عقیق: این روز‌ها هرکوچه و خیابان تهران شاهد برپایی مجالس عزاداری و ذکر اهل بیت (ع) در مناسبت‌های مختلف است. هیأت‌هایی که برخی از آنها مشهور هستند و مورد استقبال مردم در مناطق دیگر هم واقع می‌شوند و گاه نیز با حضور اهالی یک محل به صورت محدود برگزار می‌شوند. هیأت‌ها سال به سال به فراخور زمان تغییراتی کردند اما هنوز هم هیأت‌هایی هستند که روند سنتی و قدیمی خود را حفظ کرده‌اند. از جمله مشهورترین این مجالس در تهران هیأت دلریش در خیابان جمهوری اسلامی، نرسیده به میدان بهارستان است. در انتهای کوچه ممتاز در این خیابان حسینیه دلریش قرار گرفته است که مجلس عزای آن پاثابت‌هایی دارد که برای شنیدن شعر اصیل و روضه ناب حاضر می‌شوند.
هیأتی با سابقه ۲۴۰ ساله و ریشه دار در تبریز
هیأت دلریش اصالتاً به تبریز برمی‌گردد و حدود ۲۴۰ سال پیش، شخصی به نام دلریش، شاعر دلسوخته حضرت سیدالشهدا (ع) که در عین امی بودن و درس نخواندن در کلاسی، شعر میگفت، آن را تاسیس کرد. او برای امام حسین و اهل بیت شعر میگفت و دخترش که سواد داشت، این اشعار را ثبت می‌کرد. این اشعار امروز در قالب کتابی به عنوان «کلیات دیوان اشعار» دلریش موجود است. او هیأت محلی را به نام خود پایه‌گذاری می‌کند و بعدها در زمره هیأت و دسته عزای طراز اول تبریز قرار می‌گیرد.
غدیر فیضی از مسئولان هیأت دلریش تهران می‌گوید: «در روزهای تاسوها و عاشورا دسته‌های عزاداری بسیاری در بازار تبریز به راه می‌افتاد اما همه در ابتدای بازار می‌ایستادند تا ابتدا دسته هیأت دلریش وارد بازار شود و پشت سر او حرکت می‌کردند. زمانی که در سرای مظفریه تبریز، دلریش یا الله میگفت و دعا می‌خواند، هیچ هیأت دیگری ادامه نمی‌داد و به احترام دلریش همه برنامه‌ها را متوقف می‌کردند.
تأسیس شعبه‌ای از دلریش در تهران
با از دنیا رفتن دلریش، حاج سید میرحسین خجسته سرپرست و مسئول این هیأت شد. حدود ۶۵ سال پیش نیز در تهران شعبه‌ای از دلریش تبریز در منطقه نیروی هوایی تهران توسط سیدابراهیم خجسته ایجاد می‌شود. فیضی می‌گوید: «اولین بار که این هیأت در خیابان پرواز تهران در منزل دایی بنده سیدابراهیم خجسته راه‌اندازی شد، من کودک بودم و روی دوش دایی‌ام رفتم و اولین پرچم هیأت را سر خیابان پرواز نصب کردم و تاکنون نیز این هیأت در تمام مناسبت‌های عزا و شادی در تهران به صورت منظم جلسه داشته است.»
هیأتی از جنس روضه
مراسم عزاداری امام حسین (ع) به فراخور زمان با نوآوری‌ها و تجددهایی همراه شده است اما هیأت دلریش همچنان طبق رسوم و سنت‌های گذشته خود پیش می‌رود. فیضی در این خصوص می‌گوید: «معتقدیم برکت و خیری که در مراسم‌های سنتی وجود دارد، با ارزش است به دلیل اینکه نیاکان و گذشتگان ما دارای اخلاص، شور و شعور توامان بودند بنابراین سنت‌های آنها ارزشمند است به حدی که مجالس دارای نوآوری نیز نسبت به این سنت‌ها تعظیم می‌کنند و احترام قائلند زیرا کرامات و معجزات بسیاری از این سنت‌ها به دست آمده است. هیأت دلریش سنتی و قدیمی است و تلاش ما نیز بر حفظ این سنت‌هاست.»
دلریشی‌ها محکم پای اعتقادات خود ایستاده‌اند
یکی از سنت‌های اصیلی که در جلسات هیأت دلریش به چشم می‌خورد، روضه‌خوانی و شعرخوانی اصیل و فاخر است. مداحان در این مجلس اشعار فاخر می‌خوانند و مستمعین اشک می‌ریزنند تا دلشان سبک و آرام شود.
فیضی می‌گوید: «روایات متعددی در خصوص گریه بر سیدالشهدا از اهل بیت به ما رسیده است که موجب می‌شود تا در جلسات به آن توجه کنیم و یا به سینه‌زنی سفارش شده است. اما نوآوری‌هایی مانند سنج، علامت، قمه زدن و ... در روایات دیده نمی‌شود البته ما رد نمی‌کنیم، فقط برای مجلس خود نمی‌پسندیم. در همان سال‌های اولیه جلسه دسته عزاداری از تبریز به حسینیه آمد که آخر شب با پدرم که مسئول هیأت در آن زمان بود، مشاهده کردیم از دو کامیون در حال خارج کردن طبل، سنج و قمه به داخل حسینیه هستند. پدرم بسیار آشفته شد و با عزاداران به دلیل مهمان بودن، برخوردی نکرد اما گفت: اجازه نمی‌دهم که هیچ قمه و طبلی وارد حسینیه شود. استدلال پدرم این بود که با راه افتادن دسته‌جات قمه‌زنی در تبریز پای منبر علمای این شهر در محرم خالی شد و مردم به این سمت گرایش پیدا کردند. این دسته زمانی که از حسینیه ما اجازه حرکت پیدا نکرد، به میدان منیریه رفت.
مداحان و سخنرانانی که در دلریش منبر رفته‌اند
حسینیه دلریش محفل روضه‌خوانی و شعرخوانی و همچنین سخنرانی بزرگان هیأتی و سیاسی کشور بوده است. فیضی در این خصوص می‌گوید: «هیأت دلریش مرکز تربیت نوحه‌خوان و مداح بوده است و هیچ‌گاه از تبریز مداح نیاوردیم و حتی ما به مجالس و هیأت‌های دیگر صادر هم کردیم. بسیاری از نوجوانان در این مجلس می‌آیند تا دانش‌آموزی و کسب تجربه کنند. افرادی که در رأس مداحی و مرثیه‌سرایی دلریش بوده‌اند قوی بوده‌اند لذا همواره تلاش کردیم فضایی بر جلسه حاکم باشد تا فردی شعر ضعیف و بی‌اساس نخواند و یا برای گریه گرفتن مصیبت ساختگی مطرح نکند یا حماسه کربلا را از شور و شعور خارج نکند.
در راس این مداحان پدرم مهدی فیضی بود و یا از تبریز فیروز زیرک‌کار فخرالذاکرین و حاج حسن جهازچی نوحه می‌خواندند. سید احد خجسته، حسین فیضی و ... نیز در ادامه مدیحه‌سرایی داشتند و همواره اشعاری از حافظ، سیدرضا حسینی(سعدی زمان)، صراف، حجت‌الاسلام نیّر، عمان سامانی، صائب و ... مجالس را جلو می‌بردند و این رسم تاکنون ادامه داشته است و اکنون برادرم رسول فیضی و فرزندش محمدحسین فیضی در این مجلس مدیحه‌سرایی دارند. آقایان امامی کاشانی، شیخ حسین انصاریان در اوج جوانی که حتی صورتش ریش نداشت، فخرالدین حجازی، موحدی کرمانی سخنرانی کردند و بعد از انقلاب نیز علمای بزرگ اینجا سخنرانی کردند و همواره تلاش داریم سخنران فردی باشد که افراد بعد از سخنرانی‌اش معرفتشان رشد پیدا کند.»
چراغ جلسات صبح دلریش ۲۴۰ سال است که روشن است
مجالس هیأت دلریش همواره در ابتدای صبح برگزار می‌شود، البته در برخی از مناسبت‌ها نیز شب‌ها مراسم دارند. رویکرد برگزاری این جلسات در این زمان، برای تغییر حال معنوی مردم در طول روز است تا ابتدای صبح دل در چشمه اهل بیت بشویند و در طول روز به فعالیت خود با این روحیه ادامه دهند. فیضی در این خصوص می‌گوید: «رویکرد اصلی مراسم‌های دلریش صبح‌هاست اما ۳۰ شب ماه رمضان و در دهه اول محرم از شب هفتم تا سیزدهم، شب‌ها نیز مراسم‌هایی داریم. اما به صورت سنتی همچون گذشته دلریش که صبح‌ها جلسه داشت، ما نیز همانگونه رفتار کردیم و تا امروز می‌توان گفت ۲۴۰ سال است که چراغ جلسات صبح هیأت دلریش خاموش نشده است.»
معجزه‌ای از امام حسین (ع) با سند و مدرک
خدمت در آستان اهل بیت و تمسک و توسل به این خاندان همواره بی جواب نیست و این کریمان آل الله خدمت و خیر ما را پاسخ می‌دهند. فیضی در خصوص کرامات عطا شده به این هیأت می‌گوید: «سال‌ها پیش دلریش از کربلا کاروانی از هیأت به کربلای معلی می‌برد. رسم آن زمان این بود که اگر کاروانی شب به کربلا می‌رسید، در کنار فرات بیتوته می‌کرد تا صبح غسل زیارت کند و راهی حرم شوند. این کاروان در فصل زمستان راهی کربلا شده بود که شب برای بیتوته بسیار سردشان شده بود. نیمه‌های شب سه سوار سراغ آنها می‌آیند و می‌پرسند: «أین دلریش؟ دلریشی‌ها کجایند؟» این کاروان را به آنها نشان می‌دهند و سواران می‌گویند برخیزید باید به حرم برویم. در حرم سالنی برای آنها تدارک دیده بودند، علت این پذیرایی را جویا می‌شوند و بزرگشان می‌گوید: امام حسین (ع) را در خواب دیدم، ایشان به من گفت: دلریش با کاروانی کنار فرات است و بسیار سردشان است، سراغ آنها روید و در حرم جایی به آنها اختصاص دهید. این معجزه را ۱۲ عالم حاضر در آن زمان ثبت و امضا کردند و سند آن دست یکی از خادمان حرم امام حسین (ع) است که بناست به زودی در اختیار هیأت قرار گیرد.»
فیضی با اشاره به تلاش‌ها و برنامه‌های این هیأت در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گوید: « این هیأت همواره براساس راه شهدا در قبل و بعد انقلاب حرکت کرده است و تلاش داشتیم شور و شعور حسینی را همراه داشته باشیم. در سال ۵۲ که هر فردی علیه نظام سخن میگفت با آنها برخورد شدید می‌شد، هیأت به صورت سیار برگزار می‌شد و بنا بود در میلاد امام زمان (عج) جلسه داشته باشیم و حاج فیروز زیرک‌کار برای اولین‌بار به جلسه ما آمده بود. جلسه ما مصادف شده بود با ۴ آبان روز تولد شاه پهلوی که خانه روبرویی هیأت، سه عکس شاه، ولیعهد و فرح را به دیوار زده بود از پنجره کاملا مشخص بود. پدرم مهدی فیضی پای منبر برای روضه‌خوانی رفت. او ابتدا یک خط شعر خواند و شروع به اعتراض به نصب این عکس‌ها کرد و گفت: خیری به کوچه شما نخواهد آمد. خاطرم است که حاجی فیروز رنگش سفید شده بود و با تعجب پدرم را نگاه می‌کرد که چرا این حرف‌ها در هیأتی در تهران مطرح می‌شود. یکی از خصیصه‌های مسئولین این هیأت همواره شجاعت و حق‌گویی بوده است.»
محرم امسال شرایط ویژه‌ای در هیأت‌ها به دلیل شیوع ویروس کرونا ایجاد شده است، هیأت دلریش نیز از این قضیه مستثنی نبوده است. این هیأت جلسات خود را در فضای حسینیه همیشگی‌اش برگزار می‌کند زیرا سقف این حسینیه دارای ده‌ها پنجره است که همچون فضای باز محسوب می‌شود. فیضی در خصوص رعایت دستور‌العمل‌های بهداشتی می‌گوید: «بارها در اخبار در خصوص ابتلای افراد به کرونا در مجالس ختم و عروسی شنیده‌ام اما تاکنون خبری از ابتلا به کرونا در مجالس اهل بیت نبوده است زیرا این ذوات مقدسه به این مجالس توجه دارند، البته این به معنای عدم رعایت ضوابط نیست بلکه باید به جد تلاش کنیم اما باید بدانیم هیأت وادی ایمن است و از سوی خداوند لطف خاصی به این جلسات می‌شود و امنیت خاصی خداوند در مجالس سیدالشهدا (ع) ایجاد کرده است. اما در مجموع رعایت ضوابط حرف حضرت زینب (س) را به کرسی نشاند که ما رأیت الا جمیلا چرا که رعایت این اصول بهداشتی زیبایی هیأت‌ها را افزایش داده و این عزا حرارتی در قلب مؤمنین ایجاد کرده است که امسال حضور افراد در مجالس بیش از سال‌های گذشته است.»
فیلم گزارشی از این هیأت را اینجا مشاهده کنید:
منبع:فارس