روايات در مورد خلوص نيت و اخلاص در عمل بسيار است و از مجموع رواياتي كه از پيامبر گرامي اسلام (ص) و از ائمه معصومين(ص) رسيده اين نكته بدست مي آيد كه اخلاص يگانه وسيله قبولي اعمال و عبادات است. هر عبادتي كه واجد شرايط ديگر باشد، اما اخلاص در آن وجود نداشته باشد، پذيرفته نخواهد شد.
ریا در مقابل اخلاص است، همان طور كه خلوص نيت موجب صحت و قبولي عبادت است، ريا و خودنمايي باعث بطلان عبادت خواهد بود. از اين رو، همه فقهاي اسلام،متذكر شده اند كه اگر نمازگزار در نماز خود ريا و خونمايي كند، نمازش باطل مي شود و اگر نمازگزار به قصد ريا، كلمه اي به شكل خاصي بگويد،نمازش باطل مي شود و یا اگر به قصد ريا، سوره خاصي را انتخاب كند نمازش باطل مي شود و به قصد ريا زمان و مكان خاصي را براي نماز برگزيند نيز نمازش باطل مي شود و همچنین اگر به قصد ريا، ركوع يا سجود نماز را طولاني كند نمازش باطل مي شود و نبايد اذكار نماز را بيش از حد خود تكرار كرد، زيرا با اين كار نماز باطل مي شود.
چون ريا به طوركلي، شرك خفي است و عمل شرك با عبادت منافات دارد، ريا نه تنها نماز، بلكه هر عبادتي را باطل مي كند.خمس،زكات،حج،جهادو....هيچ يك با ريا سازش ندارد. عبدالله بن بكير مي گويد: در سفر حج با امام صادق (ع) بوديم حضرت در بين راه بالاي كوهي رفتند و نگاهي به انبوه جمعيت كردند و سپس فرمودند؛ ضجه و ناله كنندگان چه بسيارند و حج گزاران واقعي چه اندكند.
معاذ بن جبل روايت مفصلي از پيامبر اكرم در مورد آيه شريفه 18 سوره نبأ نقل كرده است كه حضرت فرمود: از امت من ده صنف به شكل هاي مختلف محشور مي شوند. صنفي به صورت خوكان؛ اينان همان هايي هستند كه در دنيا حرام مي خورند. صنفي ديگر به صورت ميمون؛ همان هايي هستند كه در دنيا سخن چيني مي كنند. خلاصه هر عملي عكس العملي دارد.
آيات مباركه 7- 8 سوره زلزال مي فرمايد؛پس هر كس به سنگيني ذره اي، كار خوب انجام دهد آن را مي بيند و هر كس به سنگيني ذره اي، كار بد انجام دهد آن را مي بيند.
خلوص نيت در تمام عبادات لازم است، اما حضور قلب فقط در نماز معتبر است در ساير عبادات حضور قلب نه شرط صحت آنهاست و نه شرط قبولي شان، اما در مورد نمازگزار چه حضور قلب شرط صحت آن نيست، اما شرط قبولي آن است. حضور قلب، يعني با تمام وجود متوجه خدا بودن و او را حاضر و ناظر دانستن. حضور قلب به منزله روح نماز و صورت ظاهري نمازبه منزله كالبد آن است. در روايات اهل بيت عصمت و طهارت(ع) حضور قلب اهميت خاصي دارد. اگر از ابتدا تا انتهاي نماز اصلا حضور قب وجود نداشته باشد هيچ قسمت آن مورد قبول نخواهد بود. اگر در قسمتي از نماز حضور قلب باشد و قسمتي فاقد آن، فقط قسمت واجد حضور قلب قبول خواهد شد.
در اين باره روايات فراواني وجود دارد كه به برخي از آنها اشاره مي شود. از پيامبر گرامي اسلام(ص) آمده است كه فرمود: گاهي بنده نماز مي خواند ولي حتي يك ششم يا يك دهم از نمازش هم نوشته نمي شود يعني قبول نمي شود همانا براي بنده از نمازش آن قسمت كه در آن تعقل و توجه داشته مورد قبول قرار گرفته و نوشته مي شود.
همچنین امام صادق(ع) فرمودند: به راستي پروردگارتان مهربان است. از عمل ناچيز سپاس مي گذارد زيرا بنده دو ركعت نماز مي خواند و در اين نماز فقط خدا را درنظر مي گيرد و خداوند او را به سبب آن به بهشت مي برد.
منبع: مهر
212009