عقیق: بحث درباره ویژگی‌های بازار از جمله مباحث بسیار مهم در دانش اقتصاد است. بی‌دلیل نیست که در آموزه‌های اسلامی بازار را از جهت داشتن عناصری مذهبی چون مساجد، تکایا، مدارس و حسینیه‌ها «روح شهر»، خود بازار را با عناصر و ‌نقش‌های فضایی آن «قلب شهر» و کاسب را «حبیب خدا» معرفی کرده‌اند.(1)

اما گاهی به دلیل فاصله گرفتن ما انسان‌ها از این ویژگی‌هایی که برای بازار و بازاری در آموزه‌های اسلامی ذکر شده و ظلمی که در حق همدیگر می‌کنیم این مکان به تعبیر امام علی(ع)«جای‌ حاضر شدن‌ شیطان‌ و نمایشگاه‌ فتنه‌ و طغیان" می‌شود.»(2)

امام باقر(ع) در این باره می‌فرمایند: «بدترین جاهای زمین بازارهاست؛ بازار میدان شیطان است، اولِ صبح پرچم خود را در آن جا نصب می‏‌کند و تخت خود را می‏‌گذارد و فرزندانش را همه سو می‏‌پراکند به سوی کسی که پیمانه را کم می‏‌دهد یا آن که ترازو را سبک می‏‌گیرد و کسی که در گز (متر) کردن دزدی می‏‌کند یا کسی که برای فروش کالایش به دروغ متوسل می‏‌شود. او به فرزندانش می‏‌گوید: بر شما باد به (فریفتن) مردی که پدرش (حضرت آدم) مرده در حالی که پدر شما (ابلیس) هنوز زنده است. ابلیس با اولین کسی که به بازار می‏‌آید وارد می‏‌شود و با آخرین نفری که بازار را ترک می‏‌کند بر می‏‌گردد..»(3)

همچنین پیامبر خدا(ص) در توصیف بازار «البته بازاری که در آن کسبه به حلال و حرام الهی بی توجه هستند» و اهمیت تسبیح گفتن در این مکان می‌فرمایند: « بازار سرای بی‏‌خبری و غفلت است. پس هرکه در بازار یک تسبیح گوید خداوند هزار هزار ثواب برایش رقم زند.»(4)

البته ناگفته نماند که بازار همیشه جای بدی نیست بلکه اعمال و رفتار ماست که آن را به بدترین مکان روی زمین تبدیل می‌کند، لذا تاریخ‌نگاران آورده‌اند: پیامبر اکرم(ص)، قبل از رسالت، خود بازرگانی امین و درستکار بوده است. با شکل‌گیری نظام اسلامی در مدینه، از همان روزهای نخست، پیامبر بزرگوار اسلام الگوی بازار را تعیین کردند. ایشان وارد بازار بسیط شدند، به آن نگاهی انداختند و فرمودند: این بازار مناسب شما نیست. سپس به بازار دیگری رفتند، نظارتی بر آن کردند و مجدداً فرمودند: این بازار مناسب شما نیست. سرانجام وارد بازار دیگری شدند و پس از ارزیابی فرمودند: این بازار مناسب شماست؛ از آن کم نکرده و خراجی بر شما بسته نمی‌شود.(5)

پی نوشت ها:

1_(سیروس شفقی، بازار بزرگ اصفهان، ص45.)

2_( نهج‌ البلاغه، نامه‌ 69.)

3_(بحارالأنوار: 84 / 11 / 87 منتخب میزان الحکمة: 286)

4_(کنز العمّال: 9330 منتخب میزان الحکمة: 286)

5_( ابوعبدالله ربعی قزوینی(ابن ماجه)، سنن ابن ماجه، ص751، حدیث 2233.)

منبع:ایسنا

211008