وجود برخی از نشانه‌های موجود در این بنای باشکوه چهار ایوانی که دهلیزها و شبستان‌های متعددی دارد، مؤید این است که ساخت اولیه آن به قرن چهارم هجری بازمی‌گردد.

مسجد در دوره ایلخانی به شکل کنونی درآمده و آثار دوره‌های مختلف از پیش از اسلام تا قرون ۱۳ و ۱۴ هجری در آن قابل ‌مشاهده است. این مسجد همچون سایر مساجد جامع شامل محراب، شبستان زمستان نشین، شبستان تابستان نشین، دهلیز، حیاط مرکزی است.

هم‌اکنون در یکی از بخش‌های مسجد دو محراب در کنار یکدیگر قرار دارد که برخی از عوام معتقدند که محراب اول به سمت بیت‌المقدس بوده و این مسجد دارای دو قبله است، اما بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که محراب اولیه از نظر طول و عرض جغرافیایی، بیت‌المقدس را نشان نمی‌دهد و علم جغرافیا این باور را رد می‌کند.

در حقیقت محراب دوم این مسجد که همانند بناهای مغولی ساخته شده با جهت قطب مغناطیسی شمال دارای ۴۵ درجه اختلاف است و سمت مکه را نشان می‌دهد و به نظر می‌رسد برای اصلاح محراب اول ساخته شده است.

برخلاف تصور عوام، تعدد محراب‌ها در مسجد دلیل بر تعدد قبله نیست، بلکه به این خاطر بوده که وقتی جمعیت فراوانی در مسجد حضور دارند و پراکنده هستند، افراد به ‌راحتی در هر نقطه از مسجد قرار دارند بتوانند جهت قبله را تشخیص دهند.

سبک معماری این مسجد زیبا در دسته چهار ایوانی‌ها دسته‌بندی می‌شود که در پشت ایوان‌های شمالی و جنوبی دو شبستان دارد و در میان صحن آن نیز سردابه ای با ابعاد ۱۰در۱۰ دیده می‌شود.

ورودی مسجد از سمت شمال بوده و پس از گذر از دهلیزی بزرگ و هشت‌گوشه به حیاط مرکزی مستطیل شکل مسجد می‌رسد.در میان صفه مسجد زیرزمینی بسیار بزرگ ساخته شده و صفه بالایی آن برای اقامه نماز در فصل تابستان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مسجد جامع ابرکوه با شماره ۱۹۷‌مورخ ۱۳۱۲/۰۵/۰۹ به عنوان سومین اثر ثبتی استان یزد در فهرست آثار با ارزش ملی ایران به ثبت رسیده است.

انتهای پیام ۳۱۳/۴۷