عقیق: نشست‌های تخصصی آهات که با همکاری مرکز تخصصی احیاء امر و گروه فرهنگ و هنر دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) برگزار میشود، در ۲ دوره گذشته به تحلیل هنری و اجتماعی عزاداری‌های ماه محرم پرداخته و امسال در دوره جدید و سوم خود بناست با رویکرد تحلیل و بررسی نوحه‌های فاطمیه سال ۱۴۰۱ برگزار شود. سومین نشست این دوره با تحلیل نوحه‌ها و کنشگری‌های ایام فاطمیه هیأت ثارالله رشت و ابوذر بیوکافی با حضور سید مهدی حسینی شاعر به عنوان منتقد ادبی، اکبر شیخی شاعر و نغمه‌پرداز به عنوان کارشناس حوزه موسیقی، محسن جوهری پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) و محمدمهدی سیار دبیر علمی نشست آهات در دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد. حاصل این نشست را می‌خوانید.
بررسی آثار فاطمیه را با توجه به شرایط خاص جامعه داریم
محمدمهدی سیار دبیر علمی این نشست در ابتدا اظهار داشت: بعد از ۲ دور تحلیل عزاداری‌های محرم به علت شرایط خاص جامعه، مناسب‌تر دیدیم، امسال نوحه‌های ایام فاطمیه را بررسی کنیم. امروز بررسی آثار ابوذر بیوکافی را در دستور کار داریم که مداحی جوان، اهل فن و اهل دل است که در سال‌های اخیر کارهای فراگیری از او شنیده‌ایم.
ابوذر بیوکافی در بخش ابتدایی این نشست به بیان سیر اجمالی شکل‌گیری هیأت ثارالله رشت پرداخت و اظهارداشت: جلسه نقد برای من ذی‌قیمت است و واقعاً جای چنین جلساتی خالی بوده است و موجب میشود، راه آینده برای ما روشن شود و عیب‌ها و ایرادها را برطرف کنیم.
هیأت ثارالله رشت ۱۸ سال قبل برای حفظ عزاداری اصیل شکل گرفت
وی با اشاره به اینکه هیأت ثارالله رشت ۱۸ سال قبل و در حدود سال ۱۳۸۴ راه‌اندازی شد، گفت: در دهه ۸۰ گسست و گسلی بین فضای سنتی و جدید رشت اتفاق افتاده بود و هیأت‌های جدید مخاطب زیادی داشتند و ایرادات خود را با تکیه به همین مخاطب‌ها سرپوش می‌گذاشتند. همراه جمعی از دوستان که باهم گعده مطالعه کتاب‌های شهید مطهری داشتیم به فکر راه‌اندازی جمعی افتادیم که این ایده در سال دوم یا سوم به هیأت رسید.
بیوکافی با اشاره به اینکه از همان ابتدا سلیقه و رویکرد ما مبنایی بود و تلاش کردیم این ایده را جای بیندازیم، گفت: کار نویی را در شهر شروع کردیم که قطعاً ایراداتی داشت زیرا مدل و الگوئی در سطح شهرستان نداشتیم.
البته معتقدم اگر با دغدغه کار کنیم همیشه برکات خدا شامل حال میشود، به نظرم اثر بوی کربلا از برکات آن سال‌هاست
این اثر را اینجا بشنوید:
روایت هیأتی که دوران سختی را پشت سر گذاشته است!
این مداح اهل بیت (ع) در ادامه به بیان دوران سخت در سیر حرکت هیأت ثارالله(ع) پرداخت و گفت: روایت واقعیت‌های هیات‌داری می‌تواند انگیزه‌ها را حفظ کند، در این ۱۸ سال شاهد ریزش‌ها و رویش‌ها ، شاهد تخریب و تشویق، همکاری و کارشکنی بودیم، روزهایی گذشت که اشتباهات درونی و بیرونی حوادثی عبرت آمیزی را رقم زد، شیطان همیشه به دنبال اختلاف در جبهه مؤمنین هست، من این را بارها دیده‌ام؛ در این سال‌ها سه مرتبه تشکیلات هیأت آسیب دید، بارها دیدم بعضی به نام دلسوزی با بچه‌های هیأت ارتباط گرفتند و باعث بی‌انگیزه‌گی یا دست شدن از فعالیت شدند. جریان نفوذ بعضی وقت‌ها توسط یک مذهبی ساده لوح یا يک مذهبی‌نما و یا فردی که از روحی، اخلاقی و یا فکری بیمار است، نقش خود را ایفا می‌کند همین مساله باعث شد برای هیأت بیشتر وقت بگذارم
آثار ابوذر بیوکافی چگونه تولید میشود؟
وی افوزد: در حوزه شعر به دو شکل کار انجام میشود. ۱. جستجو در میان اشعار و نوحه‌های تولید شده توسط شاعران عزیز، ۲. تولید اثر که به موضوع انتخاب شده می‌خورد، برای این کار جلسات مستمر با جمعی از دوستان شاعر و نوحه‌پرداز دارم، ایده‌پردازی و تولید محتوا را در این جلسات پیش می‌برم.
برای تحلیل یک مداحی باید به ۴ سوال پاسخ داد
سید مهدی حسینی شاعر و منتقد ادبی در این مراسم، تحلیل خود را با دو مقدمه آغاز کرد و گفت: مهم است که پرداخت ما به صورت ریشه‌ای باشد و بدانیم از چه منظری به تحلیل می‌پردازیم؟ زبان شعر و قافیه و موارد این چنینی بسیار جزئی است و ممکن است ناظر به هر نوحه تفاوت داشته باشد. من نگاهم وسیع‌تر است. ابتدا نگاهم را به مداحی باید بگویم؛ هر چه مداح در اجرا ارائه می‌کند، در حوزه ادبیات است؛ حال شعر باشد یا مقتل یا... . علاوه بر این حتما باید نگاهی به فن داشته باشیم و اینکه مداح چگونه مفهوم را انتقال داده است و نهایتاً باید به بافت توجه داشته باشیم.
بیوکافی در خواندن، اهل تعقل و اندیشه است
وی با اشاره به پرسش‌هایی که مداح پیش از اجرا باید از خود بپرسد، تصریح کرد: ۱.چه بخوانم؟ با این خواندن فرهنگ شیعی منتقل میشود یا خیر؟ ۲. چرا بخوانم؟ هدفم از اجرا چیست؟ ۳. چگونه بخوانم؟ شگردهای اجرا اینجا مهم است و ۴. برای که بخوانم؟ مخاطب چه نقشی دارد. باید به اقتضاء حال و مقام و حال مخاطب توجه داشت. اجراهای امسال مداحان باتوجه به شرایط اجتماعی و فرهنگی قطعاً نسبت به سال‌های قبل متفاوت است. ر اساس این چهار سؤال سطح اجرا، نوع و محتوا و... هر مداح دیگری را می‌توانیم رصد کنیم. از حیث عمق، تناسب با زمان، توجه به نیازهای مخاطب، انتخاب شعر و... بنابراین خود مخاطبان می‌توانند تحلیل کنند با چه مداحی مواجه هستند، مداحی است که به دنبال جذب فالور یا در پی تقویت مودت، محبت و معرفت است. بیوکافی نشان داده است که در خواندن خود اهل تعقل و اندیشه است.
محتوای خوب با اجرای ضعیف منتقل نمی‌شود
حسینی تصریح کرد: با همان اجراهای ابتدایی می‌توان متوجه طرح و ایده‌هایی شد که ابوذر بیوکافی در ذهن دارد. چه بخوانم و چگونه باید بخوانم باید برای مداح مطرح باشد و این قسمت اعظم کار را به خود اختصاص می‌دهد. ما عقبه کارها را در اجرا مشاهده می‌کنیم؛ آیا مداح وقت گذاشته است؟ تاریخ را بررسی کرده است؟ مداح وقتی به جمع‌بندی رسید که چه چیزی بخواند باید تمام ذهنش را روی این موضوع بگذارد که چگونه بخوانم؟ در جلسات آموزش مداحی، در موضوع سبک زندگی می‌گویم مردم از مداح فقط اجرا می‌خواهند. اگر نقصی در زمینه اجرا وجود داشته باشد یا ایرادی فطری است یا اینکه مداح وقت کمی برای کار خود گذاشته است. هر چقدر محتوا خوب باشد باز هم به خوب بودن اجرا نیازمند هستیم و باید پیرامون نحوه اجرا صحبت کنیم.
مداحی که شهرت در پایتخت را رها کرد
این شاعر افزود: جمع‌بندی من این است که بیوکافی دغدغه مخاطب داشته است و اگر نقصانی در اجرا می‌بینیم، ممکن است برخاسته از این ویژگی باشد. ایشان واقعاً شایسته تحسین هستند که شهر خودش را رها نکرده‌است. اگر در پایتخت می‌ماندند شاید شهرت بیشتری داشتند اما اکنون تأثیر بیشتری دارند. سلیقه مخاطب ایشان با من فرق می‌کند و کار ایشان را سخت می‌کند؛ او می‌خواهد مهم‌ترین پیام‌های فرهنگ اسلامی را به مخاطبی بگویند که شاید در زمینه فرهنگی و اجتماعی ضعف‌هایی داشته باشد. به همین علت در برخی از موضوعات به ایشان حق می‌دهم. سلیقه مخاطب ایشان از لحاظ موسیقی و شعر فرق دارد. استان گیلان از نظر مسائل فرهنگی و اجتماعی و سیاسی دارای ضعف‌هایی است که کار ایشان را سخت می‌کند.
وی با اشاره به نکات شعری درباره اشعار و نوحه‌های اجرا شده توسط بیوکافی، گفت: در اشعار و نوحه‌های بیوکافی هم تنوع شعر، هم شاعر و هم سبک را می‌بینیم. در آثار اجرا شده هم از سعید و حافظ، هم از سازگار، هم از خورشیدی‌فر و از هم مجتبی حاذق و... خوانده میشود که این‌ها در سبک با یکدیگر متفاوت هستند. اینکه ایشان اشعار را رصد می‌کنند، قابل دفاع است.
بیوکافی شعر بلد است می‌تواند شعر کابردی انتخاب کند
حسینی با اشاره به اینکه بیوکافی در فاطمیه از حافظ و سعدی شعر خوانده است که از لحاظ فنی اینطور تحلیل میشود که اول شعر بلد هستم و می‌توانم شعر کاربردی انتخاب کنم و بخوانم، تصریح کرد: این تسلط باید اینگونه باشد که فضایی که من مطرح و اجرا می‌کنم، ذهن تو را به عنوان مثال سمت فاطمیه ببرد. تأویل هنرمندانه در کار ایشان اتفاق می‌افتد اما باید به مخاطب عام «کد» داده شود تا متوجه تأویل شود. باید ببینیم ایشان در این قسمت موفق بوده است یا خیر؟
این شاعر آئینی اضافه کرد: انتقال مفهوم توسط مداح با فن یا موارد دیگر است. بیوکافی در بین اجرا صحبت می‌کند، برخلاف برخی مداحان که معتقدند نباید در میان اجرا صحبت کرد. در برخی موارد شاهد بالانس نبودن اجراهای بیوکافی هستیم که منشأ آن تعهدی است که نسبت به مخاطب دارد؛ بعضی مواقع احساس می‌کند باید محتوا را در گوش مخاطب فریاد بزند. حلقه مفقودی اجراهای او «بیان کنایی» است که باید آن را تقویت کند، ضمن اینکه ممکن است در برخی موارد محکوم به «سخنرانی» میشود. نوحه «از هر چی که منو ازت جدا کنه بیزارم» از آثار خوب امسال فاطمیه بیوکافی است. مبنای نوحه قواعد عامیانه است. باید نزدیک به زبان مردم باشد.
این نوحه را اینجا بشنوید:
چرا تهران در مسائل فرهنگی رأس شده است و شهرستان‌ها مظلوم هستند؟
در ادامه محسن جوهری دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) در مقام کارشناس اجتماعی و فرهنگی در این نشست به ارائه تحلیل خود در دو موضوع کلی پرداخت که عبارت بودند از؛ ۱. خصلت بومی بودن بعضی آثار بیوکافی و ۲. فهم و تحلیل هر متن در دل زمان و بافت و مکان و اظهار داشت: در فضای اندیشه فرهنگی از اول انقلاب اسلامی سؤال مهمی داشتیم که نسبت بین فعالیت بومی و محلی با خاصیت ملی و اسلامی چگونه باید داشته باشد. باید توجه داشت که تعریف ما از فرهنگ کدام است؟ فرهنگ منطقه‌ای است یا وجوه عامی دارد که ما به الاشتراک در سطح تمدنی داریم. می‌ترسیدیم اهتمام به بومی بودن باعث ضربه به سطح ملی بزند. از طرف دیگر باید به خاطر آورد که در فضای روشنفکری مدینه فاضله روشن‌فکران تهران بوده است. آرزویش بوده است تماماً غربی شود و ایدئالش تهران بوده است.
رفتار بیوکافی در پرداختن به زادگاهش، هم‌سنخی با اندیشه آقا و امام دارد
جوهری از دو مقدمه فوق نتیجه گرفت اینگونه تهران در رأس فعالیت‌ها می‌ماند و مظلومیت و عدم عدالت فرهنگی و اجتماعی سهم شهرستان‌ها میشود و تصریح کرد: این در حالی است که خود امر فرهنگی هم نسبت به امر سیاسی و اقتصادی و... مظلوم واقع شده است. در مورد بیوکافی، با مداحی مواجه هستیم که از مرکز خارج شده و به پیرامون رفته است، البته خود این تحلیل تهرانیزه است. در اندیشه آقا و امام اهتمام ویژه‌ای به مناطقی غیر از مرکز وجود دارد. در دیدار‌هایی که مقام معظم رهبری با مردم شهرهای مختلف دارند، انبوهی از افتخارات آن جامعه گفته میشود و به آن هویت می‌بخشد. در مورد آقای بیوکافی شاهد هستیم که یک هم‌سنخی با اندیشه آقا و امام اتفاق افتاده است.
این کارشناس اجتماعی و فرهنگی تصریح کرد: الگوی بومی برای یک زیست بوم ایجاد کردند، دشورای‌های بسیاری دارد و هنرمندی می‌تواند این الگو را ایجاد کند که واحد یک تجربه انباشتی در آن زیست بوم باشد و هویت آن شهر در دل و جانش پدیدار شده باشد.
مضمون «فتنه» در آثار فاطمیه بیوکافی پرتکرار بود
وی اضافه کرد: فرهنگ زمان‌مند، مکان‌مند و زبان‌مند است. باید آثار بیوکافی را از این منظر بررسی کرد که چقدر بومی است؟ و چقدر فضا را به سمت بومی‌سازی پیش برده است؟ ملاک نیز این است که چه مقدار به این سه عنصر احترام گذاشته میشود؛ هر چه این توجه بیشتر باشد برای ایشان مزیت محسوب میشود و هر چه از این ملاک فاصله بگیرند، مزیت را نخواهند داشت. زبان، زمان و مکان در زیباشناسی تجلی پیدا می‌کنند و اگر بتوان از آن در مدیحه‌سرایی استفاده کرد، بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
جوهری شناخته شدن بیوکافی را منوط به اجراهای ناظر به روز دانست و گفت: با تحلیل مضمونی که از اشعار و نوحه‌های اجرا شده توسط او انجام دادم به دو مضمون کلی می‌توان دست یافت. مضمون اول «فتنه» بود که به صورت مستقیم به آن اشاره شده بود و ذیل این مضمون مواردی مانند نقد سکوت خواص در فتنه، وحدت آفرینی محبت امیرالمؤمنین و اهل بیت (ع) مطرح شده بود. در اشعار همچنین به مسئله زن و مفاهیم مرتبط به آن اشاره شده بود. حضرت زهرا (س) هم برای زنان و هم برای مردان الگو هستند. سوژگی و عاملیت داشتن زن، منفعل نبودن و در اوج فعالیت بودن زن و بازخوانی عاملیت زن و از طرف دیگر حجاب و غیرت که در سینما معمولاً با تعصب، خشونت همراه است اما او آن را عامل حمایت از امام جامعه و حفظ انسجام اجتماعی معرفی کرده بود، از مواردی بودند که در اشعار و نوحه‌های او قابل مشاهده بودند. حساسیت نظری نیاز است تا به این نکات برسیم.
انتظار بود بیوکافی فاطمیه صریح‌تر موضع بگیرد اما او رویکرد مواضع هنرمندانه داشت
این کارشناس اجتماعی و فرهنگی با اشاره به اینکه انتظار داشتم او در فاطمیه امسال قدری صریح‌تر و فعالانه‌تر موضع بگیرد، تصریح کرد: بیوکافی در آثارش، نقد سکوت هم دارد. او با رویکرد سکوت موجود در زمان شهادت حضرت زهرا (س) توسط خواص، عملکرد خوصا امروز جامعه و سکوتشان را زیرسوال می‌برد و بیدارگری و روشنگری هم می‌کند. او تلاش می‌کند که نشان دهد محبت امیرالمومنین موجب انسجام اجتماعی میشود. احترام به زن، پاسخ فعالانه به زن، زندگی، آزادی براساس سیره فاطمی، تخاطب با زن، مواجهه با جوانان و حتی نوجوانان، الگو بودن حضرت زهرا(س) برای مردان و زنان، مسئله سوژگی و عاملیت داشتن زنان در مقابل نگاه خانه‌داری و خانه‌نشینی که به دروغ می‌گویند انقلاب از زن می‌خواهد، از دیگر موضوعاتی است که او در فاطمیه به آنها پرداخته است.
وی گفت: او در ایام فاطمه که در کف خیابان شعار «زن زندگی، آزادی» داده میشود، اثری دارد که موضوعش حجاب است و می‌گوید حجاب حضرت زهرا(س) ظهور ارزش‌هاست. آنها می‌گویند نه به حجاب اجباری و او با نوحه‌اش پاسخ می‌دهد چادر میراث حضرت زهراست. البته انتظار بود او صریح‌تر بگوید البته شاید شرایط شهر آن روزها اقتضا می‌کرد یا طبق مصاحبه‌ای که با خبرگزاری فارس داشت رویکرد هنرمندانه را بیان مواضع انتخاب کرده بود.
مداح باید همزمان به فرم و محتوا توجه داشته باشد
اکبر شیخی شاعر و نغمه‌پرداز نیز در این نشست با اشاره به اینکه در بحث ملودی باید به محتوا نیز توجه داشت چرا که بر ملودی بسیار تأثیرگذار است و پس از آن افزود: الیان سال است دوست دارم عزیزانی که در حوزه هیأت کار می‌کنند، محتوا و فرم را در عرض هم ببیند نه در طول هم. جنس این‌ها متفاوت است اما از اهمیت یکسانی برخوردار هستند. محتوا ارزشمندتر است اما فرم و محتوا هر دو به یک اندازه اهمیت دارند. مردم به فرم نگاه می‌کنند. در جامعه ما برخی صرفاً به فرم می‌پردازند و برخی صرفاً به سراغ محتوا می‌روند. برای آن که آن محتوای عظیمی که در اختیار داریم تبدیل به فرم شود به رسانه احتیاج داریم. البته رسانه صرفاً فیلم، تصویر و... نیست. زمان اهل بیت(ع)، شعر رسانه بود. رسانه هر زمانی متناسب با آن زمان است. باید توجه داشت که فرم و محتوا در ترتب باز هم با یکدیگر موازی و همزمان هستند. مداح باید همزمان دو تیم داشته باشد که به فرم و محتوا بپردازند.
وی افزود: برای ابوذر بیوکافی تیم موسیقی باید هم‌وزن با تیم شعر کار کند. در ذهن خودتان چند دایره هم مرکز را در نظر بگیرید، دایره مرکزی محتواست، دایره بعدی شعر است، موسیقی لایه بعدی است و بعد هم باید توسط یک صدا خوانده شود. کسی که سازنده اثر است از مرکز به سمت بیرون حرکت می‌کند اما باید توجه داشت که مردم و مخاطبین از بیرون به سمت داخل حرکت می‌کنند.
بیوکافی وزانت علمی دارد اما در نوحه سنگین می‌کند
شیخی افزود: بیوکافی وزانت علمی دارد اما این وزانت نباید مستقیم وارد فرم شود. او محتوای ثقیلی دارد که می‌خواهد به مخاطب ارائه کند. هنرمند پیام را از عالم معنا می‌گیرد و تبدیل به عناصر سمعی و بصری می‌کند. در نوحه «از اشکای تو مادر فهمیدم که/ گریه یعنی قیام، گریه یعنی مبارزه» وزانت محتوایی داریم اما در فرم نقص وجود دارد، در حالی که فرم باید با محتوا متناسب باشد. در این نوحه سنکین حرف زده میشود و ضرب لازم را ندارد. این نوحه اگر زمزمه می‌شد بهتر جواب می‌داد.
این نوحه را اینجا بشنوید:
این شاعر آئینی افزود: هنگامی که محتوا را پیدا کردیم باید مصداق مرتبط با آن را در «سیره» بیابیم و بعد با مشخص شدن سناریو ببینیم فضای نوحه چگونه است و به کدام فضا از جمله حماسه، مظلومیت، ظلم و یا... احتیاج داریم. ضرب و ریتم نیز از مواردی است که می‌تواند به شاد بودن یا حماسی بودن فضای نوحه کمک کند. مداح حب و بغض مردم را تنظیم می‌کند. از طرف دیگر باید توجه داشت فضای نوحه با فضای غزل که سنگین‌تر است، متفاوت است. ما باید به سراغ ابزارهایی برویم که بوسیله آن می‌توانیم حب و بغض را تنظیم کنیم چرا که اگر این حب و بغض تنظیم شود، مردم جامعه به سمت اراده ولی الله محکم می‌شوند.
خدمات اجتماعی، زنان و مداحی، عناصر مهمی هستند که با یاری گرفتن از آنها می‌توان حب و بغض جامعه را تنظیم کرد. ابزارهای مداح برای این تنظیم شعر و موسیقی است.
وی ادامه داد: صدا و اجرای بیوکافی خوب، جذاب و گیراست اما باید به تناسب فرم و محتوا توجه داشته باشند. نسبت مداح با موسیقی مثل نسبت مکانیک به ابزارهایش است. تنظیم موسیقی با محتوا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
ملودی تنها عامل ماندگاری یک نوحه نیست
شیخی افزود: فاکتورهایی که می‌تواند به ماندگاری نوحه کمک کند، تنها ملودی نیست. سن، تحصیلات و اقلیم مخاطب نیز بسیار مؤثر است. موارد این‌چنینی باید کشف شود و نتیجه‌اش شود یک ملودی که باب میل است. نوحه زیباست؛ اگر بتوانیم استخراج کنیم که چرا زیباست؟ با علم به این داده‌ها، می‌توانیم به آثار ماندگار برسیم.
آثاری متناسب با زیست‌بوم رشد بخوانید
این شاعر گفت: خواهشم از بیوکافی این است که کارهای متناسب با زیست بوم داشته باشد و این را به عنوان یک مسئولیت ببیند. ما یک زبان مادری داریم که اگر با کسی با آن زبان صحبت کنیم، حداقل ۵۰ درصد مسیر را پیش رفته‌ایم. باز هم بر اهمیت یکسان فرم و محتوا تأکید می‌کنم. همانگونه که زبان مادری طرفدار بسیاری دارد، موسیقی مادری نیز بسیار تأثیرگذار است. خوب است از آثار قدیمی استفاده کنیم و به مرور با الفبای بدست آمده از آنها دست به خلاقیت بزنیم. پرداختن به نیازهای روز یکی از علت‌هایی است که نوحه را ماندگار می‌کند. نوحه خوب آن است که محتوای خوب داشته باشد و به موقع خوانده شود.
ورود علمی و اجتهادی به مداحی نداریم
ابوذر بیوکافی مداح اهل بیت(ع) در بخش پایانی این نشست اظهارداشت: مداح باید مجهز به افرادی باشد که به او مشورت دهند. رصد مستمر بسیار کمک می‌کند. باید پذیرفت که در بسیاری از موارد، ورود علمی و اجتهادی به مداحی نداریم و هر آنچه هست سلیقه‌ای و تجربی است. یکی از مسائل امروز جامعه ما این است که جامعه در مصرف فرهنگی به سمت نادرستی رفته است؛ این خلأ را کسی متوجه میشود که هم میدان را تجربه کرده باشد و هم ورود علمی داشته باشد. فضای کار در محیطی که در آن قرار داریم بسیار سخت است.
وی با اشاره به اینکه در مباحث اقتصادی هیأت و موارد زیرساختی با مشکلات و سختی‌های بسیاری روبروی هستیم، گفت: یکی از مشکلات ما این است که مطلوب فلان شهر را مطلوب فلان استان می‌بینیم و این باید اصلاح شود. امروز اگر مداح، مشغله‌ای( به معنای تمرکز کاری) جز مداحی داشته باشد، اثرگذار نیست او باید سرش خلوت باشد و مجهز به افرادی باشد که او را مشورت دهند.
در گیلان، هیأت ضدانقلاب نداریم
بیوکافی در پایان خاطرنشان کرد: در گیلان هیأت ضدانقلاب نداریم و مردم گرایش انقلابی مذهبی دارند و بحث مبارزه با طاغوت در رشت ریشه دارد. میرزا حبیب‌الله رشتی املشی، آیت‌الله خمامی، آیت‌الله جیلاتی و میرزا کوچک‌خان جنگلی همین روحیه را داشتند البته وضعیت جلسات به دلیل تغییر سبک زندگی کمی تغییر کرده است. این تنها برای رشت هم نیست و در تهران هم هست که شاید مصداقش را در تفاوت میان جمعیت یک مناسبت و هیأت هفتگی دانست.