عقیق:طی روز‌های اخیر و درپی هتک حرمت به ساحت پیامبر اعظم حضرت محمد مصطفی (ص) پویش‌هایی در سامانه «فارس من» توسط کاربران ثبت شده که در آن خواهان توجه بیشتر به ترویج سیره پیامبر (ص) هستند. برنگار خبرگزاری فارس قرار گرفته و طی مکاتبه با مسئولان آستان قدس پیگیر این امر است. مسئولان و خادمان آستان مقدس امام رضا (ع) هم موضوع تغییر نام یکی از صحن‌ها را در دستور کار قرار داده و در حال بررسی آن هستند و وعده داده‌اند که نتیجه این بررسی‌ها به زودی رسانه‌ای می‌شود.
باید دید مسئولان آستان قدس نهایتاً چه تصمیمی می‌گیرند و کدام یک از این صحن‌ها در ایام میلاد مسعود رسول گرامی اسلام به نام پیامبر اعظم (ص) مزین می‌شود. با این حال، در ادامه و به بهانه این درخواست مخاطبان خبرگزاری فارس به معرفی صحن‌های حرم امام رضا (ع) می‌پردازیم.
حرم نورانی امام هشتم حضرت علی‌بن موسی‌الرضا (ع) دارای ۹ صحن است که سه صحن آن یعنی صحن‌های انقلاب اسلامی (عتیق)، آزادی (صحن نو) و گوهرشاد برای دوران تا پیش از انقلاب اسلامی است و ۶ صحن دیگر یعنی صحن‌های قدس، جامع رضوی، غدیر، امام حسن (ع) (هدایت)، کوثر و جمهوری اسلامی در سال‌های پس از انقلاب ساخته شده‌اند. البته رواق امام خمینی (ره) هم ابتدا به عنوان صحن ساخته شد و در طرح توسعه حرم به رواق تبدیل شد که تعداد ۹ صحن آستان قدس رضوی بدون احتساب رواق امام خمینی (ره) است.
صحن انقلاب اسلامی (عتیق)
این صحن قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین صحن آستان قدس رضوی است که قدمت آن را می‌توان به چند سال پس از شهادت امام رضا (ع) تخمین زد. اما قدمت بنای فعلی این صحن به سال ۸۷۵ هجری قمری باز‌می‌گردد که توسط سلطان حسین بایقرا و با همت امیر علی‌شیر نوایی و در شمال مضجع نورانی حضرت رضا (ع) ساخته شد. این صحن به نام یکی از واقفان و خیران بزرگ آستان قدس یعنی عتیقی نام‌گذاری شد. صحن عتیق به عنوان صحن اصلی حرم همواره مورد توجه پادشاهان و حاکمان وقت بوده و در ادوار مختلف مورد بازسازی و حتی نوسازی قرار گرفته است که اوج این اتفاق به دوران شاه عباس صفوی باز‌می‌گردد که در این دوران به همت شیخ بهایی این بنا بازسازی و ایوان‌هایی در چهار طرف آن ساخته شد، همچنین پنجره فولاد هم در این دوره ساخته و در مقابل مضجع امام رضا (ع) نصب شد.
صحن انقلاب اسلامی
صحن آزادی (صحن نو)
این صحن در پایین پای حضرت و با دستور فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۳۳ قمری ساخته شد که به آن صحن نو می‌گفتند. ایوان اصلی صحن نو چند سال بعد با دستور ناصرالدین شاه قاجار طلا‌کاری شد. این مکان تا پیش از ساخته شدن صحن محل پذیرایی زائران و مجاوران بود که به آن کارخانه حضرت می‌گفتند. صحن نو پس از انقلاب به صحن آزادی تغییر نام داد.
صحن آزادی
صحن گوهرشاد
این صحن در واقع حیاط مسجد گوهر شاد است که در جنوب مضجع نورانی امام رئوف قرار دارد و اوایل قرن نهم هجری توسط گوهر شاد همسر شاهرخ تیموری ساخته شد. چند سال قبل در نقطه مجاور این صحن به ضریح امام رضا (ع) پنجره فولادی نصب شد. مسجد گوهرشاد صحنی به وسعت ۲۸۰۰ مترمربع دارد و زیربنای کل مسجد ۹۴۰۰ متر مربع است که گنبد آن بربالای ایوان مقصوره احداث شده که با کاشی‌های فیروزه‌ای مزین شده است.
صحن گوهرشاد
صحن جامع رضوی
صحن جامع رضوی بزرگترین صحن حرم امام رضا (ع) است که عملیات احداث آن سال ۱۳۶۶ آغاز شد. برای ساخت این صحن عملیات گسترده‌ای شروع شد و زیربنایی در حدود ۱۱۵ هزار متر مربع برای آن در نظر گرفته شد. فضای کلی صحن سال ۱۳۷۵ به بهره‌برداری رسید اما ساخت رواق‌ها، ایوان‌ها و گلدسته‌های آن چند سال قبل به طول انجامید. این صحن نقطه ارتباط صحن‌های کوثر، غدیر و رواق امام خمینی (ره) است و از مسیری که در شمال صحن قرار دارد می‌توان به مسجد گوهرشاد، صحن جمهوری اسلامی و روضه منوره رضوی دسترسی پیدا کرد. صحن جامع امروزه یکی از مکان‌های اصلی اجرای برنامه‌های حرم رضوی است.
صحن جامع رضوی
صحن امام حسن مجتبی (ع) (هدایت)
صحن امام حسن (ع) یکی از صحن‌های بزرگ و نوساز آستان قدس رضوی است که با مساحت ۱۸ هزار متر مربع در سال‌های اخیر و در ماه مبارک رمضان پذیرای روزه‌داران است و در آن سفره افطار بزرگی گسترده می‌شود. این صحن در سمت شمال شرقی حرم و در کنار بنیاد پژوهش‌های اسلامی قرار گرفته و به مهمانسرای حضرت هم مشرف است. این صحن سال گذشته با درخواست بسیاری از علاقه‌مندان به صحن امام حسن مجتبی (ع) تغییر نام داد.
صحن امام حسن مجتبی (ع)
صحن کوثر
این صحن در پایین‌پای حضرت و در ضلع شمال شرقی صحن جامع رضوی قرار دارد که مساحت آن ۱۰ هزار و ۲۰۰ متر مربع است. عملیات احداث این صحن سال ۱۳۷۷ آغاز و در سال ۱۳۸۱ به پایان رسید. در نقطه تلاقی این صحن و صحن جامع اخیراً فضایی به نام چایخانه حضرت راه‌اندازی شده که مورد استقبال زائران و مجاوران قرار گرفته است. صحن کوثر به بست نواب صفوی منتهی می‌شود و به جز صحن جامع به صحن‌های آزادی و انقلاب هم دسترسی دارد.
صحن کوثر
صحن غدیر
صحن غدیر هم مانند صحن کوثر عملیات اجرایی آن سال ۱۳۷۷ آغاز شد و سال ۱۳۸۲ به پایان رسید. این صحن بیش از ۱۲ هزار متر مربع مساحت دارد و از جنوب به صحن جامع رضوی و از شرق به صحن جمهوری اسلامی ارتباط دارد. این صحن به لحاظ هنری بسیار زیبا طراحی شده است. از جمله این هنرها، کتیبه‌هایی هست که بر پیشانی ایوان‌های آن نگاشته شده است. از ویژگی‌های این صحن این است که بیشترین نام علی (ع) در کتیبه‌های آن بکر رفته است.
صحن غدیر
صحن قدس
صحن قدس هم از جمله صحن‌هایی است که پس انقلاب و در سال ۱۳۷۳ در جنوب مسجد گوهر شاد ساخته شد و همزمان با آن صحن بزرگتری به نام صحن امام خمینی (ره) هم ساخته شد که بعد‌ها صحن امام خمینی مسقف و به رواق تبدیل شد. در وسط این صحن نمادی از قدس شریف ساخته شده که به عنوان سقا‌خانه از آن استفاده می‌شود. صحن قدس کوچکترین صحن حرم رضوی با ۲ هزار ۵۱۰ متر مساحت است.
صحن قدس
صحن جمهوری اسلامی
این صحن سال ۱۳۶۸ مورد بهره‌برداری قرار گرفت، اما عملیات ساخت آن پس از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شد. صحن جمهوری اسلامی در قسمت شرقی مضجع نورانی امام رضا (ع) قرار دارد و در آن نقطه‌ای مشرف به ضریح مبارک وجود دارد که در این نقطه هم پنجره فولادی نصب شده است. این صحن ۷ هزار و ۳۰۰ متر مساحت دارد که در آن مسیر دسترسی به بست شیخ بهایی، مضجع نورانی امام رئوف، صحن گوهرشاد و صحن جامع رضوی وجود دارد. در وسط این سحن هم سقا‌خانه‌ای احداث شده و در کنار آن هم حوز بزرگی وجود دارد.
صحن جمهوری اسلامی
منبع:فارس