عقیق:برنامه ثریا شبکه اول سیما دیشب به موضوعی پرداخت که در هفته‌های اخیر در فضای جامعه و شبکه‌های اجتماعی پر حرف و حدیث بوده است. هفته‌های پیش کلیپی از سخنان رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه منتشر در خصوص جای گاه ائمه جمعه و مساله مبارزه با فساد و عدالت طلبی مطرح شد که موافقان و منتقدان جدی داشت. در برنامه شب گذشته ثریا، حجت الاسلام محمدجواد حاج علی اکبری رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه مهمان ای ن برنامه و حجت الاسلام قنبریان استاد حوزه و دانشگاه نیز مهمان ارتباط ویدئویی ای برنامه ثریا بودند.
حجت الاسلام محمدجواد حاج علی اکبری رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه در سخنان خود اظهار داشت: عدالت هویت نماز جمعه است و این امر از عدالت امام جمعه آغاز و تا رفتار عادلانه ایشان در منطقه‌ای که مستقر هست، ادامه پیدا می‌کند؛ بنابراین امام جمعه باید پرچمدار عدالت باشد.
وی عدالت را از مهمترین مسائل گفتمان انقلاب اسلامی برشمرد و عنوان کرد: در سپهر انقلاب اسلامی مساله عدالت و گفتمان عدالت بسیار برجسته است از این رو در کنار سایر گفتمان‌ها که یک فهرست طولانی بوده و باید امام جمعه به عنوان نماینده گفتمانی امام مسلمین در هر جایی که هست در ساحت‌های گوناگون با جدیت بحث عدالت را در مقام تبیین، ترویج و تحقق دنبال کند؛ الحمدالله همیشه این امر وجود داشته و ائمه جمعه در این خصوص اقدامات قابل توجهی در طول این چهل سال انجام داده‌اند.
علی اکبری با بیان اینکه بسیاری از مطالبات مردم در طول این سال‌ها در نماز جمعه پیگیری و محقق شده است، گفت: در وجه ایجابی عدالت، اقداماتی که از سوی ائمه جمعه صورت گرفته بسیار قابل توجه است. ائمه جمعه جز مطالبه گران اصلی خواسته‌های مردم در مناطق خودشان هستند؛ اگرچه ائمه جمعه از نظر نوع اقدام، نفوذ کلام و سطح پیگیری‌هایی که دارند همانند یکدیگر نیستند اما همواره وجه همت را داشته و دارند.
حاج علی اکبری ادامه داد: در جنبه سلبی، بحث مبارزه با فساد مطرح می‌شود. ائمه جمعه وظیفه دارند از ظرفیت نماز و جایگاهی که دارند در منطقه خودشان بهره ببرند تا با جلوه‌های مختلف فساد مبارزه کند؛ در این بخش نیز ائمه جمعه یکسان نیستند و این به آن معنا نیست که در دستور کار آنان نباشد بلکه این تفاوت‌ها به خود اشخاص و منطقه بر می‌گردد.
وی به آزرده خاطر بودن مردم از فساد و تبعیض‌های موجود اشاره و تصریح کرد: مردم این فسادها، تبعیض‌ها، شکاف طبقاتی و اشرافی گری را مشاهده می‌کنند و از این مساله ناراحت هستند. بر این اساس وقتی مردم بخصوص جوانان در فضای مجازی می‌بینند که در نهاد نماز جمعه به این مساله کم توجهی می‌شود به شدت اندوهگین می‌شوند اما این تخطئه بود که در این زمینه منتشر شد.
رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه بیان داشت: ائمه جمعه در نماز جمعه موظف نیستند فقط آیه و حدیث بخوانند، اگر چه آن بخش بسیار مهم است اما لازم است مبانی عدالت از تریبون نماز جمعه طرح شود اما شورای سیاست گذاری ائمه جمعه مبانی عدالت را منحصر به بیان آیه و روایت و یا استقرار گفتمان عدالت را منحصر به سخنرانی نمی‌داند. مگر از بنده چنین سخنی شنیده شده است؟ اینکه گفتمان عدالت تبیین و ترویج شود تا مسیر تحقق آن پرچمداری و امتداد پیدا کند تا به یک مطالبه عمومی تبدیل شود نیازمند برنامه ریزی، فعالیت، بسیج همه ظرفیت‌های کشور و… است بنابراین تحقق این مهم علاوه بر مبانی نیازمند عدالت گفتمانی، ساختاری، موضوعی و مصداقی است.
با بیان اینکه مساله عدالت در شبکه امامت جمعه برای مطالبه گری، طرح مساله و پیگیری هیچ محدودیتی ندارد، گفت: ائمه جمعه در پیگیری این مسائل یک مجموعه آزادی هستند برخلاف القایی که به جفا در این روزهای اخیر صورت گرفت اتفاقاً مجموعه از افراد فاضل و شخصیت‌های برجسته تشکیل شده است. امروز بیش از ۹۰۰ نماز جمعه در سراسر کشور داریم. آیا کسانی که در این ایام مطالبی را در خصوص نماز جمعه منتشر کردند همه آن ۹۰۰ نماز جمعه را بررسی کرده‌اند؟ آیا همه خطبه‌ها را شنیده‌اند؟ آیا با روش زندگی ائمه جمعه آشنا هستند؟ این مطالبی که از رهبر انقلاب در این برنامه مطرح شد داغ دل ائمه جمعه را تازه کرد. وضعیت اکثریت امامان جمعه در بدترین شرایطی است که از تصور بسیاری از مردم خارج است در حالی که همین افراد مطالبات و بیانات رهبر انقلاب را به خوبی درک می‌کنند و در اقصی نقاط کشور در راستای تحقق این مطالبات گام بر می‌دارند.
مطالبه ائمه جمعه با کسی که شعار عدالت می‌دهد و تنها دست به قلم و توئیت است بسیار فرق دارد
حجت الاسلام حاج علی اکبری بیان کرد: ائمه جمعه از دو جهت دردمند هستند اینکه با همه وجود دشواری‌ها و مشکلات زندگی را درک می‌کنند و این بسیار فرق دارد با کسی که شعار عدالت می‌دهد و هیچ مسؤولیتی ندارد و تنها دست به قلم و توئیت است و تنها افاضه می‌کند این کجا در عدالت خواهی همانند آن امام جمعه‌ای است که بعضاً با نماز و روزه استیجاری زندگی و خانواده خود را اداره می‌کند و دست عدالت و سخت‌ترین محیط‌های کشور بر نمی‌دارد. ببینید عدالت خواهی واقعی کجا است. شبکه امامت جمعه اصلاً قائل به آن دوگانه عدالتی که امروز در برخی رسانه‌ها مطرح می‌شود، نیست. این مطلب از کجا آمده که فلانی در حال ایجاد این دوگانه است به هیچ وجه شورای سیاست گذاری ائمه جمعه چنین دوگانه‌ای را قبول ندارد و از آن اعلام برائت می‌کند. بلکه این نهاد در گفتمان سازی عدالت و در مقام ترویج، تبیین و ساختار، رهگیری فسادهایی که دیده می‌شود و عینیت دارد و در افق دید امامت جمعه هست تا بیاید و در عرصه عدالت مصداقی همه این مصادیق مانند حقوق نجومی، کوه خواری، محصورکردن جنگل‌ها و … طرحش در نماز جمعه هیچ معذوریت و محدودیتی ندارد.
رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه با اشاره به اینکه نماز جمعه و محیط امامت یک مأموریت و رسالت خاصی دارد، گفت: در نظام یک تقسیم کار وجود دارد که بخشی از این تقسیم کار متوجه امام جمعه است، یادمان باشد امام جمعه در کشور و جامعه همه کاره منطقه خود نیست و دستگاه قضائیه، دستگاه اجرایی و … هر کدام وظیفه دارند تا در تأمین عدالت و مبارزه با فساد نقش داشته باشند. عمده فسادهایی که در کشور دیده می‌شود ناشی از ساختارهای فسادزا است.
وی با استناد به بیانات رهبر کبیر انقلاب، عنوان کرد: بر اساس فرمایش حضرت امام که فرمودند آقایان، اگر یک وقتی خصوصاً ائمه جمعه اگر پیشامدی کرد که از استانداری یا مسؤولی در منطقه خود گله‌ای داشتند خودشان آن مشکل را حل کنند، به مسؤولان مربوطه رجوع کنند و به مردم نروند بگویند، مردم فلانی چه کرده و او چه کرده است اسباب تضعیف می‌شود، این به صلاح نظام نیست …؛ ایشان در بیان دیگری می‌فرمایند خصوصاً ائمه جمعه که با گروه‌های زیادی سر و کار دارند باید توجه کنند گفتار و کردارشان اسلامی باشد و خدای نکرده مطلبی که باعث تضعیف نظام می‌شود از آن احراز کنند.
حجت الاسلام حاج علی اکبری ادامه داد: ائمه جمعه می‌توانند برای پیگیری مطالبات مردم در حوزه‌های مختلف از ظرفیت نماز جمعه استفاده کنند. امروز برنامه شورای سیاست گذاری ائمه جمعه یک برنامه تحولی است، شبکه امامت در ورود به گام دوم در معرض یک بالندگی قرار دارد و توجه به ساختارها، زیر ساختارها، روش‌ها و.... در حال انجام است. در این مدت که بنده در خدمت این نهاد هستم بیش از ۵۰۰ جابجایی از ۹۰۰ پایگاه صورت گرفت که ۲۰۰ مورد آن تازه‌هایی است که وارد شبکه امامت شده است که به لحاظ مردمی بودن، ارتباط با نسل جوان، دانش برنامه ریزی و … سعی شده شبکه امامت جوان سازی و این ملاحظات در متن تقویت شود. با مطالب بیان شده مقصود از تحول چیست؟
رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه ادامه داد: امام راحل در جمع علما می‌فرمایند ائمه جمعه، ائمه جماعات و روحانیون برای ملت مثل پدر هستند و جایگاه پدری دارند بنابراین رفتار شما با مردم باید پدرانه و در میان خود برادر باشند و مسأله‌ای را به خطبه‌های نماز جمعه نکشانند چرا که خطبه‌های نماز جمعه جای دعوت به حق و دعوت به تقوا و مصالح مسلمین است؛ بر این اساس تعرض از این مهم از شأن ائمه جمعه خارج است و باید پرهیز شود.
در ادامه مجری برنامه ثریا در پاسخ به مطلب بیان شده عنوان کرد: این کلام امام در مذمت قدرت طلبی روحانیت و ائمه جمعه است. در این مساله صحبت تهمت زدن نیست، وقتی یک خلاف قانونی صورت می‌پذیرد آیا امام جمعه موظف به امر به معروف و نهی از منکر نیست؟
در ادامه حاج علی اکبری پاسخ داد: وقتی در تریبون نماز جمعه صحبت از مصداق می‌شود مصداق عینیت بیرونی پیدا می‌کند. وقتی در خطبه نماز جمعه نام یک شخصیت حقوقی و حقیقی به میان می‌آید در اصل می‌خواهد افشاگری یا انتقاد و اشکالی به فعالیت‌ها و مدیریت وی نسبت داشته شود. در این زمینه باید دید رهبر معظم انقلاب چه نظری دارند معظم له می‌فرمایند زمانی که شایعه‌ای علیه مقامی مطرح می‌شود اولین احتمالی که به ذهن می‌آید باید این باشد که مبادا دشمن به این وسیله قصد اختلاف افکنی دارد بنابراین اصل را حفظ وحدت باید قرار داد. یا اگر یک تکلیف شرعی پیدا کردیم احساس شد که اگر بخواهیم به این تکلیف شرعی عمل کنیم ممکن است در جامعه ایجاد تشنج کند و به وحدت صدمه وارد کند اگر به آن عمل شود فعل حرام صورت گرفته است چرا که حفظ وحدت واجب است.
مسؤولیت اول امام جمعه صیانت از وحدت است
حجت الاسلام علی اکبری ادامه داد: امام جمعه از موضع حاکمیت و شبکه امامت در نماز جمعه صحبت می‌کند مانند یک دانشجو یا جوان عدالت خواه نیست، بلکه در فضای عدالت است و حرفی که می‌زند به گوش مسؤولان بالاتر و حتی مرکزی می‌رسد و قادر است با مسؤول مربوطه صحبت کند و پیگیر حل آن از مسؤول مافوق و یا مرکزی باشد این با آن جوان عدالت خواهی که یک مساله و مشکل را می بیند و فریاد می‌زند بسیار متفاوت است. حال این سوال مطرح است که اگر امام جمعه این مساله را در نماز جمعه مطرح کند دارای چه عوارضی است، مسأله‌ای که نه درباره آن حکم صادر شده، نه مسیر قضائی آن طی شده و نه قاضی حکمی صادر کرده است؟ بنابراین اگر امام جمعه بیاید و اسم شخص حقیقی و یا حقوقی را در نماز جمعه بیان کند چند خطر متوجه جامعه است که نکته کلیدی آن وحدت است. زیرا مسؤولیت اول امام جمعه صیانت از وحدت است.
وی بیان داشت: در گذشته وقتی سخنی از تریبون نماز جمعه بیان می‌شد همان افراد حاضر فقط آن را می‌شنیدند اما امروزه با گسترش و پیشرفت فضای مجازی مردم به صورت آنلاین در اقصی نقاط جهان می‌توانند خطبه‌های نماز جمعه را بشنوند؛ سخنی که موجب می‌شود دشمن از آن نفع ببرد نباید بیان شود. رهبر معظم انقلاب فرمودند باید از خطبه‌های نماز جمعه امید شنیده شود. حال اگر در کل نماز جمعه‌های کشور آسیب‌های جامعه مدام فهرست شود آیا این امر در جامعه ایجاد امید می‌کند؟ آیا امیدی در جامعه باقی می‌ماند؟
مجری برنامه ثریا در پاسخ به این بخش از صحبت‌های حجت الاسلام حاجی علی اکبری گفت: کسی این انتظار را ندارد، بلکه اینکه رهبر معظم انقلاب ده بار می‌فرمایند در عدالت عقب ماندیم نیاز به توجه دارد.
حجت الاسلام قنبریان: خطبای مشهد، اراک، تهران چند خطبه در زمینه عدالت ایراد کردند؟
در ادامه حجت الاسلام قنبریان استاد حوزه و دانشگاه در ارتباطی ویدئویی با اشاره به مباحث مطرح شده عنوان کرد: با این جمع بندی‌هایی که حجت الاسلام حاج علی اکبری انجام دادند کار را راحت کردند. ایشان اشاره داشته‌اند که شورای سیاست گذاری ائمه جمعه با عدالت گفتمانی، عدالت ساختاری و عدالت موضوعی هیچ مشکلی ندارد و تنها مساله چهره سازی است. این موجی که در کشور ایجاد شد براساس سخن ایشان بود که در یک بستری شنیده شد؛ بنابراین لازم است بر این اساس مطالبی که امشب باید ذکر می‌شد ناظر بر آن بستر باشد، درحالی که از سخنان حجت الاسلام حاج علی اکبری این تلقی برداشت نمی‌شود از این رو لازم است براساس فعالیت‌های پژوهشی و علمی راجع این قضیه صحبت شود.
وی افزود: حجت الاسلام حاج علی اکبری در زمینه گفتمان سازی مطرح کردند که ما این مساله را سخنرانی نمی‌دانیم و بیشتر از سخنرانی است. در دهه شصت براساس آنالیز خطبه‌های نماز جمعه تهران ۷۷ خطبه پیرامون موضوع عدالت اجتماعی فقط توسط مرحوم هاشمی رفسنجانی ایراد شد که ۲۷ خطبه آن مربوط به نفی تجمل گرایی بود. رهبر معظم انقلاب بعد از آن مرحوم تقریباً همان خطبه‌ها را ایراد کردند. حال مطالبه مردم آن است که خطبای مشهد، اراک، تهران و شهرهایی که در محور هستند چند خطبه در زمینه عدالت ایراد کردند؟ اینکه گفته شود از این نوع خطبه‌ها استقبال می‌شود و منع نمی‌کنیم، سیاست گذاری نیست! اگر امروز در دوره عقب ماندگی عدالت به سر می بریم و رهبر انقلاب بیش از ۱۰ مرتبه این مساله را تکرار و تاکید می‌کنند و عذرخواهی می‌کنند حجت الاسلام علی اکبری بفرمایند در زمینه عدالت چند سخنرانی صورت گرفته است؟
قنبریان اذعان داشت: همچنین اگر در زمینه مساله محور بودن خطبه‌ها و سخنرانی‌ها گفته می‌شود مشکلی وجود ندارد و لازم است در زمینه‌های تبعیض آموزشی، حقوق، دستمزد و … صحبت شود؛ حال جناب علی اکبری بفرمایند چند خطبه در این زمینه توسط خطبای معروف و مشهور بیان شده است. همچنین این نکته مهم را حجت الاسلام حاج علی اکبری خوب می‌دانند که حفظ جوانان از انحراف در دین جز واجبات و امور حسبیه است و خدای متعال به هیچ عنوان به آن راضی نمی‌شود. رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: چنانچه من در این شهر باشم و مسؤولیت تریبون عظیم نماز جمعه را در تبیین دین الهی برعهده داشته باشم و در عین حال جوانان گروه گروه بی دین شوند این ضایعه است؛ ایشان این خروج و کم لطفی و فاصله گرفتن از دین را بر عهده ائمه جمعه می‌گذارند و این نشان از وظیفه سنگین ائمه جمعه دارد.
نماز جمعه‌ها در کشور قبل از کرونا ۱۰ درصد شرکت کننده داشته است
استاد حوزه و دانشگاه با استناد به یک پیمایش رسمی ملی بیان داشت: نماز جمعه‌ها در کشور قبل از کرونا ۱۰ درصد شرکت کننده دارد در حالی که ۲۰ درصد مردم در نماز جماعت شرکت می‌کنند و این نشان می‌دهد که نماز جمعه از نماز جماعت ضعیف‌تر است. ۷۵ درصد مردم در روضه‌ها و هیأت‌های خانگی حضور می‌یابند اما ۱۰ درصد در نماز جمعه حاضر می‌شوند قطعاً این حضور و عدم حضور بیانگر عللی است که باید علت بررسی و آن بیان شود. اینکه گفته می‌شود ۵۰۰ نفر را جابجا کردیم دعوا بر سر افراد و عمامه‌ها فقط نیست که گفته شود اگر تغییر در افراد صورت بگیرد مشکل حل می‌شود؛ بنابراین باید توجه داشت چه چیزهایی را باید در خطبه‌ها و نماز جمعه‌ها گفت که گفته نمی‌شود.
جناح گرایی برخی از ائمه جمعه باعث دو دسته شدن مردم می‌شود
وی درباره مطالبه گری گفت: یک نوع مصداق سازی و مصداق گرایی که مخل وحدت است و اختلاف ایجاد می‌کند باید از آن اجتناب شود. برای مثال امروز یک سری از ائمه جمعه به گونه‌ای جناج گرایی را ایجاد می‌کنند که باعث دو دسته شدن مردم و پرت شدن برخی تریبون‌ها شده است. این دیده نمی‌شود، بعد یک شهری کوه خواری صورت می‌پذیرد و یا عده‌ای از کارگران در نماز جمعه یک شهر تنها با داشتن پلاکارد حاضر می‌شوند بدون اینکه شعار و یا سخنی بگویند، امام جمعه همان منطقه ورود می‌کند و می‌گوید اگر شما آمده‌اید که من از شما حمایت کنم این حمایت را نخواهم داشت؛ این را مطرح می‌کند تا مردم از آنجا بروند و پراکنده شوند. این بستر واقعی را مردم می‌بینند و سخنان حجت الاسلام حاج علی اکبری را در همین بستر معنا می‌کنند. حال سخن بنده با رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه این است که گویا شما وحدت را با مفسدان می‌خواهید هر چند منظور شما این نیست اما مردم اینگونه برداشت می‌کنند.