عقیق:قرآن کریم در آیه 11 سوره انفال می فرماید: إِذْ یُغَشِّیکُمُ
النُّعَاسَ أَمَنَةً مِّنْهُ وَ یُنزَِّلُ عَلَیْکُم مِّنَ السَّمَاءِ مَاءً
لِّیُطَهِّرَکُم بِهِ وَ یُذْهِبَ عَنکمُْ رِجْزَ الشَّیْطَانِ وَ لِیرَْبِطَ
عَلىَ قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدَام/ به یاد آر آن گاه را که خدا
چنان ایمنیتان داده بود که خوابى سبک شما را فروگرفت و از آسمان برایتان بارانى
بارید تا شست و شویتان دهد و وسوسه شیطان را از شما دور کند و دلهاتان را قوى
گرداند و قدمهاتان را استوار سازد.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در تشریح اجزا و عناصر
این آیه می فرماید: "نعاس"، ابتداى خواب را گویند که عبارت است از خواب
سبک، و" تغشیه" به معناى احاطه است، و" أمنة" به معناى امان
است، و ضمیر" منه" به خداى تعالى برمىگردد، و بعضى گفتهاند به"
عدو"
برمى گردد، و" رجز" به معناى پلیدى و نجاست است،
و در اینجا مقصود از" رجز شیطان" آن وسوسههاى پلیدى است که در قلب راه
مىیابد.و معناى آیه این است که: این نصرت و مددکارى خدا به وسیله
بشارت و آرامش دادن به دلها همان موقعى بود که در اثر آرامش یافتن دلها همهتان به
خواب رفتید و معلوم است که اگر ترس و رعب شما از بین نرفته بود معقول نبود که در
میدان جنگ خواب بر شما مسلط شود، خداوند باران را هم بر شما نازل کرد تا شما را پاکیزه
کند و وسوسه شیطان را از دلهایتان بزداید، تا دلهایتان را قوى و نیرومند سازد-
جمله" لِیَرْبِطَ عَلى قُلُوبِکُمْ" کنایه از تشجیع است- و نیز تا با
فرستادن باران قدمهاى شما را بر روى ریگهاى بیابان استوار نموده و یا بدین وسیله
دلهایتان را محکم سازد.این آیه شریفه مؤید روایاتى است که مىگوید: کفار قبل از
مسلمین به لب چاه رسیدند و مسلمین وقتى پیاده شدند که کفار آب را گرفته بودند و
بناچار در زمین خشک و ریگزار پیاده شدند. بعد از مدتى که مسلمانان محدث و جنب شده،
و همه دچار تشنگى گشتند شیطان در دلهایشان وسوسه کرد و گفت دشمنان شما آب را
گرفتند و اینک شما با جنابت و نجاست نماز مىخوانید و پاهایتان در ریگها فرو مىرود،
لذا خداى تعالى باران را برایشان بارانید و با آن هم غسل جنابت کرده و خود را از
حدث تطهیر نمودند، و نیز اردوگاه آنان که ریگزار بود سفت و محکم و اردوگاه کفار گل
و لغزنده گشت.اما در تفسیر نور هم آمده است: لشکر قریش با ساز و برگ
جنگى فراوان و آذوقهى کافى و حتّى زنان خواننده براى تقویت روحیّهى جنگجویان،
وارد منطقهى بدر شدند و ابتدا چاههاى آب را در اختیار گرفتند؛ ولى مسلمانان دچار
تزلزل بودند. پیامبر که مىدید یارانش ممکن است شب را به آرامى نخوابند و فردا با
جسم و روحى خسته در برابر دشمن قرار گیرند، بشارت داد که فرشتگان الهى به یارى
آنان خواهند آمد و آنها را دلدارى داد به طورى که شب را به آرامى خوابیدند. از طرف
دیگر علاوه بر کمبود آب براى تطهیر و رفع تشنگى، مشکل اساسى منطقهى بدر، وجود
شنهاى نرم و روان بود که پا در آن فرو مىرفت، در آن شب باران بارید و مسلمانان
دلگرم شدند و زمین زیر پایشان سفت شد. البتّه ممکن است مراد از ثبات قدم در آیه،
همان استقامت و پایدارى باشد، نه محکمشدن پاها در زمین باران خورده. هر دو احتمال
نیز با هم ممکن است.مراد از «پاک شدن از پلیدى» ممکن است پاک شدن از وسوسههاى
شیطان و یا پاک شدن از پلیدى جسمانى جنابت باشد، به هر حال باران با توجّه به نیاز
شدید مسلمانان، همهى این مشکلات را برطرف کرد.
اما پیامهایی که در این آیه مستتر است:
_1با اراده و امداد الهى، در برابر دشمن مسلّح و انبوه هم
مىتوان آرامش داشته و آرام خوابید، و اگر خدا نخواهد، در بهترین باغها و شرایط،
نه خوابى هست و نه آرامشى. «إِذْ یُغَشِّیکُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ»
_2گاهى استراحت وخواب سبک در جنگ، نعمت بزرگ الهى است، که هم
خستگى را بر طرف مىکند و هم مجال شبیخون به دشمن نمىدهد. «النُّعاسَ أَمَنَةً
مِنْهُ»
_3پاکى ظاهرى: «لِیُطَهِّرَکُمْ» و پاکى باطنى: «یُذْهِبَ
عَنْکُمْ رِجْزَ الشَّیْطانِ»، هر یک به تنهایى ارزش است، امّا ارزشمندتر وجود
هردو با هم مىباشد.
_4انتظار خداوند از مجاهد مسلمان، پاکى و داشتن روحیّهاى بالا
و مقاوم و ثابتقدم بودن است. لِیُطَهِّرَکُمْ ... لِیَرْبِطَ عَلى قُلُوبِکُمْ.
منبع:شبستان
211008