این کتاب رساله دکتری سید سعید روحانی است که در مهر ماه ۱۳۹۸ در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی دفاع شده است.
از ویژگی‌های این کتاب آن است که تا کنون حداقل در کشور هیچ کتابی با این عنوان انتشار نیافته است. ازاین‌رو این پژوهش اولین کتابی است که با این موضوع در ایران انتشار یافته است.
علاوه بر این نویسنده سعی کرده است در تبیین و توضیح مسئله به بیش از ۱۰۰۰ آیه استناد کند و آدرس آنها را در پاورقی بیاورد.
در این کتاب سعی شده است اصول و مبانی شکل‌گیری تمدن اسلامی از قرآن مجید استخراج گردد و تجلی آن در بیانات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به‌عنوان رهبران جامعه شیعی و پایه‌گذاران تمدن نوین اسلامی نمایان گردد تا جامعه مطلوب قرآنی به تمامه تحقق یابد.
رسالت اصلی این پژوهش، شناسایی و تبیین مبانی «هستی‌شناسی»، «معرفت‌شناسی» و «انسان‌شناسی» تمدن از منظر قرآن است. در ادامه به برشماری مهمترین مبانی تمدنی قرآن اشاره خواهد شد.
مسأله «توحید و پیوستگی عالم خلقت»، «عدل الهی» و «معاد و اعتقاد به روز قیامت»، از مهمترین «مبانی هستی‌شناسانه» تمدن اسلامی است؛ زیرا اساس اسلام بر محور توحید قرار دارد.
از مبانی مهم «معرفت‌شناسی» که رکن اصلی تمدن اسلامی را تشکیل می‌دهد، «علم و دانش» و «عقل» است. عقلانیت روح تمدن‌ها را شکل می‌دهد و تمدن‌ها را به حرکت وامی‌دارد. تمایز و تشابه تمدن‌ها به عقلانیت آنهاست. تعالی عقل در تمدن اسلامی سبب خلاقیت، تولید، اختراع، اکتشاف و قدرت علمی در جامعه اسلامی می‌شود و بر رشد و گسترش تمدن تأثیر می‌گذارد. عقل در هستی‌شناسی دینی، خدامحور است.
از سوی دیگر، ازجمله عوامل پیدایی، گسترش و بالندگی فرهنگ و تمدن اسلامی، «تشویق و ترغیب» اسلام به دانش و دانش‌اندوزی است. علمی از منظر قرآن ارزشمند است که انسان بر اساس آن بتواند دست به انتخاب و عمل صالح بزند؛ انسان را به سوی خدا رهنمون گرداند؛ رابطه انسان را به خود، خدا، دیگران و جهان طبیعت مطرح سازد و در نهایت به هدف‌داری عالم هستی از جان و دل برسد.
برخی از مبانی مهم «انسان‌شناسی» تمدن اسلامی بدین قرار است: «خلیفة‌اللهی»، «خداجویی و خداگرایی»، «عدالت‌گرایی»، «اراده و اختیار انسان»، «خردورزی»، «فطرت»، «اعتدال‌گرایی»، «اتحاد و هم‌بستگی» و «آخرت‌گرایی».
عناوین فصول پنج‌گانه کتاب:
فصل اول: بخش مقدماتی
فصل دوم: مبانی هستی‌شناختی تمدن در قرآن
فصل سوم: مبانی معرفت‌شناختی تمدن در قرآن
فصل چهارم: مبانی انسان‌شناختی تمدن از نظرگاه قرآن
فصل پنجم: جمع‌بندی و نتیجه
همان‌گونه که در پشت جلد کتاب تصریح شده است، به‌دلیل مشکلات اقتصادی برخی از شهروندان جامعه اسلامی، تمامی سود حاصل از فروش این اثر، صرف خانواده‌های مستمند و نیازمند خواهد شد.
کتاب «مبانی نظری تمدن اسلامی در قرآن کریم و تجلی آن در بیانات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری» تألیف سید سعید روحانی به همت انتشارات نجم الهدی در ۲۸۰ صفحه به بهای ۶۰ هزار تومان منتشر شد.
منبع: مهر