عقیق:به راستی، شیخ "ابوالعینین شعیشع" را می‌توان یکی از مهم‌ترین قاریان عصر معاصر قلمداد کرد که آثارش نه تنها در میان عامه مردم، بلکه در بین صاحب‌نظران و متخصصان فن تلاوت نیز از اهمیت درخور توجهی برخوردارند. وی، یکی از مشهورترین "اعلام قاریان" در جهان اسلام به شمار می‌رود؛ به ویژه اینکه نسل‌های متعددی از مقرئان پیش از رادیو و پس از آن را درک کرده است.

به بهانه سالروز درگذشت "ابوالعینین شعیشع" با استناد به کتاب شرح حال حرفه‌ای "مشاهیر فن تلاوت"  به بخشی از ویژگی‌های فنی تلاوتِ این قاری و فعالیت‌هایی که در طول عمر خود داشته می‌پردازیم.

بهره‌مندی از علوم قرآنی و غیرقرآنی

حظّ و بهره‌مندی این قاری مشهور از علوم قرآن‌کریم، همانند بهره‌ای است که عموم قاریان از دانسته‌های وابسته به قرائت قرآن داشته‌اند. بنابراین، چنانکه عده‌ای از بزرگان فن تلاوت، به شکل وسیعی به فراگیری علوم مختلف قرآنی پرداخته‌اند؛ وی در این عرصه به فعالیت عمیق علمی نپرداخته و آنگونه که در منابع مستند ذکر شده، صرفاً پس از حفظ قرآن در مکتب‌خانه، اهتمام به یادگیری احکامِ تلاوت و اصول قرائات داشته است.

علاوه بر این، چنانچه خودش گفته است اسرار مقامات موسیقی عربی را نزد یک تاجر از اهالی شهر شربین فراگرفته؛ و به تمرین در زمینه تفاصیل انغام نزد او پرداخته است.

فعالیت‌های اداری و مناصبِ رسمی

شیخ ابوالعینین، به اعتبار جایگاه شاخصی که در میان قاریان عصر طلایی تلاوت به دست آورده بود، مفتخر به انجام خدمت در مناصب و مسند‌های اداری متعددی شد. در این راستا، ضمن دعوت در مجلس اعلای شوون اسلامی مصر،در جایگاه دبیر موسسه بین‌المللی حفظ قرآن، عضو هیئت مهارت‌سنجی قاریان در رادیو و تلویزیون، عضو هیئت عالی قرآن‌کریم در وزارت اوقاف مصر، "نقیب" یا نماینده قاریان مصر و برخی دیگر از مناصب به انجام وظیفه و ارائه خدمات قرآنی پرداخت.

ابوالعینین چرا لقب "اعظم‌ُ صَوت"  را برگزید؟

صدای این قاری بزرگ، یکی از زیباترین  و تأثیرگذارترین اصوات در تاریخ عصر طلایی تلاوت به شمار می‌آید. بر همین اساس، بسیاری از نویسندگان، عنوان "اعظم‌ُ صَوت"  را برای صدای او برگزیدند. این نام، نه تنها مبین توانایی عالی صوتی نزد شیخ ابوالعینین است؛ بلکه نشان‌دهنده ویژگی‌های منحصر به فرد صدای او در میان اصوات دیگر قاریان نیز است.

صوت وی، افزون بر بهره‌مندی از قوت کافی، سرشار از "رخامت" و لطافت است و شیرینی نهفته در آن، عاملی اساسی در جذب مستمعان به سوی آثار زیبای این قاری چیره‌دست قلمداد می‌شود. این صدا که به اعتقاد صاحب‌نظران موسیقی عربی، به طبقه "صادح" یا "تنور" تمایل دارد از ارتفاعی نزدیک به دو "دیوان" برخوردار است. برخی دیگر از نویسندگان، صدای او را "صوت حاد" یا "زیر" توصیف کرده‌اند.

التزام به احکام تلاوت

شیخ ابوالعینین، علاوه بر آنکه به‌عنوان یک قاری "مُتذَوق" و بهره‌مندی از سلیقه لحنی شناخته شد، توانست نام خویش را در فهرست "قاریان مثالی" نیز ثبت کند و التزام وافر خود به احکام تلاوت را به اثبات برساند.

او از دانش سرشاری نسبت به علم قرائات برخوردار بود. همین امر، وی را به یک سند زنده و حجت علمی در حوزه قرائت‌های قرآنی بدل کرده بود. علاوه بر این، شرایطی را برای او فراهم ساخت تا در زمینه اتمام و اکمال حق حروف در اشباع‌ها، مدها، تحقیق همزه، اتمام حرکات، تکمیل غنه‌‌ها و تفکیک حروف از یکدیگر، شایستگی والایی از خود نشان دهد.

شهرت در ادای اذان

شهرت و محبوبیت وافری که رادیو مصر برای ابوالعینین شعیشع به ارمغان آورد، صرفاً محدود به گردونه فن تلاوت نشد. از آنجا که وی به شکل زنده در رادیو به اداء اذان می‌پرداخت، در این زمینه نیز مود توجه اقشار مختلف قرار گرفت؛ به ویژه آنکه در دهه‌های 40 تا 60 میلادی ندای اذان او در اوقات معنوی ماه مبارک رمضان، به علامت بارزی برای ضیافت الهی و روحانیت جاری در کوچه‌بازارهای پر رفت و آمد قاهره اسلامی تبدیل شد. این اثر که از اعتبار فنی وافری برخوردار است اکنون نیز در زمره بهترین آثار مؤذنان مصر در قرن گذشته به شمار می‌رود.

فعالیت در حوزه نغمات دینی سینمای مصر

ابوالعینین شعیشع را می‌توان نخستین قاری مصری دانست که در زمینه تلاوت قرآن یا اداء اذان، با شرکت‌های سینمایی مصر به همکاری برخاست. این واقعه، مبین نکات مهم چندی است. نخست آنکه شهرت و جایگاه شیخ در جامعه مصر موجب شد تا دست‌اندرکاران پرفروش‌ترین سینمای عرب، ایده انعکاس مشاهد و مضامین دینی و معنوی با صدای او را در سر بپرورانند. نکته دیگر را می‌توان چنین تشریح کرد که پیدایش دیدگاه‌های هنری در باب بهره‌برداری از ظرفیت‌های نغمات دینی در سینمای مصر، اشارات واضحی در زمینه تعلق‌خاطر مردم و گرایش هنرمندان این سرزمین نسبت به تلاوت قرآن و فنون وابسته به آن از انشاد دینی گرفته تا اذان دارد.

همچنین، می‌توان این حرکت و جریان را نوعی احساس مسئولیت و اداء وظیفه نسبت به حفظ و ترویج جنبه‌های گوناگون میراث معنوی توسط دست‌اندرکاران مصری هنری هفتم تلقی کرد؛ چراکه تلاوت قرآن‌کریم و تمامی فنون و هنرهای آوایی دینی دیگر که تحت تأثیر این مهارت دینی پدید آمده‌اند، در زمره مهم‌ترین مواریث معنوی جهان اسلام به ویژه کشور مصر به شمار می‌روند.

منبع:تسنیم