا" (احزاب، 47) مومنان را بشارت ده که برای آنها از سوی خداوند فضل و پاداش بزرگی است.
دسته دوم: آیات مربوط به رفتار قاطعانه با نااهلانی که قابل هدایت نیستند.
"فاعرض عنهم" (سجده، 30) از آنها روی بگردان.
"فلاتطع المکذبین ودوا لوتدهن فیدهنون" (قلم، 8 و 9) از تکذیب کنندگان اطاعت مکن که آنها دوست دارند نرمش نشان دهی تا نرمش نشان دهند. (نرمشی توام با انحراف از مسیر حق)
"جاهد الکفار و المنافقین و اغلظ علیهم" (توبه، 73) با کافران و منافقان ستیز کن و بر آنان سختگیری.
"هم العدو فاخذرهم" (منافقون، 4) آنان دشمنان تو هستند، از آنها بر حذر باش.
"لئن لم ینته المنافقون و الذین فی قلوبهم مرض و المرجفون فی المدینه لنغرینک لهم ثم لایجاورونک فیها الا قلیلا" (احزاب، 60) اگر منافقین و آنها که در دلهایشان بیماری است و همچنین آنها که اخبار ردوغ و شایعات در مدینه پخش می کنند دست از کار خود برندارند تو را بر ضد آنها می شورانیم و جز مدت کوتاهی نمی توانند در کنار تو در این شهر بمانند.
"لاتصل علی احد منهم مات ابدا و لاتقم علی قبره" (توبه، 84) بر مرده هیچ یک از منافقان نماز مگزار و برای دعا و استغفار برابرش نایست.
"ذرهم فی خوضهم یلعبون" (انعام، 91) آنها را در گفتگوهای لجاجت آمیزشان به حال خود رها کن تا بازی کنند.
"لاتقم فیه" (توبه، 108) در آن مسجد ضرار هرگز به نماز نایست.
لاتطع الکافرین و المنافقین و دع اذاهم (احزاب، 48) از کافران و منافقان اطاعت مکن و به آزارهای آنها اعتنا مکن.

منبع:قدس