عقیق:استاد محسن قرائتی در تفسیر نور به ارائه «نکات ناب» و «پیام های زیبای آیات قرآن کریم» پرداخته که حوزه نیوز در این نوشتار، آیه ۱۸۸ سوره مبارکه آل عمران را در قالب مجموعه «قطره ای از دریا» ارائه می نماید.
- آیه
لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ یَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَ یُحِبُّونَ أَنْ یُحْمَدُوا بِمَا لَمْ یَفْعَلُوا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ
- ترجمه
گمان مبر کسانی که به آنچه کرده‌اند، شادمانی می‌کنند و دوست دارند برای آنچه نکرده‌اند ستایش شوند، مپندار که آنها از عذاب الهی رسته‌اند، (زیرا) برای آنها عذابی دردناک است.
- نکته ها
مردم سه دسته‌اند:
۱- گروهی که کار می‌کنند و انتظار پاداش یا تشکّر از مردم ندارند. «لانرید منکم جزاء و لاشکورا»[۱]
۲- گروهی که کار می‌کنند تا مردم بدانند و ستایش کنند. «رئاء الناس»[۲]
۳- گروهی که کار نکرده، انتظار ستایش از مردم دارند. «یحمدوا بمالم یفعلوا...»
از مواردی که غیبت جایز است، در مورد کسی است که ادّعای مقام یا تخصّص یا مسئولیّتی را می‌کند که صلاحیّت آن را ندارد. «یحبّون ان یحمدوا بما لم یفعلوا»
برای اینکه این تمایل نابجا - ستایش بدون عمل - کور شود، در اسلام هرگونه تملّق و چاپلوسی منع شده است.
- پیام ها
۱- رذایل اخلاقی، همچون عُجب و غرور و انتظار تملّق از مردم، هلاکت قطعی را به دنبال دارد. «یفرحون... یحبّون... فلا تحسبنّهم بمفازة»
۲- قرآن، هرگونه تحلیل و تفسیر نابجا را نسبت به هر کس و هر موردی محکوم می‌کند.[۳] «لاتحسبنّ... فلا تحسبنّهم»
۳- خداوند نه تنها برای رفتار، بلکه برای خواسته‌های خیر و شرّ انسان نیز حساب باز می‌کند.[۴] «یحبّون ان یحمدوا... لهم عذاب الیم»
۴- آنچه خطرش بیشتر است، توقّع حمد است، نه توقّع شکر و مدح. زیرا در حمد، نوعی ستایش آمیخته با پرستش نهفته است. «یحبّون ان یحمدوا»
۵ - گنهکار ممکن است پشیمان شده، توبه کند و نجات یابد، ولی افراد مغرور، حتی در صدد توبه برنمی‌آیند، لذا امیدی به نجات آنان نیست. «ولاتحسبنّهم بمفازة من العذاب»
۶- کسانی که در دنیا گرفتار اوهامِ خودپرستی و اسیر زندان «منیّت» هستند، در قیامت نیز اسیر و گرفتار عذاب الهی‌اند. «و لهم عذاب الیم»
پی نوشت ها:
۱) انسان، ۹.
۲) نساء، ۳۸.
۳) آیاتی که با کلماتِ «لاتحسبنّ»، «لایحسبنّ»، «أفَحسبتم» آغاز شده، بیانگر همین معناست.
۴) در جای دیگر نیز نسبت به کسانی که دوست دارند فحشا در جامعه رواج یابد وعده‌ی عذاب می‌دهد. «یحبّون ان تشیع الفاحشة... لهم عذاب الیم» نور، ۱۹.