ایمان و باور چیزی است فراتر از علم و دانش؛ چراکه بسیاری ممکن است علم به چیزهای مطلوب داشته باشند اما آن را به باور و ایمان تبدیل نکرده باشند. ایمان همان علمی است که از دریچه قلب نیز گذشته و گرایشات انسان را نیز تحت تأثیر خود قرار داده باشد، پس برای به دست آوردن آن باید مراحلی را طی کرد که در حدیث نبوی بدان اشاره شده است؛ آنجا که پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: «لا یکمُلُ عبدٌ الایمانَ بالله، حَتی یکونَ فیه خمس خِصالٍ: التوکلُ علی الله، و التفویضُ الی الله، و التسلیم لِاَمرِالله، و الرّضا یِقضاءالله، و الصَّبرُ علی بلاء الله. انّه مَن اَحبَّ فی الله، و ابغَضَ فِی الله، و اَعطی لِله، وَ مَنَعَ لِله، فقد استَکمَلَ الایمان؛[1] ایمان بنده به خدا کامل نمی‌شود مگر اینکه در او پنج خصلت باشد: توکل بر خدا، واگذاری امور به خدا، تسلیم در برابر مقدّرات او، رضایت به قضای الهی، شکیبایی بر آزمایش خدا، چراکه هر که دوستی و دشمنی‌اش و عطا و منع عطایش خدایی باشد، ایمان را کامل کرده است.»
توکل به خدا، واگذاری امور به او، تسلیم، رضایت به قضا و قدر او، صبر، دوستی و دشمنی همه از اموراتی است که یک شعبه در قلب و یک شعبه در فکر و شناخت دارند و استحکام ایمان است که عمل صالح و با ثبات می‌آورد.
در دوران آخرالزمان که کارزارها سخت می‌شوند این ایمان افراد است که به کمک آنها می‌آید تا ثبات قدم خود را از دست ندهند. تعبیر رسول خدا(ص) نیز درباره حفظ ایمان در آخرالزمان توسط یاران آخرالزمانی امام زمان (عج) شنیدنی است؛ آنجا که می‌فرمایند: «أَصْحَابِی وَ إِخْوَانِی قَوْمٌ مِنْ آخرالزمان آمَنُوا بِی وَ لَمْ یَرَوْنِی لَقَدْ عَرَّفَنِیهِمُ اَللَّهُ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُخْرِجَهُمْ مِنْ أَصْلاَبِ آبَائِهِمْ وَ أَرْحَامِ أُمَّهَاتِهِمْ لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِیَّةً عَلَى دِینِهِ مِنْ خَرْطِ اَلْقَتَادِ فِی اَللَّیْلَةِ اَلظَّلْمَاءِ أَوْ کَالْقَابِضِ عَلَى جَمْرِ اَلْغَضَا أُولَئِکَ مَصَابِیحُ اَلدُّجَى یُنْجِیهِمُ اَللَّهُ مِنْ کُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ؛[2] یاران و برادران من مردمى در آخرالزمان هستند که به من ایمان مىآورند، با اینکه مرا ندیده‌اند. خداوند آنها را با نام و نام پدرانشان، پیش از آنکه از صلب پدران و رحم مادرانشان بیرون بیایند، به من شناسانده است. ثابت ماندن یکى از آنها بر دین خود، از صاف کردن درخت خاردار (قتاد) با دست در شب ظلمانى، دشوارتر است و یا مانند کسى است که پارهاى از آتش چوب درخت «غضا» را در دست نگاه دارد، آنها چراغ‌های شب تارند، پروردگار آنان را از هر فتنه تیره و تاری نجات می‌دهد.»
ایمان در حرکت یاران آخرالزمانی حضرت بقیة‌الله (عج) حرف اول را می‌زند؛ چراکه به‌وسیله همین باور عمیق است که به پیامبر اسلام (ص) پس از قرن‌ها با اینکه او را ندیده‌اند ایمان می‌آورند و شک و تردید به دل خود راه نمی‌دهند.
معرفی محور اصلی این باور قلبی و جریان یافتن آن در یک خط‌دهی اصلی برای اقدامات بعدیِ هر کسی که علاقه‌مند به یاری امام زمان (عج) است اهمیت ویژه‌ای دارد. امام صادق (ع) بر پایه آیه 54 از سوره مائده، محبت الهی را محور گرایشات قلبی قرار می‌دهد و عزت‌بخشی به مؤمنان و برخورد مهربانانه با آنها و همچنین خواری مستکبران و برخورد سخت و جدی با آنها را محور اقدامات عملی یاران حضرت مهدی (عج) معرفی می‌فرماید: «إنَّ صاحِبَ هذَا الأَمرِ مَحْفوظَةٌ لَهُ أصحابُهُ لَو ذَهَبَ النّاسُ جَمیعا، أَتَى اللّهُ لَهُ بِأَصْحابِهِ، وَهُمُ الَّذینَ قالَ اللّهُ عز و جل: «فَإِن یَکْفُرْ بِهَا هَـؤُلاَءِ فَقَدْ وَکَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَّیْسُواْ بِهَا بِکَـفِرِینَ» وَهُمُ الَّذینَ قالَ اللّهُ فِیهِم: «فَسَوْفَ یَأْتِى اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکَـفِرِینَ؛[3] به راستى صاحب این امر (امام زمان علیه‌السلام)، یارانش براى او نگهدارى شده‌اند. اگر همه مردم نیز از بین بروند، خداوند یارانش را به او می‌رساند، و آنان همان کسانى‌اند که خداى عز و جل فرموده: «و اگر اینان بدان (به اسلام) کفر ورزند، بی‌‌گمان، گروهى [دیگر] را بر آن گماریم که کافر نباشند» و آنان همان کسانى‌اند که خداوند درباره آنان فرموده: «خداوند به‌زودی گروهى را خواهد آورد که آنان را دوست می‌دارد و آنان [نیز] او را دوست دارند. [اینان] با مؤمنان، مهربان و فروتن‌اند و با کافران سختگیرند.»
ماجرای ظهور به رفتارهایی گره‌خورده که ناشی از باور و اعتقاد قلبی محکم و راسخ باشد، رفتارهایی که مرزهای دقیق آن مشخص‌شده و به‌ظاهر آن بسنده نشده باشد که خدای‌ناکرده با ظاهری زیبا آب در آسیاب دشمن ریخته شود و برآیند آن به نفع مؤمنان و مظلومان عالم نباشد.
* حجت‌الاسلام مصطفی راهی استاد حوزه علمیه قم
================
پی‌نوشت:
1.بحار الأنوار، محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، ج 77، ص 177، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت.
2.بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام، محمد بن حسن صفار، ج 1، ص 84، انتشارات مکتبه آیت الله العظمی المرعشی النجفی، قم، 1404 ه ق.
3.الغیبة (للنعمانی)، مصحح: علی اکبر غفاری، ج 1، ص 316، انتشارات مکتبه الصدوق، تهران، 1399.
منبع:تسنیم