در ابتدای این نشست، محمد خیاط زنجانی، دکتری فلسفه اسلامی و مؤلف کتاب، گفت: منتقدین حکمت اسلامی این علم را انتزاعی می‌دانند که در مسائل بشری ورود نکرده است و حتی دوستان حکمت اسلامی هم این انتقاد را تکرار کرده اند. در حالی که ظرفیت لازم برای خروج از مسائل انتزاعی وجود دارد و یک نمونه آن پیشنهاداتی است که در این کتاب مطرح کرده ام.
زنجانی گفت: مباحث این کتاب جدید است و تاکنون کسی متعرض نتایج مبحث «نفس شناسی» در جهت روانشناسی نشده است.
سپس حسن امیری، استاد روانشناسی و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه گفت: سال‌ها بود آرزو داشتم در عرصه روانشناسی چنین کتابی را ببینم که با فلسفه اسلامی پیوند خورده است.
امیری ادامه داد: تأکید بر عقل در این کتاب زیاد دیده می‌شود و عقل نقش مهمی در جلوگیری از اختلالات روانی دارد.
این استاد دانشگاه اتحاد میان نفس و بدن را از دیگر موضوعات جذاب این کتاب دانست که راه حل بسیاری مشکلات روان است.
امیری در پایان گفت: در این اثر ایده‌های مهمی وجود دارد که دانشجویان می‌توانند در پژوهش‌ها و پایان نامه‌های خود به عنوان موضوع انتخاب کنند.
رضا کریمی، مدرس دانشگاه و معاون اداره کل کتابخانه های عمومی دیگر سخنران این نشست بود که گفت: این کتاب چون در راستای تحول علوم نوشته شده ناگزیر است که به هر دو سوی فلسفه و روانشناسی بپردازد اما این تقابل شفاف نشده است و حداقل می‌بایست تقابل اصلی بین حکمت صدرا با روانشناسی جدید و تقابل نفس با سایکو تحلیل می‌شد.
کریمی ادامه داد: با این وجود این اثر گامی رو به جلو در راستای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است که در حد بضاعت نویسنده برداشته شده است و در سطح جزئیات مباحث مفیدی وجود دارند مانند مبحث «تدبیر جسم به وسیله قوای نفس» یا «ادراکی دانستن شرّ» به جای وجودی دانستن آن، یا اینکه از ارتباط نفس و بدن و نیز نظریه حرکت جوهری، نتیجه گرفته می‌شود که تربیت باید پیش از تولد در زمان نطفگی شروع شود.
این استاد دانشگاه افزود: مؤلف معتقد است روانشناسان روانشناسی انسانی را به صورت مستقل از دیگر موجودات بررسی نموده اند ولی در حکمت صدرایی نفس مسیر جمادی و نباتی و حیوانی را طی کرده است و این می‌تواند نگرش جدیدی را پایه گذاری نماید».
کریمی افزود: این بحث در راستای تحول علوم است و گرچه از فرض‌های روانشناسی این است که اطلاعات حاصل از آزمایش با حیوان‌ها قابل تعمیم به آدمیان است ولی در نگرش اسلامی خوی حیوانی بُعدی از ابعاد انسانی است که تحت کنترل نفس الهی می‌تواند مهار شود و به خدمت در آید اما در علوم غربی بسیاری از صفات حیوانی در سطح صفات انسانی مبنای تحلیل قرار می‌گیرد، چون تمایزی بین حیات انسانی و مراتب پایین‌تر وجود ندارد یا سیر استکمالی نفس مطرح نیست.
عظیم عظیمی مدیر گروه روانشناسی و عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان، دیگر سخنران این نشست بود که گفت: مباحث نفس از دیدگاه صدرالمتألهین برای رشته تخصصی بنده که روانشناسی سلامت است اهمیت دارد.
وی گفت: از زمان بقراط موضوع مزاج و اخلاط چهارگانه مطرح شده که در عالم اسلامی بسط داده شده است ولی در روانشناسی به جای مزاج، «شخصیت» بررسی می‌شود که شامل ذهن، مغز و روح است.
وی افزود: ملاصدرا به موضوع اختلالات روانی نپرداخته و ما نباید فقط جنبه نفس در شخصیت را در نظر بگیریم.
در پایان این نشست، محمد خیاط زنجانی در ادامه سخنان منتقدین گفت: خوشحالم که این کتاب زمینه ایده پردازی را فراهم کرده است.
وی افزود: هدف من در این کتاب طرح مباحث تطبیقی نبوده است و به مباحث تخصصی روانشناسی تعرضی نکرده ام و این کارم را یک اثر توصیفی برای فتح باب در موضوع اش می دانم.
این استاد دانشگاه گفت: ملاصدرا ادعایی درباره طب یا نجوم ندارد و اگر در کتابم مباحث مزاج شناسی را آوردم از این جهت بود که او علم مخاطب زمان خود را در نظر گرفته است و مبحث مزاج را به صورت کلی و فلسفی مطرح کرده است.
گفتنی است چاپ اول کتاب روانشناسی صدرایی توسط انتشارات بنیان مرصوص به قلم محمدخیاط زنجانی در ۲۱۴ صفحه در سال ۱۳۹۸ منتشر شده است.
منبع:مهر