ویژگی‌های فهرست موضوعی یا کشف المطالب
یکی از ابزارهای انس عموم مردم با معارف حیات بخش قرآن کریم، فهرست موضوعات یا کشف المطالب است و بدون تردید در صورت سهل‌الوصول بودن آیات قرآن کریم در قالب موضوعات مشخص، رجوع مسلمانان به قرآن کریم افزایش یافته و براساس نیازها به مطالعه و قرائت آیات قرآن می‌پردازند.
در مورد فهرست موضوعی تهیه شده توسط محققان مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران، نکات حائز اهمیت زیر وجود دارد:
در گزینش موضوعات، سعی شده موضوعات کاربردی باشند و مخصوصاً برای پاسخگویی به شبهات، سوالات و نیازهای روز جامعه بهکار آیند.
مخاطب این اثر عموم مردم در نظر گرفته شده، به همین علت از موضوعاتی که غالباً مربوط به بحثهای تخصصی است چشم‌پوشی شده و همین امر سبب اختصار و کوتاهی فهرست و در نهایت راحتی استفاده از آن شده است.
در تهیه این اثر از فهرستهای موجود بهره گرفته شده است؛ خصوصاً فهرست موضوعی مرحوم رامیار به دلیل جامعیت و اختصار، مبنای کار بوده است.
با توجه به اینکه یکی از مناسبترین مواضع استفاده از فهرست موضوعی، انتهای مصحف میباشد، بنای این کار بر اختصار بوده است.
فهرست موضوعی مذکور مجموعاً شامل 8 فصل و 25 عنوان فرعی و 16 صفحه است که به دو صورت شماره سوره و نام سوره تهیه و تنظیم شده است.
ویژگی‌های کشف الآیات
تهیه کشف الآیات یا کتاب معجم برای الفاظ قرآن مجید سابقه طولانی در تاریخ اسلام دارد و کتاب‌های زیادی با روش‌ها و خصوصیات متفاوت در این زمینه نوشته شده است. با این وجود نیاز به تدوین معجمی جدید که مشکلات و نواقص کتاب‌های پیشین را نداشته باشد احساس می‌شد که این امر توسط محققان مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران محقق شد.
جهت آشنایی بیشتر با این معجم و شیوه نگارش و گردآوری آیات توجه به موارد زیر ضروری است:
مشکل اختلاف‌نظر دانشمندان در ماده اصلی کلمات، تأثیری در نحوه پیدا کردن یک آیه در این معجم ندارد؛ زیرا کلمات براساس حروف اول کلمه مرتب شده‌اند. ضمناً حرف تعریف «ال» در هیچ موردی منظور نشده است.
برای نزدیکی صورت مکتوب کلمه به صورت ملفوظ آن، نگارش کلمات بر اساس قواعد املاء روز عربی صورت گرفته است، همچنین به جهت اختصار و کاهش حجم فهرست، کلماتی که شمارگان آنها در کل قرآن کمتر از 40 بار باشد انتخاب و حروف، اسماء اشاره و موصول‌ها حذف شده‌اند.
بنابراین باید توجه داشت که بهترین و آسانترین طریق برای یافتن آیه مورد نظر، پیدا کردن کلمه‌ای است که کمتر در قرآن تکرار شده باشد.
کلمات فقط در حد ضرورت و مواردی که موجب اشتباه می‌شود، اعراب‌گذاری شده‌اند، همچنین تعداد تکرار کلمات در هر مورد ذکر شده است.
جهت تسهیل در پیدا کردن آیه مورد نظر، کلمات قبل و بعد واژه مورد نظر در حد یک عبارت ذکر شده است، همچنین شماره‌های مقابل آیات به ترتیب از سمت راست بیانگر شماره سوره و شماره آیه است و در مواردی که چند آیه مربوط به یک سوره باشد شماره سوره یک بار ذکر شده است.
به‌منظور تسهیل در جستجو، اولین و آخرین کلمه صفحه در بالای آن نوشته شده است.
این اثر در 107 صفحه در قطع رحلی کوچک تنظیم و به چاپ رسیده است.
منبع:فارس
211008