مسجد قبا نخستين مسجد در اسلام است كه سنگ بناي آن توسط رسول اكرم(ص) بنا
شد و اينك با گذشت ۱۴۰۰ سال از ساخت آن همچنان قداست و كرامت خود را حفظ
كرده و مهمترين مسجد مدينه بعد از مسجدالنبي به شمار مي‌رود.
مدينه
منوره نخستين پايتخت اسلامي به شمار مي‌رود، چرا كه با گذشت بيش از ۱۴۰۰
سال همچنان جايگاه رسول خدا(ص) و سجده گاه او محسوب مي‌شود. در اين شهر
مقدس بناهاي تاريخي و ديني بسياري به چشم مي‌خورد كه بزرگترين نويسندگان و
محققان درباره آن به تحقيق و پژوهش پرداخته اند.
وجود دو مسجد
تاريخي و قديمي «مسجدالنبي» و «مسجد قبا» در مدينه به اين شهر قداست و
كرامت خاصي بخشيده است. مسجد قبا كه در جنوب غربي مدينه منوره واقع شده،
حدود سه و نيم كيلومتر از مسجدالنبي فاصله دارد.
ساخت مسجد قباپس
از مهاجرت رسول خدا (ص) از مكه به مدينه و به روستاي قبا در ماه ربيع
الاول دستور ساخت مسجد از سوي حضرت محمد (ص) صادر شد، اين مسجد كه قبا نام
دارد، اولين مسجد در دوران اسلامي به شمار مي‌رود كه حضرت محمد (ص) اولين
سنگ بناي ساخت آن را گذارد. پايه‌هاي اين مسجد توسط خود حضرت (ص) از
صخره‌ها استخراج و با اصحابش به ساخت مسجد اقدام كرد.
بازسازي مسجد قبابا
گذشت زمان، خلفاي راشدين چون عثمان به بازسازي مسجد قبا اقدام كردند. سپس
عمر بن عبدالعزيز به منظور زيبا سازي آن تلاش كرد. او اولين كسي بود كه
براي آن گلدسته ساخت، در سال ۵۵۵ هجري جمال الدين اصفهاني آن را تجديد بنا
كرد و به زيبايي آن افزود.
مسجد قبا بارها و بارها بازسازي، مرمت و تعمير شد تا اينكه در سال ۸۸۱ با آباداني مسجدالنبي اين مسجد نيز آباد شد.
در دوران سعودي ديوارهاي خارجي آن مجددا احيا و از سمت شمال به وسعت آن افزوده شد.
در
سال ۱۴۰۵ ملك فهد بن عبدالعزيز دستور داد تا علاوه بر بازسازي مجدد به
مساحت آن نيز بيفزايند، البته اين كار در نهايت دقت و ظرافت انجام شد.
فضاي دروني مسجد قبااين
مسجد داراي محراب و منبري از سنگ مرمر است. در اين مسجد چاهي وجود دارد كه
به ابو ايوب انصاري منسوب است. عرض مسجد و حياط آن با سنگ مرمر كه حرارت و
نور خورشيد را منعكس مي‌كند، پوشيده شده است. اين حيات داراي سايه بان
هايي است كه از پارچه هايي از الياف شيشه اي ساخته شده و بر اساس نياز از
آنها استفاده مي‌شود.
تنها فضاي نمازخانه و درون مسجد به ۵ هزار و
۳۵ متر مربع رسيده كه ساختمان مسجد به همراه سرويس‌هاي خدمه به ۱۳ هزار و
۵۰۰ متر مربع از فضا را گرفته است. قبل از اين مساحت مسجد ۱۶۰۰ متر مربع
بود. البته به اين مسجد كتابخانه، موزه و اماكني براي خدمت رساني به زائران
اضافه شده است. اينك اين مسجد گنجايش ۲۰ هزار نمازگزار را دارد.
نماي بيروني مسجد قباپس
از اين ساخت و سازها، بناي قديمي آن ويران و بخش هايي از زمين‌هاي مجاور
از ۴ طرف به ساختمان جديد مسجد اضافه شد و به جاي يك گلدسته قديمي، ۴
گلدسته از هر جهت، به ارتفاع ۴۷ متر به آن اضافه شد.
اين مسجد
مجموعه اي از قبه‌هاي متصل دارد، ۶ قبه بزرگ كه قطر هر كدام از آنها ۱۲ متر
است و ۵۶ قبه كوچك كه قطر هر كدام ۶ متر است، اين قبه‌ها كه قوسي شكل
هستند، به ستون‌هاي محكمي در داخل هر رواق تكيه كرده اند.
مسجد قبا
هم اكنون يكي از مهمترين و زيباترين مساجدي است كه در محدوده فعلي مدينه
قرار دارد، چرا كه با توسعه شهر، قبا نيز در محدوده مدينه قرار گرفته است.
بناي جديد آن مربوط به سال ۱۴۰۶ هجري قمري است و كتيبهاي سنگي كه مربوط به
اين بازسازي است نيز در بيرون مسجد نصب شده است.
در آيات بسياري از
قرآن چون سوره توبه به بناي مسجد قبا كه جلوه اي از تقوا و پرهيزكاري بود،
اشاره شد، اين آيات نشانگر عظمت اين مسجد است كه خير و بركات موجود در آن
رمز برتري اش از ديگر مساجد به شمار مي‌رود.
مطابق روايات اسلامي، نماز گزاردن در اين مسجد معادل ثواب يك عمره مفرده است.
منبع:حج
211008