عقیق:31 شهریور سال 1359 بود که رژیم بعث عراق به تمامیت ارضی ایران اسلامی تعرض می‌کند، کشوری که نهال نو پای انقلاب اسلامی‌اش تنها چند ماه داشت و در داخل، منافقین و خائنین تحت عناوینی چون احزاب و گروه‌های سیاسی در حال چندپاره کردن آن بودند و این سرآغاز جنگی شد که با حمایت‌های مستقیم و غیرمستقیم ابرقدرت‌های جهان با تمام قدرت و هیمنه‌شان هشت سال به طول انجامید و درنهایت با جان‌فشانی مردم و ملت یک وجب از خاک کشور را نتوانستند تصاحب کنند.
امروز در حالی سالگرد دفاع مقدس را گرامی می‌داریم که چهل سال از شروع آن جنگ می‌گذرد، جنگی که برای ما نه نام جنگ و کشتار، بلکه دفاع مقدس و شهادت معنا گرفت. بی‌شک اگر روایت‌های فتح و فتوحات نبود شاید عناوین شهید و دفاع مقدس نیز آن‌چنان پررنگ و مملوس برای نسلی که هرگز نه صدای آژیر خطر و نه موشک‌باران شهرها و منازل مسکونی را تجربه نکرده‌اند، معنا و مفهوم درستی درک نمی‌شد.
همه این‌ها جز تلاش‌های ثبت‌کنندگان تصاویر و فریم‌های آن نبود؛ هنرمندانی که دوربین‌شان سلاح شد و پا‌به‌پای رزمندگان اسلام به دل دشمن زدند و امروز با مرور تصاویر و فیلم‌هایشان برای نسل‌های بعد، از جنگ سندی متقن و مطلق برای از خودگذشتی فرزندان روح‌الله در آن سال‌ها ایجاد شد. آن هم نسلی که امروز زیر شدیدترین بمباران‌های تبلیغاتی و تحریف‌های تاریخی قرار گرفته و البته کم‌کاری برخی نهادها نیز مزید بر علت شده است.
در همان سال‌های دفاع مقدس و با ابتکار جمعی از هنرمندان متعهد و ارزشمند که تعداد آنها هشت تن بود و همگی نیز به درجه رفیع شهادت نائل آمدند، همراه با تفکر سید شهیدان اهل‌قلم، تصاویری از تلاش‌ها و جان‌فشانی‌های رزمندگان اسلام ثبت و ضبط شد و تحت عنوان مستندهای روایت فتح با نگاه متفاوت و یا بهتر بگویم با نگاه غیرجنگی و بعضاً هنرمندانه و همه‌پسند از تلویزیون به‌عنوان تنها رسانه جمعی و فراگیر پخش شد که بسیاری از مردم را شیفته این مجموعه و سازندگانش کرد.
مجموعه از تصاویر منحصربه‌فرد که با استقبال قابل‌توجه مردم روبه‌رو شد ایجاد شده و تا سال‌ها هم‌چنان پخش این تصاویر طراوت و تازگی خاصی دارد و بی‌تردید همه این تصاویر مرهون تلاش‌های آقا سیدمرتضی آوینی و گروهش در هشت سال دفاع مقدس است. حال در چهل‌سالگی جنگ تحمیلی تمام آن تصاویر و فیلم‌ها به‌علاوه بسیاری از راش‌ها و آثار دیگری که ثبت و ضبط شده است به همت گروه مستند روایت فتح در گنجینه‌ای ارزشمند ساماندهی و تجمیع شده تا نسل امروز به‌دور از هرگونه قضاوتی، خود به تماشای آن تصاویر نشسته، از طرفی اطلاعات این فیلم‌ها نیز استخراج شده و هم‌اکنون با مراجعه به این گنجینه هر مخاطبی را از کم و کیف تصاویر مطلع و آگاه می‌کند.
از همین رو سری به این گنجینه ارزشمند زده تا در آستانه هفته دفاع مقدس گزارشی میدانی از فعالیت‌ها و تلاش‌های بچه‌های زحمتکش گروه مستند روایت فتح تهیه و برای علاقه‌مندان منتشر کنیم:
میدان فردوسی ساختمان مرکزی بنیاد فرهنگی روایت فتح محل این گنجینه است؛ دفتری که سابقاً محل کار سیدمرتضی آوینی بوده و بسیاری از این تصاویر و فیلم‌ها از همین‌جا در یک اتاق کوچک با تجهیزات ساده فیلم‌سازی تولید و ماندگار شد؛ اتاقی که هنوز هم‌رنگ و بوی آقا سیدمرتضی را دارد و به احترام ایشان دستی به آن نخورده است؛ حتی پالتو و میزش نیز همان شکل سابق است.
با روح الله رفیعی مدیر گروه مستند و مدیر این گنجینه به گپ‌و‌گفت نشسته‌ایم و از فضای گنجینه و فعالیت گروهی از جوانان که همانند جوانان چهل سال پیش خالصانه و صادقانه پای‌کار آمدند و فریم به فریم آثار را ترمیم و با استخراج اطلاعات آن را ساماندهی و در گنجینه ثبت می‌کنند صحبت کردیم. فعالیتی که سبب شد علاقه‌مندان به‌راحتی و با چند کلیک ساده به این فیلم‌ها آن هم با بهترین کیفیت دسترسی پیدا کنند.
روح‌الله رفیعی خود یکی از مستندسازان به نام در حوزه مقاومت است که بیش از یک سال است مسئولیت گروه مستند روایت فتح را به‌عنوان مهم‌ترین مرکز تولید مستند در حوزه دفاع مقدس و مقاومت برعهده‌گرفته است، خیلی تمایل ندارد از گذشته و کارهای زمین‌مانده این مرکز سخن بگوید و تنها به اقدامات و فعالیت‌هایی که طی یک سال گذشته صورت گرفته است سخن می‌گوید؛ او از دوره‌های آموزشی مستندسازی در مدل‌ها و سطوح مختلفی چون سطح مقدماتی که مربوط به مجموعه‌های موازی و همسوست، سطح تکمیلی که به‌صورت مجازی، آنلاین و پیشرفته است و سطح پیشرفته که با هدف ایجاد مدرسه هنر است سخن می‌گوید.
از رفیعی درباره اهداف ایجاد گنجینه بزرگ تصاویر دفاع مقدس پرسیدم که گفت: یکی از اهدافی که در گنجینه مورد توجه قرار گرفته است این است که در زمینه سینمای اشراقی و دینی از عمل به تئوری دست پیدا کنیم و تئوری‌های نوینی را ارائه دهیم که در مجامع هنری محل اعتنا باشند.
این مستندساز همچنین با اشاره به همکاری‌های صورت گرفته در خصوص فعالیت‌های گنجینه نیز بیان داشت: سعی کردیم با همکاری برادران‌مان در جهاد برای سه دهه آینده منابعی از دستاوردهای شکل‌گرفته در طول دوران انقلاب اسلامی را ایجاد کنیم؛ فعالیت‌هایی نظیر اردوهای جهادی به جهت رفع محرومیت و گسترش آبادانی به‌عنوان فناوری انقلاب اسلامی و الگو در کشورهای مختلف آمریکای لاتین یا آسیا و اروپا مورد استفاده قرار بگیرد.
رفیعی در ضمن این گفت‌و‌گو به نکته قابل ملاحظه‌ای اشاره می‌کند؛ او معتقد است ما به گنجینه، نگاه آرشیوی صرف نداریم بلکه علاوه بر فیلم‌سازان به حوزه‌های مختلف نظیر نویسندگان و قشر دانشگاهی نیز خدماتی را ارائه می‌دهیم تا تولید علم نیز صورت گیرد؛ زیرا تابه‌حال در حوزه جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی جنگ محصولی ارائه نداده‌ایم. ما ارزش‌هایی در طول جنگ داشتیم که سرمایه انسانی بوده ولی هیچ‌گاه بعد از جنگ از این سرمایه انسانی استفاده نکردیم.
از او درباره شهید آوینی و چگونگی شکل‌گیری این مجموعه پرسیدیم که پاسخ داد: روایت فتح محصول یک شخص نیست و بلکه نتیجه یک تفکر است، تفکری که بسیاری از افراد در همین مکان آن را شکل دادند؛ از مصطفی دالایی و مهدی همایون‌فر گرفته تا نگاه اشراقی آقا سیدمرتضی آوینی که در آثار ساری و جای شده است و تجمیع این تفکرات روایت فتح را روایت فتح کرده است.
همراه با او سری به گنجینه زدیم؛ پیش از ورود به مخزن اصلی اتاق‌های کنار هم که داخل آنها جوانانی پشت دستگاه‌ها و سیستم‌های متعدد در حال روتوش آثار و انجام کارها و وظایف خودشان بودند را دیدیم. در این بخش، نگاتیوها ابتدا ترمیم، اصلاح رنگ و صدا و سپس تبدیل می‌شوند؛ در بخش دیگری اطلاعات‌شان استخراج و ثبت و ضبط می‌شود؛ در کل فضای بسیار جذاب و نوینی بود.
آماده ورود به مخزن و گنجینه اصلی می‌شویم از پوشش و استفاده از روپوش‌های خاص که شامل سربند، پاکش و بدن پوش است گرفته تا تنظیم میزان دمای هوای همگی نشان از دقت و توجه ویژه به حلقه‌های نگاتیوی موجود در این گنجینه دارد که کاملاً تفکیک‌شده و منظم در قفسه‌های خاص قرار گرفته‌اند. فیلم‌ها در قطع‌های مختلف همگی در این گنجینه حضور دارد فیلم‌های یوماتیک و هارد و نگاتیو به تعداد بسیار زیادی در قفسه‌های مختلف نگهداری می‌شود. روی هرکدام اطلاعات مربوط درج‌شده است، افراد در سکوت کامل در حال کار کردن می‌باشند و با یک نگاه گویی کل هشت سال دفاع مقدس جلوی چشمانت مرور می‌شود.
عکس بزرگی از شهید آوینی و حاج قاسم سلیمانی در انتهای سالن به دیوار نصب‌شده است؛ دمای هوا در این گنجینه تا حدودی خنک است؛ برای حفظ نگاتیوها باید روی دمای 21 درجه باشد؛ با مدیر اجرایی گنجینه هم‌صحبت شدم و از فضای این مکان پرسیدم؛ او می‌گوید بسیاری از نگاتیوهایی که در حال از بین رفتن بودند را جمع‌آوری کردیم و تبدیل فیلم‌ها و نگهداری منابع از جمله کارهای مهمی است که در این گنجینه انجام می‌دهیم. در اینجا بالای هزاران حلقه نگاتیو از سال‌های بعد انقلاب و حتی تصاویر پیش از انقلاب داریم و حدود 20 هزار ساعت تصویر از زمان جنگ داریم. از او پرسیدم که تمامی فیلم‌ها به همین شکل در همین فضا نگهداری می‌شود که گفت: مهم‌ترین کاری که در گنجینه آرشیو مستند بنیاد روایت فتح انجام می‌شود این است که تمام این آثار بعد از فرآوری‌های صورت گرفته وارد هوش مصنوعی می‌شوند تا قابل‌استفاده شوند.
از رفیعی در خصوص میزان بودجه هزینه شده و البته موردنیاز برای گسترش چنین ظرفیت عظیمی پرسیدم که پاسخ داد: برای ما مهم این است که در ابتدا باید نسبت به توانایی خود شناخت پیدا کنیم و با تصمیم‌گیری درست و همدلی با حداقل‌ها بهترین‌ها را انجام دهیم؛ ما با حداقل‌ها به بهترین شکل ممکن گنجینه و آرشیو را شکل دادیم. اینجا و این نتیجه محصول تفکرات بزرگ است نه امکانات فراوان.
بعد از بازدید چندساعته از گنجینه تصاویر دفاع مقدس روایت فتح آماده خروج از آن شدم؛ رو به روی ساختمان قدیمی پاترول زردرنگ شهید آوینی گوشه دیوار پارک شده بود؛ نگاه به دفتر کوچکش انداختم ساختمان گنجینه را نگاه کردم و این جمله در ذهنم مرور می‌شد که روایت فتح محصول تفکر بزرگ است نه امکانات فراوان.
گنجینه تصاویر دفاع مقدس بی‌شک یکی از بزرگ‌ترین و تنها گنجینه منسجم و منظم از تصاویر دفاع مقدس است که این روزها در محلی امن و با دقت و توجه بسیاری در گروه مستند بنیاد فرهنگی روایت فتح نگهداری و بهره‌برداری می‌شود و همه اقشار اعم از گروه‌های فیلم‌سازی و دانشجویی و غیره می‌توانند از آن استفاده کنند.
منبع:تسنیم