عقیق:امیرحسین کسائی: همواره در مباحث پیرامون مسجد کارشناسان و مسئولان مرتبط از کلاف مدیریتی نامعلوم و حضور بی‌برنامه چند نهاد و دستگاه در مسجد گلایه داشتند؛ روندی که موجب شده بود این نهاد و پایگاه اثرگذار اسلام نتواند یکپارچه در خدمت مردم و نظام باشد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی به میدان آمد
شورای عالی انقلاب فرهنگی ۱۵ مردادماه امسال خبر داد که ماده واحده فرایند و مرجع تدوین سند ملی توسعه، گسترش و تقویت نهاد مسجد و سامان‌بخشی و راهبری آن که در جلسه ۶ مورخ ۹۹/۰۵/۰۴ ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور به تصویب رسیده طی نامه شماره ۵۳۶۶۱ مورخ ۹۹/۰۵/۱۵ توسط معاون اول رییس جمهور و رییس ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور ابلاغ شده است.
جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی با حضور رئیس جمهور
سازمان تبلیغات اسلامی مکلف به نگارش سند شد
در این مصوبه آمده است: «سازمان تبلیغات اسلامی موظف است با همکاری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و در راستای اجرای اقدام ملی ۹ ذیل راهبرد کلان ۱۲ نقشه مهندسی فرهنگی کشور و با توجه به مفاد بند ۲ شق (الف) ماده واحده وظایف و ترکیب اعضای ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور (مصوب جلسه ۷۴۸ مورخ ۱۳۹۳/۰۳/۲۷) سند ملی توسعه، گسترش و تقویت نهاد مسجد و سامان‌بخشی و راهبری آن را از زمان ابلاغ با رعایت چارچوب تدوین اسناد ملی حوزه فرهنگ تدوین و به ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور ارائه نماید»
جلسه ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور
همه پای کار سند ملی مسجد آمدند
سازمان تبلیغات اسلامی بلافاصله بعد از ابلاغ این مصوبه روند تدوین سند ملی مسجد را آغاز کرد و در این زمینه نیز از سازمان اوقاف و امور خیریه، ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور، بسیج و شورای سیاستگذاری ائمه جمعه همکاری گرفت. در سازمان تبلیغات، سه لجنه برای تدوین این سند شکل گرفته است. حجت‌الاسلام سیدناصر میرمحمدیان، مدیرعامل بنیاد هدایت به عنوان متولی نگارش سند در داخل این سازمان در این خصوص می‌گوید: «نخست کمیته تحقیق که فرآیند نگارش سند را پیش می‌برد، دوم تیم مشورتی که مجموعه‌ای از بزرگان این عرصه هستند که در حوزه مسجد قلم زده‌اند و صاحب ایده هستند و باید پیش‌نویس‌ها را نگاشته و برای تیم مشورتی ارسال کنند. این پیش‌نویس سپس وارد شورا یا کمیته تخصصی می‌شود و با حضور نمایندگان حوزوی و دانشگاهی و فعالان مردمی موثر در مسجد، سازمان برنامه و بودجه و دیگر نهادهای داخل در فعالیت‌های مسجدی، بحث و بررسی می‌شود. این شورا محدودیتی در تعداد اعضاء ندارد و پیش‌نویس می‌تواند برای بیش از ۳۰ نفر ارسال شود و گروه به گروه درباره آن جمع بندی‌هایی صورت گیرد.»
سیدناصر میرمحمدیان مدیرعامل بنیاد هدایت، متولی نگارش سند ملی مسجد در سازمان تبلیغات اسلامی
پیش‌نویس سند آماده شده است
جلسه این کارگروه‌ها به دلیل شرایط کرونایی به صورت مجازی با حضور اعضای این شورا تشکیل می‌شود و بناست پیش‌نویس اولیه سند بررسی شود و بعد از چند جلسه به تصویب کمیته تخصصی برسد. بعد از این تصویب، سند تهیه شده به کمیته راهبری ارسال می‌شود. قائم‌مقام امور فرهنگی تبلیغی سازمان تبلیغات اسلامی کشور می‌گوید: «تاکنون ۱۰ جلسه با نهادهای مختلف و مرتبط با مساجد برگزار کرده‌ایم. علاوه بر این، کمیته تحقیق نیز جلسات متعددی داشته و نهایتاً پیش‌نویس این طرح ملی آماده شده و طرح کلی هم درآمده است.»
مساجد به زودی سنددار می‌شوند
عزم سازمان تبلیغات اسلامی بر این است که سند ملی مسجد تا پایان سال جاری به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شود. تدوین و اجرایی شدن این سند در هم‌افزایی ارکان فعال در حوزه مسجد بسیار موثر خواهد بود. محمد همایونفر، پژوهشگر راهبردی حوزه فرهنگ و نماینده سازمان تبلیغات اسلامی در تدوین سند و مسئول کمیته تحقیق سند در این خصوص می‌گوید: «این سند راهبردی است تا دستگاه‌های فرهنگی در ساختار نظام اسلامی در موضوع مسجد هماهنگ شده و برای ارتقای مساجد هم‌افزا شوند. در این سند در مرحله نخست به دنبال این هستیم که مجموعه دانش و تجارب در مدیریت مساجد از ابتدای انقلاب تاکنون را به خدمت بگیریم و با ارزیابی مجدد روی نگاه‌ها و زاویه دیدی که از سوی صاحبنظران، مولفان و اندیشمندان این عرصه ارائه شده و نیز اسناد راهبردی‌ای که تاکنون در نهادهای مختلف نظام تدوین شده است، به جمع بندی برسیم تا سندی با ویژگی‌های خاص تدوین شود.»
محمد همایونفر، پژوهشگر راهبردی حوزه فرهنگ و نماینده سازمان تبلیغات اسلامی
ویژگی‌های سند ملی مسجد
ویژگی‌های خاص این سند، عبارتند از: مبتنی بر دانش‌محوری در پاسخگویی به نیازهایی که در ارتقای کارکردی و نقش مساجد در مسیر جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی موردنیاز است. دوم، امکان تفاهم و مشارکت نهادها در حرکتی منسجم را فراهم کند و همه احساس کنند نقشه‌ای واحد وجود دارد و به نوعی واگرایی بین نهادها وجود نداشته نباشد و حتی بخش‌های مردمی به عنوان مدیر و حامی اصلی مساجد، بهره لازم را از این برنامه منسجم تدوین شده در ساختارهای نظام ببرند. سومین ویژگی مدنظر در این سند، ابتناء بر نگاه کوتاه‌مدت و بلندمدت بر اساس گام دوم انقلاب اسلامی است، یعنی حرکت به سوی جامعه‌سازی و تمدن سازی.
تعیین تکلیف مدیریت مساجد با سند ملی
همایونفر می‌گوید: «در نگاه کوتاه‌مدت، این سند باید پاسخگوی ساماندهی مدیریت کلان مساجد باشد و در جهت ارتقای کارکردها و خدمات اجتماعی مساجد در مقابله با چالش‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی عمل کند. به عبارت دیگر، نهاد مسجد کارکردهایش ارتقاء یافته و به کمک چالش‌های موجود نظام بیاید و بتواند در محلات نقش آفرینی داشته باشد، محوریت بیابد و صرفاً به کارکرد عبادی هر چند اصلی، معطوف نباشد. در چنین وضعیتی، مساجد از عبادتگاه به مساجدی به عنوان قرارگاه جامعه‌سازی و جامعه پردازی ارتقا بیابند. در نگاه بلندمدت این سند با افق تمدنی، مساجد باید بتوانند در مسیر تمدن‌سازی حرکت کنند. این ارتقای کارکردها و بهینه شدن عملکرد مساجد در کوتاه‌مدت اگر بر یک سیر منطقی و برنامه‌های حساب شده با نگاه بلندمدت در تمدن‌سازی باشد این امکان را برای کشور و جامعه فراهم می‌کند.»
جلسه کارگروه تدوین سند ملی مسجد در سازمان تبلیغات اسلامی
روند تصویب سند
این سند پس از تصویب در کمیته تخصصی با مشارکت نهادهای ذیربط، مراحل تصویب و ابلاغ در شورای عالی انقلاب فرهنگی را نیز طی می‌کند و نهایتاً در برنامه‌ای منسجم به سمت ارتقای کارکردها و نقش محوری مساجد در تحول بخشی به فضای اجتماعی حرکت می‌کنند. همایونفر در این خصوص می‌گوید: «کار مطالعاتی صورت گرفته اکنون در حال تدوین پیش‌نویس‌ها هستیم. امید است در یک ماه آتی کمیته تخصصی را تشکیل دهیم تا سند بررسی و تصویب شود. امید است در ماه های آتی، قبل از پایان سال به شورای عالی انقلاب فرهنگی تحویل شود.»
تدوین و تصویب سند ملی مسجد این امید را می‌دهد تا بالاخره برای یک بار هم که شده مدیریت مساجد تعیین تکلیف شده و نقش نهادهای فعال در مساجد مشخص شود تا با هم‌افزایی با یکدیگر، این پایگاه مهم اجتماعی در اسلام را به جایگاه واقعی خود برسانند تا بتوانند در هر محله منشا خیرات و برکات بسیار برای همسایگان خود باشند.
منبع:فارس