عقیق: امیرحسین کسائی: پنجمین نشست از سلسله جلسات علمی «آهات» با موضوع تحلیل مدیحه‌سرایی محرم و صفر امسالِ سید رضا نریمانی با حضور این مداح، یوسف رحیمی مسئول دفتر شعر جامعه ایمانی مشعر و محمدعلی کاروان شاعر و نوحه‌سرا به عنوان منتقد هنری، ابراهیم خانی نویسنده و استادیار گروه فرهنگ و تمدن دانشگاه امام صادق (ع) و محسن لبخندق معاون پژوهشی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) به عنوان منتقد اجتماعی و سید مهدی سرخان به عنوان دبیر علمی نشست در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.
هیأت باید وفادار به زیست‌بوم فرهنگی هر شهر باشد
در این میزگرد محسن لبخندق معاون پژوهشی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) در این نشست با اشاره به اینکه پدیده هیأت از منظرها و زوایای مختلف قابل بررسی است، اظهارداشت: زیست بوم فرهنگی که هیأت در آن برگزار می‌شود و بوم جغرافیایی و فرهنگی که هیأت در آن متولد شده است دارای ویژگی‌هایی است که برای بررسی یک هیأت باید آنها را مدنظر قرار داد. صیانت از این زیست بوم هم وظیفه مهمی برای مداح و هیأت محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه فضای فرهنگی معاصر ما حاصل تلاقی ۴ پدیده انقلاب اسلامی، ملیت ایرانی، دین اسلامیت و سرریز فرهنگ غرب است که ۳ مورد نخست درون‌زا و دیگری وارداتی است که در این زیست‌بوم هم‌نشین یکدیگر می‌شوند. اگر ایران را به ۸ منطقه فرهنگی با مرکزیت شهرها تقسیم کنیم، قطعا یکی از نواحی مهم فرهنگی نامش اصفهان است. در سیاستگذاری فرهنگی تا کنشگری این عرصه اصل و اساس شناسایی بوم خود و صیانت از آن است. بوم بخشی از فرهنگ تاریخی و نهاد زیستی است که در یک هیأت باید به احوالات آن توجه کرد.
محسن لبخندق معاون پژوهشی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)
نگاه اندیشمندان ما صیانت از رویکرد بومی است
لبخندق با اشاره به اینکه انسان اگر غذای باب طبع خود را نخورد، مزاجش بهم می‌ریزد، مشابه همین در بعد فرهنگی نیز باید طبع انسان‌ها مدنظر قرار گیرد تا آسیب روحی و جسمی نبیند، تصریح کرد: متفکران اسلامی ما مانند مقام معظم رهبری و استاد مطهری در افق ملی به این نگاه بومی و صیانت از نگاه ایرانی اسلامی توجه ویژه دارند و معتقدند خورده اکوسیستم‌های فرهنگی در کشور باید حفظ و صیانت شود که اگر مغفول واقع شود، اشتباه است. اصفهان یکی از نواحی فرهنگی مهم ایران است که در سه ضلع درون‌زایی بومی ایران اکوسیستم خاص دارد. در اصفهان شاهد دین‌داری خاص، علما، آئین‌ها و مناسک ویژه هستیم. حتی در این شهر در موضوع انقلابی‌گری هم زیست‌بوم خاصی داریم شهید مدرس، آقا نجفی، شهید بهشتی، شهید شاه‌آبادی و شهدایی همچون همت، خرازی، کاظمی، ردانی‌پور و ... از این خطه هستند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه برای مواجهه با هر پدیده و فعالیت فرهنگی باید به زیست‌بوم فرهنگی آن شهر توجه کرد، گفت: هنرمند می‌تواند زیست بوم را به فرابوم تبدیل کند. هیأت اگر بخواهیم بومی‌نگری داشته باشیم باید به ۳ مدخل فرهنگ عمومی، المان‌ها و شناخت‌ها و ویژگی‌های زبانی توجه داشت. فضای اصفهان دارای یک مکتب هنری خاص، مکتب موسیقی و شعر و ادبیات است و باید سراغ اهل آن رفت تا به آن وفادار بود. مطمئناً به واسطه حوزه کاری مداح که مرتبط با سیدالشهداست اگر چراغ سبزی نشان داده شود مجامع علمی و دانشگاهی اصفهان در این زمینه‌های هنری به کمک خواهند آمد.
هیأت‌های بزرگ اصفهان سنت‌های قدیمی را فراموش کردند!
وی با اشاره به اینکه اصفهان شهری است که در ۲ ماه محرم و صفر از صبح تا شب در آن مجالس روضه‌های متعدد برپاست، گفت: این دستگاه عظیم به صورت مویرگی در شهر اصفهان جای دارد و دارای سنت‌ها و آئین‌های خاص است. دودمه خاص به سبک میان‌داری دارد که این‌ها را متاسفانه در هیأت‌های بزرگ مانند فدائیان حسین نداریم درحالی که وظیفه شما بازآفرینی این سبک‌ها و ملودی‌های قدیمی است.
لبخندق با بیان اینکه مدل انقلابی‌گری اصفهان نیز یک مدخل دیگر است. ما در اصفهان روزهای بزرگداشتی داریم که مختص این بوم است، گفت: به شهدای اصفهان بیشتر فکر کنید و مجاهدان و مبارزان اصفهان باید توسط شما معرفی شوند. در مجموع باید به احیا و معرفی میراث فرهنگی اصفهان بیشتر توجه داشته باشید در این صورت پیشران و الگویی برای دیگران خواهید بود.
هیأت‌های استانی سرریز تهران شده‌اند
معاون پژوهشی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) ادامه داد: یکی از آفات هیأت‌های امروز مرکز زدگی و تهران زدگی است. واقعیت این است که پول و رسانه در خدمت تهران و برای حذف نواحی است. فرم عزاداری سه دهه پیش نشان می‌دهد که ما این گونه هیأت نداشتیم و این‌ها سرریز تهران به دیگر شهرهاست و مدل روضه‌خوانی شما نباید بوی حاج علی انسانی و حاج منصور را بدهد بلکه باید شبیه پیرغلامان اصفهان باشد. تهدید بعدی تجددزدگی است. مجلس‌آرایی و نورپردازی در برخی از هیأت‌ها، این فضا را مشابه‌های جاهای دیگر کرده است. این درگیری‌ها موجب از دست رفتن مخاطب می‌شود.
وی اضافه کرد اگر دقت نکنید سنت‌های قدیمی تخریب می‌شود.خلاقیت و نوآوری‌های شما تهران‌خیز است و با اصفهان غریبه است برای حل این مشکل باید افراد قدیمی اصفهان، جامعه‌شناس و مردم‌شناس در بازوی مشورتی خود وارد کنید.
نریمانی نسبت به ۴ سال قبل، رشد متوازنی در تمام عرصه‌ها داشته است
محمدعلی کاروان شاعر و نوحه‌سرا نیز در این مراسم با اشاره به اینکه بهتر بود در این جلسات نقد و بررسی جز به جز تمام ارکان تشکیل دهنده یک مداحی حضور پیدا می‌کردند تا نتیجه رو به جلویی رخ دهد مثلا جای کارشناس ملودی و موسیقی در این جلسه خالی است. به جای تحلیل هنری آثار نریمانی باید تحلیل ساختار ساخت این آثار را مورد بررسی قرار دهیم.
وی با بیان اینکه در شهر اصفهان با مردمی مواجه هستیم که از لحاظ هنری دارای سلیقه‌ای خاص هستند و حتی می‌توان گفت در اثر وجود آثار هنری فاخر سخت‌پسند شده‌اند، گفت: مردم در این منطقه در بستر هنر کلاسیک رشد کردند بنابراین تغییر در این ساحت سخت است و نسبت به هر نوآوری مقاومت می‌کنند. اصفهان در برخی مباحث هنری پیشرو بوده است اما در مباحثی که نیازمند به روز شدن بوده، عقب مانده است.
نریمانی تعامل طلایی میان شاعر و مداح برقرار کرده است
کاروان با بیان اینکه هیأت فدائیان حسین اصفهان در این ساختار تحولات بسیاری ایجاد کرده است، گفت: در اکثر تولیدات مداحان نسبت شاعر و مداح مشخص نیست اما نریمانی به این نسبت طلایی رسیده است. اصفهان در حوزه شعر مدعی بوده و در حوزه شعر آئینی هم اینگونه است. نریمانی یک مدل تعاملی ایجاد کرده است و در آن میان شاعر و ملودی‌ساز، هیأت شناس و مداح، مداح و ملودی‌ساز و مداح و شاعر یک ساختار تعاملی ایجاد کرده است که منسجم و پیش‌برنده باهم کار می‌کنند. مداحان دیگر با یک حلقه شاعر کار خود را پیش می‌برند و به دنبال پیش‌برنده بودن نیستند.
این شاعر و نوحه‌سرا با بیان اینکه نریمانی نسبت به نقد و تحلیل آغوش بازی دارد که در پی آن می‌توان گفت شیب عملکردی و آثار او در ۴ سال اخیر مثبت بوده و این قطعاً مرهون این ساختارسازی است، گفت: البته این ساختار قطعاً دارای گپ‌ها و خلاهایی است که در برخی آثار خود را نشان می‌دهد اما شیب کلی مثبت است.
فضای هیأت‌های شهرستان‌ها با تهران متفاوت است
وی اضافه کرد: جریان نوین مداحی تعرضی به جریان بومی و محلی زده بود و آن را بلعیده بود طوری که می‌توان گفت در سال‌های غیر از تهران صدایی نمی‌شنیدیم اما امروز از اصفهان صدای نریمانی شنیده می‌شود. در شهرستان متفاوت از تهران است و در این فضا باید تک تک مخاطبان ساخته شوند تا یک هیأت پا بگیرد. فضای مجالس تهران اصلاً قابل قیاس با مجالس شهرستان‌ها نیست و این در شهرهای با پشتوانه مانند اصفهان سخت‌تر است. زمانی که مجموعه‌ای این ساختار را تشکیل می‌دهد جای تأمل و تقدیر دارد.
کاروان با اشاره به اینکه نریمانی نسبت به گذشته رشد متوازنی در تمامی عرصه‌ها داشته است، گفت: در تهران برای مناجات مشهور است که باید سراغ حاج منصور رفت و برای روضه و سینه زنی باید به فلان مجلس رفت اما در اصفهان نریمانی تمام این جامعیت را ایجاد کرده است و این را ناشی از همان ساختار و تشکیلات می‌داند. او جلسات مشورتی بسیاری با شاعران و نوحه‌سرایان دارد حتی در این جلسات شاعر مناجاتی و شاعر نوحه و ... متفاوت و متمایز از هم هستند.
نریمانی اشعار و نوحه‌های قدیمی را بازتولید می‌کند اما هنوز متبلور نشده است
این شاعر و نوحه سرا با بیان اینکه نریمانی در زمینه احیای و بازتولید نوحه‌ها و اشعار قدیمی کارهایی را آغاز کرده است اما هنوز متبلور نشده است، گفت: در کارگروه شعر نریمانی از شاگردان شاه‌زیدی، تاج و ... حضور دارند تا تبلوری از سنت‌ها را شاهد باشیم. از دل هیأت‌های سنتی اصفهان یک نفر عضو است تا بتوانیم بعد محلی بودن را در عین ملی بودن تقویت کنیم.
وی تصریح کرد: اگر هرشب ۵ اثر داشته باشیم در طول یک دهه ۵۰ اثر می‌شود. این تعدد برروی کار خیلی اثرگذار است . استواری کلام، دایره واژگان، منطق، دستور زبان، ظرافت محتوایی، ملودی متین و مناسب، تناسب ملودی و محتوا، ارجاعات برون متنی، نشانه‌گذاری مشخص باید معیار نقد ما در نوحه‌ها باشد. باید برای نقد به یک اتقان برسیم البته که هربار شاهد کشف‌های جدید به دلیل پویایی این دستگاه هستیم.
مردم اصفهان، گوششان از اشعار شاعران این شهر پُر است!
کاروان گفت: یکی از دلایل کمتر پرداختن به شاعران اصفهانی این است که مردم این شهر گوششان پر است از این آثار و به دنبال شعر و محتوای جدید هستند برای همین نریمانی مجبور است تا دایره شاعرانش را باز کند. شاید اگر به دنبال نگاه ملی نبودیم بازهم شرایط فرق می‌کرد بنابراین نباید استفاده از اشعار دیگران را غیرعرف دانست. زمانی که پای تلویزیون و یا با شنیدن ترک‌ها به یک مداح نمره منفی می‌دهیم قطعاً کامل نیست زیرا جریان مداحی با یک ترک نیست و باید فضای هیأت را هم لمس کرد.
این شاعر و نوحه‌سرا با اشاره به اینکه بازتولید آثار اصیل و قدیمی را نریمانی ۲ سال است که آغاز کرده است و البته نقد من هم این است که باید این روند تقویت و شدت یابد، تصریح کرد: نریمانی کارگروه تولید آثار دارد اما برای نقد فضایی ندارد. آثار باید قبل از اجرا نقد شود تا در نهایت مجوز خواندن پیدا کنند و این بعد باید در کارگروه ایشان تقویت شود.ابراهیم خانی نویسنده و استادیار گروه فرهنگ و تمدن دانشگاه امام صادق (ع)
هیأت را نباید مافوق و مادون نقد دانست
ابراهیم خانی نویسنده و استادیار گروه فرهنگ و تمدن دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه هیأت را نباید مافوق و مادون نقد دانست، اظهارداشت: مجالس سیدالشهدا عظمت بالایی دارند و باید برای فهم آن، افق دید را با آن یکی کنیم. اگر بخواهیم جلسات را نقد کنیم باید ارزیابی‌مان را براساس یک الگو انجام دهیم. ما در سنت عزاداری خود الگوهای مختلفی از سفرهای سالکانه داریم که می‌توانیم با استفاده از آن روضه را تحلیل و نقد کنیم.
وی با اشاره به اینکه یک الگو برای نقد ما اسفار اربعه است که در کتاب «همسفر حسین» به آن اشاره کردم و با این الگو به نقد جلسات سیدرضا نریمانی می‌پردازم، تصریح کرد: در این اسفار اربعه چهار سفر داریم که منطبق به حالات افراد در هیأت است. در سفر اول فرد باید از تعلقات دنیایی دست بکشد و به سمت خدا برود. سوختن در روضه در دهه اول ماه محرم موجب می‌شود انسان از تعلقات دنیایی دل بکند. در سفر دوم با عنوان سفر «فی الحق مع الحق» وجود دارد که در آن، خلایق بدون حجاب غرق در اسماء حسنای الهی می‌شوند و در این سفر سالک به نوعی با خداوند خلوتی عاشقانه دارد. در مجلس امام حسین زمانی که حسین می‌کنیم حب‌الحسین را دوست داریم در این سفر گام برداشته‌ایم. سفر اول و دوم روند محبتی دارد و هر دو در مجلس اهل بیت(ع) محقق می‌شود.
نریمانی خودش در روضه پابه‌پای مستمع می‌سوزد
خانی گفت: در هیأت‌های قدیمی بیشتر شاهد سفر اول بودیم یعنی روضه بیشتر بود و مداحان قدیم بیشتر به این بعد توجه داشتند اما مداحان در سال‌های اخیر به ابعاد عاشقانه اهل بیت هم توجه دارند و آن محقق کننده سفر دوم است. در این دو گام نیاز است که خود مداح اهل سوختن و اشک ریختن باشد و ادا در نیاورد. نریمانی اینگونه است و خود در روضه می‌سوزد. در یکی از اشعارش می‌گوید من خودم با این شعر ساعت‌ها گریه کردم. این خیلی مهم است که مداح قبلاً با آنچه که بناست برای مستمع بخواند اشک ریخته باشد و دل داده باشد. تصورم این است نریمانی در روضه حضرت رقیه(س) بیشتر از روضه‌های دیگر می‌سوزد. البته در نقطه مقابل مستمع هم باید اهل سوختن و بکاء باشد تا مداح را همراهی کند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه میان سوختن و عشق‌بازی باید تعادل برقرار باشد، گفت: دهه اول محرم زمان سوختن در روضه‌هاست. ادب این دهه این است که بیشتر بسوزیم اما گاهی می‌بینیم که مداحان روضه کمتر می‌خوانند سریع سراغ سینه‌زنی می‌روند اما در مجلس نریمانی اینطور نیست و روضه اولویت دارد.
وی با اشاره به اینکه در زمان روضه و سوختن شاهد بیان زبان حال و مقتل‌خوانی هستیم، گفت: برخی با ظرایفی زبان حال می‌خوانند اما این نباید جای مقتل را بگیرد زیرا سوختن در روضه‌های این دو متفاوت است. نریمانی یکی از ایراداتش در زمان روضه، پرداختن به زبان حال جای مقتل است. شب تاسوعا امسال مقتل را فارسی می‌خواند اما بازهم زبان حال در آن بیشتر است.
نریمانی به واسطه لحن و صدایش عاشقانهخوانیهای جذابی دارد
خانی با بیان اینکه نریمانی عاشقانهخوانیهای بسیار جذابی دارد، گفت: این به واسطه لحن و صدایش است اما باید یک تعادل داشته باشد و قبل از عاشقانه حتماً سوختن در روضه را داشته باشد یا در متن عاشقانه‌هایش هم باید این بعد را تقویت کند. در برخی جلسات دیگر شاهدیم اینقدر عاشقانه زیاد می‌شود که گویی مجلس طرب است. در نماهنگ دهه‌هشتادی‌ها که منتشر شد عشق‌بازی بدون سوز داشتیم و این مهمترین خطای این کار بود. در مجالس نریمانی تعادل نسبی میان سوختن و عاشقانه داریم اما نیازمند مراقبت بیشتر هستیم تا جوانان بسوزند و بعد به عاشقانه برسند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در سفر سوم «من الحق الی الخلق» است که در آن سالک می‌تواند با توشۀ نور الهی که در سفر اول و دوم به دست آورده است، مجدداً به زندگی در میان کثرت و خلائق برگردد و با نور الهی خلق را تجربه کند و این کمال شناخت الهی سالک است. در این نگاه فرد می‌گوید من عاشق زن، بچه و رفیق حسینی خود هستم. مشکل تمدن و فرهنگ ما عدم توجه به این بعد است و در اشعارش جایش خالی است که همچنین نگاهی می‌توانیم به یکدیگر داشته باشیم. افراد در هیأت حسینی هستند اما در بازار و خانه رفتار متضادی دارند . این را باید در روضه و نوحه‌ها در قالب سبک زندگی به آنان ارائه کنیم.
ما باید با امام حسین عاشق خدا شویم
وی با اشاره به اینکه ما با امام حسین(ع) باید عاشق خدا شویم یعنی نماز شب بخوانیم یا نماز اول وقت بخوانیم و مداح باید این فضا را به مخاطبان القا کند، گفت: آیا نمی‌توان در روضه مناجات با خدا هم داشت. زیارت ناحیه روضه است اما مناجات هم دارد.
خانی گفت: در سفر چهارم سالک دستگیری از دیگران می‌کند، گفت: در این بعد هیأت‌ها عقب هستند باید در هیأت نشان دهیم اگر سینه می‌زنیم پای کار مواسات و همدلی هم هستیم. این سفرها و این نگاه، افراد را متواضع می‌کند، نریمانی اینگونه است با اینکه یک سلبریتی است اما تکبر ندارد و به اصطلاح کلاس نمی‌گذارد!
نریمانی به اشعار شاعران قدیم و امروز اصفهان باید وفادارتر باشد
یوسف رحیمی مسئول دفتر شعر جامعه ایمانی مشعر با اشاره به اینکه یک اتفاق مبارک در خصوص سیدرضا نریمانی تشکیل یک کارگروه شعر و نوحه در اطراف او در ۲ سال اخیر است، گفت: این کارگروه نیاز هر مداح است. مداح باید بداند در شهری که می‌خواند اقتضائات مختلف آن به چه صورت است. نوحه «یا ایها الذین آمنو توبوا» از آثار خوب امسال نریمانی است که حاصل ایده‌پردازی در جلسات این کارگروه است. البته در مقابل آثار ضعیف هم امسال داشته است.
این نوحه را در اینجا بشنوید:
وی با اشاره به اینکه نیاز است هر شعری قبل از اجرا چندین‌بار در محافل خوانده و نقد شود بعد در محفل عمومی خوانده شود تا اشکالی نداشته باشد، تصریح کرد: شعر هیأت متفاوت از ژانرهای دیگر است زیرا یک رسانه عمومی است و در یک جلسه ۵ تا ۱۰ هزار نفر مستمع آن هستند و بازتاب رسانه‌ای هم دارد. متن اشعار نریمانی در یک کانال مختص این امر منتشر می‌شود که دارای ۱۸ هزار نفر عضو است بنابراین نشان می‌دهد متن اشعارش هم مخاطب دارد پس باید دقت نظر بیشتری داشته باشیم.
مخاطب باید در جلسه یک قدم به خدا نزدیک‌تر شود
رحیمی با بیان اینکه مبنای نقد اشعار امسال نریمانی را منویات مقام معظم رهبری به عنوان یک سند بالای دستی قرار دادم، گفت: رهبری می‌فرمایند فلسفه اصلی هیأت، معرفت‌افزایی است و مخاطب باید در جلسه یک قدم به خدا نزدیک‌تر شود یعنی این سوختن و عشق‌بازی در روضه و نوحه باید مکمل معرفت باشد. دومین مبنای نقد اشعار نیز عناصر شعری و دستورات ادبی است.
مسئول دفتر شعر جامعه ایمانی مشعر با بیان اینکه نریمانی در محرم امسال حدود ۸۰- ۹۰ اثر خوانده است، گفت: بزرگترها می‌گویند یک مرثیه خوب باید ۴ شاخص داشته باشد، همراه مدح باشد، روشنگری داشته باشد، برخوردار از حماسه باشد و در نهایت عاطفه و احساس داشته باشد. آثار نریمانی در بخش نوحه توازن خوبی از این ۴ مورد دارد و از حماسه، عاطفه، معرفت و روشنگری سرشار است. اما در بخش ابتدایی جلسه که شعرخوانی و مرثیه است رویکرد مدح و مرثیه کم است و بیشتر نگاه عاطفی دارد. یکی از راه‌های جبران این موضوع، انتخاب اشعار بهتر است. جای اشعار محمدعلی مجاهدی، غفورزاده، مرحوم شکوهی و ... در آثار نریمانی کم است. اصفهان شاعران خوبی مانند جهاندار، ملکیان، ناصحی و همین آقای کاروان را دارد که می‌توان از آثار آنان استفاده کرد.
روی اشعار شاعران قدیم و جدید اصفهان سرمایه‌گذاری بیشتری کنید
وی با بیان اینکه پیشنهاد می‌کنم روی آثار علامه غروی اصفهانی و صغیر اصفهانی سرمایه‌گذاری بیشتری داشته باشید، گفت: از اشعار صائب بیشتر استفاده کنید او پرچمدار سبک هندی یا همان اصفهانی است. او پندیات خوبی دارد. محل هیأت شما اصفهان است و باید به شعرا و ادبیات آن وفادار باشید.
رحیمی با اشاره به اینکه محتوا، درون مایه، زبان شعر و بیان شاعرانه و غیرمستقیم از عناصری است که می‌توان اشعار را با آنها سنجید، گفت: قله آثار امسال نریمانی در تمام این مولفه‌های نوحه «یا ایها الذین آمنو توبوا» است که اثر آقای ناصحی است. این نوحه مستمع را به حرکت وادار می‌کند. مقام معظم رهبری بارها از اشعار قدیمی یزد و جهرم تجلیل کردند که دلیل آن همین ایجاد حرکت است. دو اثر دیگر «خیلی بی‌وفا بودم/این نوکر تو شرمنده‌ست» یا «دوری و دوستی برای قصه‌هاست نه بین ما» تعابیری دارد که در آنها باید به بحث معرفتی توجه بیشتری می‌شد.
چرا روضه باز می‌خوانید!؟
این شاعر و نوحه‌سرا با اشاره به اینکه در شعر نیازمند زبان غیرمستقیم هستیم، گفت: افراد به هیأت می‌آیند تا گریه کنند بنابراین با یک اشاره اشکشان جاری می‌شود پس چرا باید او را حتماً به گودال، خیمه‌گاه و علقمه برد و تفسیر کرد تا گریه کند. ما معتقدیم در هیأت اهل بیت حاضر می‌شوند و ما به هیأت می‌رویم تا آنان را تسلی دهیم. آیا وقتی عزیز کسی تصادف می‌کند در مجلس ختم او را کالبد شکافی می‌کنیم؟ در زمان بیان زبان حال باید شأن اهل بیت را در نظر بگیریم که آیا واقعاً معصوم در چنین مواقعی این حرف را می‌زند یا این عملکرد را دارد؟
وی با اشاره به اینکه در یکی از اشعار روضه امسال، ۱۷ بار کلمه نیزه آمده است آیا تا این میزان بیان صریح نیاز است، گفت: مقام معظم رهبری یک مرتبه فرمودند شخصی در مشهد روضه می‌خواند بدون اشاره به نیزه و شمشمیر و اشک هم می‌گرفت.
مداحان تهران ما شهرستانی‌ها را قبول نداشتند
سید رضا نریمانی مداح اهل بیت در پایان این نکات و مباحث با اشاره به اینکه گریه بر سیدالشهدا دارای جایگاه بالایی است، گفت: این روزها ما در فضای هیأت دریچه‌های جدیدی به رویمان باز شده است که اصلا قابل مقایسه با قبل نیست و هرچه جلوتر می‌رویم نیز اینگونه است. امروز در هیأت با موضوع خانواده مواجهیم از فرزندآوری حرف می‌زنیم که بسیار هم درست است و منشأ این مباحث اینجاست. مداح در خط مقدم تمام این مباحث است که قطعاً خطا و ایراد هم دارد. این خطاها را افراد در پشت جبهه می‌بینند اما خودش چون در خط مقدم است نمی‌بیند.
وی با اشاره به اینکه نباید از این نقدها بترسیم، تصریح کرد: معتقدم جاداشت مباحث مطرح شده حتی از این هم موشکافانه‌تر باشد. از اول تا پایان مداحی یک سیری وجود دارد که باید بدون ترس و واهمه آن را نقد کرد. ما باید بدانیم در مدح سیدالشهدا درست عمل می‌کنیم یا خیر! این جلسات باید در طول سال باشد و پیرامون مسائل مختلف بحث کرد.
مداحان امروز تنها یک خواننده نیستند ابعاد دیگری دارند
نریمانی با اشاره به اینکه من امروز تنها یک مداح نیستم بلکه در یک جبهه و در عرصه‌های مختلف فعال هستم، گفت: روزی تصور این را نداشتیم که مداح باید مشاوره، احکام، ادبیات، شعر، موسیقی، تاریخ و ... را هم بلد باشد. این‌ها لازمه‌های این عرصه است امروز اما مسائل جدیدتری هم داریم. ما وارد مسائل اجتماعی شدیم و این به دلیل شرایط اجتماعی کشور است. البته این پراکنده‌کاری‌ها مانند رودی که انشعابات بسیاری دارد موجب کاهش توان و ظرفیت ما در موضوعات مختلف هم شده است.
این مداح اهل بیت(ع) با بیان اینکه این‌ها وظیفه ماست همانطور که مداحی وظیفه ماست، گفت: مداحان گذشته دچار این مسائل نبودند. من امروز در روند مدیریت هیأت نیز جزءبه‌جزء دخیل هستم. در گذشته مخاطب در هیأت راحت تربیت می‌شد و مسائل خانوادگی اینقدر دچار مشکل نبود اما امروز آسیب‌های متعددی وجود دارد.
با راهنمایی حاج منصور سنت مناجات‌خوانی در اصفهان را احیا کردیم
نریمانی با اشاره به اینکه متاسفانه برخی از مداحان امروز از استاد و نقد فراری هستید، گفت: حاج منصور ارضی و حاج مهدی سلحشور به عنوان استادانم در روند مداحی من بسیار تاثیرگذار بودند. من از نشست و برخاست با حاج منصور ارضی فهمیدم باید در اصفهان سنت مناجات‌خوانی آن هم سحرگاهی را احیا کنم و الان ۶ سال است که سحرهای جمعه مجلس مناجات‌خوانی در اصفهان داریم و اصفهان مهد دعا بوده است و از ۱۲۰ سال پیش مجالسی مشابه داشته است. حاج منصور تاکید کرد و ما قدم برداشتیم و امروز برکاتش را می‌بینیم. در این مجلس ما در ساعت ۳ بامداد، از بین جمعیت ۷۰۰- ۸۰۰ نفره حداقل ۲۰ نوجوان حاضر می‌شود. در این مجلس شور و سینه‌زنی هم نیست، این افراد فقط برای شنیدن مناجات و دعا‌خوانی می‌آیند.
این مداح اهل بیت(ع) گفت: ما تلاش داریم به آن نکاتی که گفتید برسیم، اشتباه داشتیم و نیازمند این جلسات هستیم تا راه را از کوره‌راه تشخیص دهیم. کارگروه شعر ما دو سال است که ایجاد شده است و خروجی‌های خوبی داشته است. امروز نقدها و ضعف‌هایی که نام بردید ناشی از تک‌روی‌ها بود که خارج از این کارگروه به دست من رسیده بود و این را ضعف خودم می‌دانم.
کم‌کاری که مداحان پایتخت در حق شهرستان‌ها دارند
وی با بیان اینکه امروز شاهد برگزاری چنین جلسات و توجهی به مجالس شهرستان هستیم، گفت: من شهرستانی روزی به تهران می‌آمدم و محضر اساتید می‌رفتم، تحویلم نمی‌گرفتند! این مطالب را از چه کسی باید یاد می‌گرفتم؟ مداحان پایتخت فقط خودشان را قبول داشتند و به ما نگاه شهرستانی داشتند و به دنبال اصلاح یا آموزش نبودند. در این سال‌های اخیر کمی روند تغییر کرده است. اگر مداحان شهرستانی امروز به جایی رسیده‌اند خودشان تلاش کردند و محضر استاد رفتند و زانو زدند تا چیزی یاد بگیرند. کسی نیامد به ما یاد دهد شعر خوب چیست؟ این از ضعف بزرگان بود.
نشست‌های تخصصی آهات که به تحلیل هنری و اجتماعی عزاداری‌های ۱۴۰۰ می‌پردازد، به همت گروه فرهنگ و هنر دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) و هسته احیاء امر مرکز رشد این دانشگاه، در خبرگزاری فارس برگزار می‌شود.
در برپایی و ترویج و اشاعه این جلسات مجموعه‌های دیگری از جمله شورای فرهنگ عمومی کشور، جامعه ایمانی مشعر، بنیاد دعبل خزاعی، مؤسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب و مؤسسه فرهنگی عقیق همکاری دارند.
منبع:فارس