عقیق:مسجد پيغمبر(ص) كه در قسمت شرقي مدينه بنا شده پس از مسجد الحرام، مشهورترين مسجد در تاريخ اسلام است.

هم‌اينك هر روز زائران و حجاج ايراني در شهر مقدس مدينه منوره به اين مكان مقدس مي‌روند و به عبادت و راز نياز مي‌پردازند.

طبق گواه تاريخ، هنگامي كه رسول خدا(ص) به مدينه رسيد در خانه ابو ايوب انصاري منزل گزيد؛ جايي كه شتر وي آنجا خوابيد.

زمين مسجدالنبي از آنِ دو يتيم بود و در آنجا خرما خشك مي‏كردند. رسول خدا(ص) آن را به مبلغ ده دينار از وليّ دو طفل، خريدند و مسجد را در آن ساختند.

مساحت زمين در آن روز حدود ۲۰۷۱ متر مربع بوده است. صحن مسجد را با ريگ سياه فرش كردند و ديوارها را با خشت و گل بالا بردند. در ساختن بناي اين مسجد شخص پيامبر(ص) شركت داشتند. سقف قسمتي از مسجد را باشاخ و برگ درخت خرما پوشانيدند و از تنه درخت خرما براي ستون‏هاي آن استفاده كردند. سه در از جانب شرق، غرب و جنوب براي آن قرار دادند. مساحت مسجد النبي در سال‏هاي اخير به حدود يك صد هزار متر رسيده است.


صُفّه

در داخل مسجد النبي صفه يا ايوانچه مانندي ساخته بودند كه مهاجران بي‏سر پناه در آن جا به سر مي‏بردند. اينان همان دسته از مسلمانان‏اند كه به «اصحاب صُف» معروف گشتند. پيش از آن كه قبله از بيت المقدس به طرف كعبه تغيير كند محراب رسول خدا (ص) در ناحيه شمال مسجد بود. پس از تغيير قبله به دستور پيامبر، آن قسمت را مسقف كردند و آن مكاني براي استراحت و سكونت مسلمانان مهاجر و بي پناه گرديد كه در توسعه مسجد در سال هفتم هجري داخل مسجد قرار گرفت. آنچه امروزه به صفه معروف است، روزگاري «دكة الاغوات» و جايگاه خواجه‏‌هاي حرم بوده كه وظيفه‏ حراست و خدمتگزاري حرم را به عهده داشته‏اند.

خانه‌‏هاي زنان پيغمبر(ص)

خانه‌‏هاي زنان پيغمبر(ص) كه به صورت حجره‏هايي بود، در سه طرف شمال، جنوب و شرق مسجد قرار داده شد و چون آن حضرت به جوار پروردگار شتافت، ايشان را در حجره عايشه كه در كنار مسجد بود به خاك سپردند.

روضه نبوي

روضه نبوي در ناحيه جنوب شرقي (رو به سوي قبله) مسجد، يعني مسافت ميان قبر پيغمبر (ص) و منبر آن حضرت است كه طول آن ۲۲ متر و عرض آن ۱۵ متر مي‏باشد در محدوده روضه، مرقد مطهر، منبر و محراب واقع است. پيامبر (ص) فرمود: «ميان منبر و خانه من باغي است از باغ‏هاي بهشت»


منبر

در سمت غربي محراب مسجد، منبري است از سنگ مرمر در كمال زيبايي كه سلطان مراد سوم آن را در محرم‏ سال ۹۹۸ هجري به مسجد هديه كرد و آن را به جاي منبر قايتباي قرار دادند كه در جايگاه منبر پيامبر(ص) گذاشته شده است.

محراب

محراب جايگاه نماز پيامبر(ص) است. در زمان آن حضرت ‏چيزي ‏به‏نام‏ محراب‏ وجود نداشت، درجريان توسعه مسجد در زمان وليد بن عبدالملك اموي، در محل نماز پيامبر(ص) محرابي ساخته شد. اين محراب در طول زمان دگرگوني‏ها را تحمل كرده و بناي فعلي آن از دوره سلطان اشرف قايتباي از سلاطين مملوكي مصر، باقي مانده است.


ستونهاي مسجد نبوي

ستون‏هاي مسجد نبوي‏ در مسجد نبوي ستون‏هايي است كه هر يك نامي خاص دارد. هشت ستون از زمان پيامبر(ص) هنوز در مسجد باقي است كه با رنگ سفيد مشخص شده‏اند كه عبارتند از:

· ستون مُخَلَّقه: اين ستون بر جايي نهاده شده كه تنه درخت خرمايي كه پيامبر(ص) به هنگام ايراد خطبه بر آن تكيه مي‏كرد، در آنجا بوده است و پس از آن كه براي آن حضرت منبري ساختند از آن ستون ناله‏اي برخاست و به‏ همين دليل به آن ستون «حنّانه» مي‏گفتند.

· ستون توبه: آن را ستون ابولبابه نيز مي‏نامند پس از شكست بنوقريظه ابولبابه به خاطر گناهي كه مرتكب شد، مورد بي توجهي پيامبر(ص) و ياران آن حضرت قرار گرفت و سرانجام خود را به ستون مسجد بست تا آن كه آيه‏اي در پذيرفته شدن توبه او به رسول خدا(ص) نازل شد.

· ستون مَحرَس: در كنار اين ستون، علي(ع) مي‏ايستاد و از رسول خدا(ص) محافظت مي‏كرد. اين ستون را به نام استوانه علي (ع) نيز مي‏شناسند. زيرا جايگاه نماز آن حضرت بوده است.

· ستون وُفُود: در كنار اين ستون رسول اللَّه (ص) با سران قبايل و هيأت‏هاي نمايندگي و سياسي ديدار كرده و آنان را به حضور مي‏پذيرفتند.

· ستون سرير: رسول خدا (ص) در كنار اين ستون تختي از شاخه‏هاي خرما مي‏گذاشت و شب بر روي آن استراحت مي‏كرد.

· مقام‏ جبرئيل امين: جبرئيل در اين مكان خدمت رسول اللَّه (ص) مشرف مي‏شده است.

زماني كه مسجد النبي ساخته شد، سه در براي ورود و خروج مردم ساختند، برخي از اصحاب نيز در حاشيه مسجد خانه ساخته و دري به درون مسجد باز كردند. در سال سوم هجرت، قبل از غزوه احد، به دستور پيامبر (ص) همه درهاي خانه‏ها به جز در خانه علي (ع) به مسجد بسته شد. تعداد درهاي مسجد در امتداد زمان تغييراتي يافته است مشهورترين آنها عبارتند از:

· باب الرحمه

· باب جبرئيل

· باب السلام

· باب النساء