عقیق:امیرحسین کسائی: ستاد ملی مبارزه با کرونا امروز شنبه ۱۰ خردادماه بعد از ۷۴ روز تعطیلی مساجد و برگزار نشدن نماز جماعت، رأی به بازگشایی مساجد، البته تنها برای برگزاری نماز داد.
حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور در نشست امروز این ستاد گفت: مساجد در سراسر کشور با اجرای دستورالعمل‌ها برای نمازهای یومیه باز می‌شود. قرار شد صحن‌های مطهری که از صبح باز می‌شود، شب هم باز شود که بنا شد این موضوع بررسی شود.
اما مساجد در دوران شیوع کرونا چه کارهایی کردند؟
ویروس کرونا اوایل اسفندماه بود که در ایران خودنمایی کرد. بلافاصله مسئولان بهداشتی کشور برای جلوگیری از شیوع آن، توصیه‌هایی به مردم ارائه کردند، اما با گذشت چند روز و فراگیری هرچه بیشتر آن، تصمیمات سختگیرانه‌تری پیرامون تجمعات در مکان‌های مختلف اتخاذ شد.
نماز جماعت تا اطلاع ثانوی در مساجد اقامه نمی‌شود
۱۷ اسفندماه بود که اولین تصمیم‌گیری در خصوص نماز جماعت مساجد، اطلاع‌رسانی شد. مرکز رسیدگی به امور مساجد استان تهران طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد با توجه به شیوع ویروس کرونا و توصیه‌های ارائه شده مسئولان پزشکی در این زمینه، نماز جماعت در تمامی مساجد کشور اقامه نخواهد شد.
بیانیه اصلاحی امور مساجد/ لغو نمازجماعت توصیه‌ای به برخی مساجد تهران بود
بلافاصله فردای آن روز این مرکز، بیانیه‌ای اصلاحی صادر کرد و اعلام داشت: تصمیم برای لغو نماز جماعت در مساجد اول تنها برای استان تهران بوده است و ثانیاً الزامی وجود ندارد و مساجد در صورت برخورداری از امکانات لازم برای حفظ موازین بهداشتی، می‌توانند نماز جماعت را اقامه کنند. با این بیانیه اما تمام مراسم‌ها و جلسات مختلف مانند برگزاری ختم، جشن و عزاداری در مساجد لغو شد.
در این بیانیه آمده بود:
«توصیه‌نامه منتشر شده در پی ابتلاء بعضی از نمازگزاران و ائمه محترم جماعات به بیماری کرونا و توصیه‌های مسئولان وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا و برخی مسئولان و ناظر به وضعیت مساجد در شرایط کنونی شهر و استان تهران است و این توصیه‌نامه همانطور که از اسمش پیداست، توصیه‌ای بوده و الزامی برای مساجد کل کشور ایجاد نخواهد کرد.
مرکز رسیدگی به امور مساجد تاکید می‌کند درب مساجد در اوقات شرعی باز است و اکثریت قریب به اتفاق ائمه جماعات در مساجد، این کانون‌های توحیدی معرفتی حضور دارند و نماز جماعت با توجه به درخواست‌های مکرر ائمه جماعات و عموم متدینین و اهل مسجد به‌حمدالله در بسیاری از مساجد استان و کشور با رعایت کامل توصیه‌های بهداشتی وزارت بهداشت و مرکز رسیدگی به امور مساجد (در اقل وقت) دایر است و این کانون امن الهی همچنان در این شرایط حساس، ملجاء و پناه همه اقشار جامعه است.»
نماز جماعت و مراسمات مساجد لغو شد
اما در نهایت روز ۲۸ اسفندماه با بیشتر شدن شیوع ویروس کرونا مرکز رسیدگی به امور مساجد استان تهران و به تبع آن دفتر ائمه جمعه در استان‌های دیگر با صدور اطلاعیه‌ای از لغو نماز جماعت خبر دادند.
در بیانیه مرکز رسیدگی به امور مساجد استان تهران آمده بود: «پیرو نامه ستاد فرماندهی عملیات مدیریت بیماری کرونا، مبنی بر درخواست تعطیلی کلیه جماعات و مراسمات در مساجد تا فروکش نمودن سیر صعودی این بیماری و نظر مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) مبنی بر لازم الاجرا بودن مصوبات این ستاد، اعلام می‌گردد؛ کلیه اجتماعات اعم از نمازجماعت و مراسمات در مساجد تهران تا اطلاع ثانوی تعطیل است.
در ضمن نکات زیر مورد تأکید است:
۱ـ تعطیلی نماز جماعت به معنای بسته بودن درب مسجد در اوقات شرعی و پخش نشدن اذان از مناره و بلندگوهای مسجد نیست. لذا خواهشمندیم با همت امام محترم جماعت و خادم عزیز، درب مساجد در اوقات نماز باز باشد و اذان پخش شود.
۲ـ هرگونه مُهر، تسبیح، سجاده، کیسه‌کفش (دائمی) و چادر از شبستان مسجد جمع‌آوری شود و از جاکفشی‌‌های تعبیه شده در ورودی مسجد استفاده نشود.»
شکوفایی مجدد کارکرد خدمات اجتماعی مساجد
شیوع ویروس کرونا خسارات و آسیب‌های بسیاری برای کشور داشت اما در سایه این بلا و سختی، براساس آیات قرآن کریم که «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً؛ با هر سختی، آسانی وجود دارد» موجب شکوفایی کارکرد خدمات اجتماعی مساجد بعد از سال‌ها شد.
همواره در تئوری‌ها و نظریات کارشناسان مساجد به این نکته اشاره می‌شد که مسجد در صدر اسلام جایگاه اجرای تمام امور بوده و کمک‌رسانی‌های فراوانی از این طریق به مردم می‌شده است. رویکردی که در زمان مبارزات انقلاب اسلامی با تبدیل شدن این مراکز به پایگاه‌های روشنگری و مبارزه به شکل دیگر نمایان شد و در نهایت در دوران دفاع مقدس به اوج خود رسید.
مساجد کشور در دوران دفاع مقدس، پایگاه اعزام نیرو و پشتیبانی از جبهه‌ها بود و با جمع‌آوری کمک‌های مردمی به رزمندگان غذا و پوشاک می‌رساند. همچنین مساجد با راه‌اندازی تعاونی‌هایی اقلام مورد نیاز مردم در شهرها را نیز با قیمت‌های کمتر فراهم می‌کردند تا کمکی نیز به مردم در پشت جبهه‌ها داشته باشند.
احیای مجدد کارکرد خدمات اجتماعی در زمان زلزله و سیل
وقوع زلزله کرمانشاه در سال ۹۶ و خسارت‌های به بار آمده ناشی از آن، مردم نیکوکار و خیر ایران اسلامی را بر آن داشت تا به کمک هم‌میهنان خود در این استان بشتابند. مساجد نیز در این راستا فعال شده و با طرح‌هایی همچون «هرمسجد یک کانکس» برای کمک به زلزله‌زدگان اقدام کردند و توانستند در این ایام باری از دوش این مردم بردارند. کامیون‌های متعددی از کمک‌های مردمی جمع‌آوری شده توسط مساجد هر روز از شهرهای مختلف کشور راهی مناطق زلزله‌زده می‌شد.
بعد از این امر، وقوع سیل در فروردین‌ماه سال ۹۸ در استان‌های گلستان، لرستان و فارس باردیگر مساجد، هیأت‌ها و گروه‌های مردمی را برای کمک‌رسانی به هم‌وطنان سیل‌زده بسیج کرد. مساجد در آغازین روزها با جمع‌آوری کمک‌های مردمی ، اقلام مورد نیاز را برای این افراد ارسال کردند و گروه‌های جهادی نیز ساماندهی و برای کمک اعم از لای‌روبی خانه‌ها و معابر ارسال کردند.
با فروکش کردن آب در این مناطق بحث ساخت منازل آسیب‌دیده مطرح شد که در این راستا پویش «هرمسجد یک خانه» در دستور کار قرار گرفت و منازل بسیاری توسط خیرین و مساجد احداث شد.
احیای کارکردهای اجتماعی مساجد با کرونا
شیوع ویروس کرونا اما موجب شد کارکردهای اجتماعی مساجد و کمک‌رسانی آنان به مردم به طور کامل احیا شود و در این راستا می‌توان گفت اکثریت مساجد در عین حال که به ظاهر براثر لغو نماز جماعت باید تعطیل می‌شدند با ابتکار ائمه جماعت و هیأت امنا به یک پایگاه مهم برای کمک‌رسانی به مردم و کادر درمانی کشور شدند. در اولین گام جوانان مسجدی برای ضدعفونی سطوح عمومی و معابر اعم از عابربانک‌ها، پارک‌ها، ایستگاه‌های اتوبوس و ... وارد عمل شدند و در اسفندماه یک مرتبه حداقل اکثر سطوح عمومی کشور را شست‌وشو دادند.
بعد از آن، مساجد باتوجه به نیاز اولیه کشور به ماسک و دستکش، به یکباره تبدیل به کارگاه‌های تولید ماسک، دستکش، شیلد و گان شدند تا بتوانند کمک‌رسان مردم و کادردرمانی باشند.
تولید بیش از ۱۴ میلیون ماسک توسط مسجدی‌ها در تهران
براساس اعلام حجت‌الاسلام ذاکر معاون فرهنگی و اجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد استان تهران، براساس گزارش‌های رسیده از ۹۶۶ مسجد این استان، مسجدی‌ها ۱۴ میلیون ماسک و بیش از ۲/۵ میلیون گان تولید کردند و ۴ میلیون دستکش نیز میان نیازمندان توزیع کردند.
ذاکر با اشاره به اینکه مسجدی‌های تهران در طول این ایام بیش از ۳۰ هزار نوبت به ضدعفونی معابر و سطوح عمومی پرداختند، تصریح کرد: مساجد ۴۲۰ ایستگاه سلامت برای کمک‌رسانی به مردم و توزیع اقلام بهداشتی ایجاد کردند.
تولید بیش از ۵ میلیون لیتر آبمیوه
بعد از اشباع تولید ماسک، دستکش، شیلد و گان، مساجدی که در فاز دوم برای کمک‌رسانی وارد عمل شدند، ابتکار دیگری به خرج دادند و برای بیماران کرونایی و کادر درمانی به تولید آبمیوه طبیعی، سوپ، عسل‌مغز و ... پرداختند. براساس گزارش‌های رسیده از تهران، مسجدی ها بیش از ۵ میلیون لیتر آبمیوه برای کادر درمانی و بیماران تولید و توزیع کردند.
بیش از ۴۰ هزار نوبت خرید برای سالمندان
یکی از ابعاد جالب کمک‌رسانی جوانان مسجدی به هم محله‌ای‌های خود، بعد از خبر خطرناک بودن بیماری کرونا برای سالمندان رخ داد. خبری که موجب نگرانی این قشر شد اما جوانان برای دلگرمی و کاهش استرس این قشر، طرح تأمین مایحتاج سالمندان و خرید برای آنان را اجرایی کردند. براین اساس افراد سالمند با دفتر مسجد تماس می‌گرفت و لیست مایحتاج مورد نیاز خود را اعلام می‌کرد و جوانان آن را تهیه کرده و به درخانه او می‌بردند. براساس گزارش‌های رسیده، در استان تهران بیش از ۴۰ هزار نوبت خرید برای این افراد صورت گرفت.
توزیع ۲ میلیون بسته اقلام بهداشتی خانواده‌های نیازمند
بُعد بعدی تلاش مسجدی‌ها با کمک‌رسانی به نیازمندان رقم خورد. خانواده‌های نیازمند بسیاری در کشور توان خرید اقلام بهداشتی برای مبارزه با کرونا را نداشتند و یا در اثر شیوع این بیماری و تعطیلی برخی کسب‌وکارها محتاج کمک شده بودند. براین اساس مسجدی‌ها، هیأتی‌ها و گروه‌های جهادی برای کمک به این قشر بسته‌های تهیه بسته‌های اقلام بهداشتی و ارزاق را در دستور کار قرار دادند که در این راستا ۲ میلیون بسته اقلام بهداشتی از سوی مساجد تهران تهیه و توزیع شد.
مساجد پایگاه اصلی رزمایش همدلی شدند
مقام معظم رهبری در سخنرانی نیمه شعبان خود مردم را در آستانه ماه رمضان به رزمایش همدلی و مواسات برای کمک‌رسانی به نیازمندان باتوجه به شیوع این بیماری توصیه کردند. این فرمایشات جان تازه‌ای در میان گروه‌های مختلف کمک‌رسان از جمله مساجد دمید. از سوی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور، مساجد پایگاه اصلی رزمایش مواسات انتخاب شدند و بنا شد هر مسجد لیستی از نیازمندان محله‌های اطراف خود را تهیه و با جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای خدمت‌رسانی به آن‌ها اقدام کند.
در قالب رزمایش همدلی و مواسات، سه مرحله کمک‌رسانی به نیازمندان صورت گرفت، ابتدا در آغاز ماه رمضان، سپس میلاد کریم اهل بیت امام حسن مجتبی(ع) و نهایتاً در ایام عید فطر و می‌توان گفت میلیون‌ها بسته ارزاق با کمک‌های مردمی تهیه و به دست نیازمندان رسید.
علاوه بر جمع‌آوری بسته‌های ارزاق، مساجد پویش‌هایی مانند «هرمسجد، یک قربانی» و «هر مسجد، ۱۰۰ خانواده» را نیز اجرایی کردند و موفق شدند کمک‌رسان نیازمندان هر محله باشند.
براساس گزارش‌های رسیده از ۹۶۶ مسجد استان تهران، ۶۰ میلیارد ریال کمک نقدی جمع‌آوری و ۳۶۰ میلیون ریال وام قرض‌الحسنه نیز از سوی مساجد به نیازمندان اهدا شد. همچنین در مجموع بیش از ۴۰۰ هزار بسته معیشتی توسط این مساجد توزیع شد و در قالب پویش هر مسجد یک قربانی نیز بیش از ۶۰ رأس گوساله، ۶۰۰۰ رأس گوسفند و ۱۷ هزار مرغ ذبح و میان نیازمندان توزیع شده است.
توزیع غذای گرم میان نیازمندان در ماه رمضان
آشپزخانه‌های مساجد نیز در ماه مبارک رمضان فعال شدند و برای وعده‌های سحر و افطار نیازمندان با جمع‌آوری کمک‌های مردمی اقدام به طبخ غذای گرم کردند. براساس گزارش‌ها، ۲۵۰ هزار پرس غذای گرم توسط مساجد استان تهران طبخ و توزیع شده بود.
یک توصیه ...
تمام اتفاقات و کمک‌رسانی‌های صورت گرفته توسط مساجد کشور در بازه زمانی تعطیلی مساجد و لغو برنامه‌های جاری فرهنگی رقم خورد که در این خصوص دو دیدگاه وجود دارد. برخی معتقدند اگر مساجد در این ایام باز بود و شاهد حضور هرچه بیشتر مردم در وعده‌های نمازهای یومیه بودیم، شاید میزان کمک‌رسانی‌های مساجد نیز رشد چند برابری داشت زیرا هم نیرو و هم رقم مالی مساجد افزایش می‌یافت. از سوی دیگر برخی نیز معتقدند با بازگشایی مساجد و برگزاری نماز جماعت و پس از مدتی برگزاری مراسم‌های جانبی مانند ختم، جشن و عزاداری و برنامه‌های مختلف فرهنگی شاید بازهم گرد و غبار تعطیلی بر حوزه کارکردهای اجتماعی مساجد پهن شود. بنابراین در هر دو صورت توصیه بر این است حال که بعد از مدت‌ها مساجد برای کمک‌رسانی به نیازمندان اطراف خود بسیج شدند و بانک اطلاعاتی غنی تهیه شده است، این روند محدود به «رزمایش همدلی» نباشد و در طول سال نیز کمک‌رسانی‌ها ادامه داشته باشد؛ زیرا با این کارکرد می‌توان بخش مهمی از مشکلات معیشتی مردم را برطرف کرد.
منبع:فارس