عقیق:مریم اویسی ؛ بهار امسال آن قدر عجیب آغاز شد که بزرگ و کوچک را متعجب کرد. آمدن بهار برای کودکان ، رنگ و بوی عیدی و خرید لباس نو می داد و برای بزرگترها هم دمی آسودن و فراغت از 12 ماه کار و تلاش.

اما کرونا همه چیز را تغییر داد و خانه نشینی و احتیاط را جز لاینفک زندگی ساخت. در میانه راه و اردیبهشتی شدن زمین ، بهاری از راه رسید که می تواند آرامش و حسن اخلاق را به خانواده ها هدیه دهد و با تمرین صبر و ایثار ، قرنطینه را به یک فرصت برای خودسازی تبدیل کند.

ماه رمضان با تمام فضیلت هایش آمد ولی بهتر است علاوه بر اینکه به دنبال ردپای ثواب دعا و نیایش در این ماه هستیم به دنبال واکاوی و خود شناسی هم باشیم.

حجت الاسلام محمد سعیدی آریا، استاد و مدرس حوزه با ما از فرصت هایی گفت که ماه رمضان نصیبمان کرده تا در روز عید فطر ، دست پر با این ماه پر شان و منزلت خداحافظی کنیم.

ماهی که ارزشش وصف ناشدنی است

روزها، ماه ها، سال ها و موقعیت های مختلف زندگی انسان از نظر ارزش و ویژگی یکسان نیستند. برخی از روز ها و شب ها مانند شب قدر آن قدر فضیلت دارد که خداوند در قرآن بیان کرده است که «لیله القدر خیر من الف شهر» یعنی این شب بهتر از هزار ماه است . همین موضوع نشان می دهد که انسان در موقعیت های مختلف قرار می گیرد و در بوته آزمایش ، سنجیده می شود. دستگیری کردن از نیازمندان و مهربانی در مواقعی که خود فرد نیز درگیر شرایط نا مساعدی است ، بسیار بیشتر از زمانی ارزش دارد که فرد در راحتی و آسایش قرار دارد.

امسال ، تقارن ماه مبارک رمضان با شیوع ویروس کرونا و تبعات منفی اقتصادی آن بر جامعه ، یکی از همان موقعیت هایی است که می تواند فضیلت های انسانی را در افراد بیشتر کند.

همه از ثواب روزه داری و عبادت در ماه مبارک رمضان شنیده اند. ماهی که در آن خواب روزه دار و حتی نفس کشیدنش عبادت و بندگی است اما نباید فراموش کرد که در روزهای سخت قحطی ، بیماری و فقر است که عیار انسان ها مشخص و خالص می شود.

تمرین گرسنگی و تشنگی یعنی تمرین صبر

یکی از مهم ترین اثرات روزه داری تمرین گرسنگی و تشنگی برای بالابردن میزان صبوری و آرامش است . چرا که تحمل سختی و ناراحتی ، انسان را صبورتر می کند. برای درک بهتر موضوع در نظر بگیرید که فردی برای خواستگاری از دخترتان اقدام کرده است که نه تنها سختی و زحمت انجام کار را ندیده است بلکه همیشه برایش همه چیز فراهم بوده و در رفاه کامل زندگی کرده است. حال این فرد را با خواستگاری مقایسه کنید که سرد و گرم روزگار را چشیده است و برای زندگی و سامان دادن به آن تلاش کرده و با تحمل رنج های مختلف ، توانسته به موقعیت فعلی اش برسد. طبیعی و بدیهی است که برای انتخاب بین این دو خواستگار ، فردی را به دامادی برمی گزینید که بتواند در لحظات پیش بینی نشده و سخت ، مقاومت کرده و تلاش کند.

روزه داری ماه رمضان هم به ما کمک می کند تا انسان هایی پخته و صبور باشیم که با هر سختی و ناراحتی ، در زندگی جا نزنیم.

بر نفس خودت امیر باش

مشکلات و دشواری های زندگی ، امری اجتناب ناپذیر است و برای همه افراد اتفاق می افتد. لذا باید دستوراتی از جانب خدا مانند اجتناب از گناه و روزه داری در ماه مبارک رمضان باشد که انسان ، افسار گسیخته رفتار نکند.

انسان باید بتواند بر نفس خویش غلبه کند. به همین دلیل است که خوردن و آشامیدن در همه سال مجاز است جز در ماه مبارک رمضان تا افراد بتوانند غلبه بر نفس را تجربه کنند.

امتحان صبر و ایثار در دوران شیوع کرونا

کسانی که توانستند بر نفسشان غلبه کنند ، همان افرادی هستند که از خانه گرفته تا در مساجد و کارگاه های کوچک ،  برای تولید ماسک اقدام می کنند و زمانی که متوجه می شوند که به دلیل شیوع کرونا ، ماسک و دستکش به راحتی در بازار یافت نمی شود و نیازمندان هم به آن دسترسی ندارند ، از جان و مال و سرمایه شان مایه می گذارند تا به هم نوعان خود کمک کنند.

در این افراد حرص و طمع و دنیا پرستی از بین رفته و ایثار و از خود گذشتگی موجب شده تا عملکرد بیرونی متفاوتی نسبت به کسانی که غلبه بر نفس را نیاموختند؛ داشته باشند.

در مقابل این افراد از خودگذشته و نگران نسبت به جامعه ، افرادی هم هستند که با احتکار ماسک و دستکش به دنبال فروش آنها با قیمت بالا و افزایش سود خود بودند. کسانی که نه تنها تسلط بر نفس ندارند بلکه برای ارضای حرص و طمع خود با جان دیگران هم بازی می کنند.

از ثواب های چندبرابری ماه رمضان غافل نشوید

تمامی مفاهیم دینی نظیر انفاق ، این آموزش را به مسلمانان می دهد که فقط به فکر خودشان نباشند و آنها در این عالم تنها نیستند و باید به فکر هم نوع بود.

روزه نیز مقابله با هوای نفس را در انسان بیدار می کند و به همین دلیل است که تأکید می شود باید تمامی اعضا و جوارح فرد ، روزه دار باشد و فقط به نخوردن و نیاشامیدن اکتفا نکند.

همچنین در این ماه از ثواب چند برابری اعمال غافل نشوید. فرارسیدن این ماه همراه با شرایط نا مساعد اقتصادی برخی از افراد جامعه و شیوع کرونا ، فرصت ویژه ای است که با انجام اعمال خیر خواهانه ، توشه آخرتمان را پربارتر کنیم و احساس خوب همدلی و همدردی با اقشار مختلف جامعه را درک کنیم.

کم طاقتی قرنطینه را به فرصت اصلاح اخلاق تبدیل کنیم

ماه مبارک رمضان ، فرصت خوبی است تا به تربیت روح و جسم خودمان بپردازیم. پدر و مادر وقتی فرزندشان را تنبیه می کنند یعنی او را از اشتباهش آگاه و به نوعی بیدار می کنند. در علم روانشناسی هم تأکید شده است که باید به فرزندان دلیل تنبیه شدن را بدانند. مثلا فرزند باید بداند که به دلیل انجام چه کاری ، از دیدن تلویزیون منع شده است.

همین موضوع را باید در مقابله با نفس خودمان ، پیاده کنیم. به این ترتیب که در مقابل هر رفتار ناپسندیده ، خودمان را مجبور به انجام یک کار خداپسندانه کنیم. یکی از مراجع تقلید با همین روش توانست عصبانیت زود هنگام خود را اصلاح کند. این مرجع عالی قدر مقرر کرده بود که به ازای هربار عصبانیت زود هنگام ، یک ماه تمام روزه بگیرد و با همین متد توانست این خصیصه منفی را از خود دور سازد.

ماه رمضان ، یک امتحان یکسان برای همه

می توان از فرصت ماه مبارک رمضان استفاده کرد و رذائل اخلاقی مان را اصلاح کنیم اما برخی از افراد هستند که راه نادرستی در پیش می گیرند. برخی از افراد ، گرسنگی و تشنگی ، موجب می شود بد اخلاق شوند و با تند خویی با دیگران رفتار کنند در حالی که هستند کسانی که رأفت و غطوفتشان نسبت به دیگران بیشتر شده و حتی اخلاقشان نسبت به سایر ماه های سال ، بهتر و مناسبتر است.

همه ما در مقابل یک امتحان قرار گرفتیم و معلم سوالات یکسانی را در اختیارمان قرار داده است اما برخی از افراد با لجبازی و ناراحتی ، به سوالات پاسخ نمی دهند و مردود می شوند. در حالی که افرادی با آرامش به همه سوالات پاسخ داده و نمره خوبی می گیرند. صبر و ایثار و مهربانی از مفاد این امتحان الهی است که خدای بزرگ در ماه بهار قرآن از بندگانش طلب می کند.

اخلاق نیکو هم طراز با تقوا

در حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است که کسانی که منتظر حضرت حجت (ع) هستند 2 ویژگی مهم را دارند. اول اینکه ورع یا تقوای از محارم الهی دارند و ویژگی دوم خوش اخلاقی است. این حدیث نشان دهنده میزان اهمیت خوش اخلاقی است که هم ردیف با تقوا قرار گرفته و جز وظایف انسان منتطر عنوان شده است.

خانواده های کم طاقت بگوش!

شیوع کرونا موجب شد تا خانواده ها ، ساعات بیشتری را در کنار هم بگذرانند و متأسفانه ، برخی از خانواده ها برای این حد و ساعت در کنار هم بودن ، تربیت و آموزش لازم را کسب نکردند. همین امر موجب اختلاف و ناراحتی های ریز و درشتی می شود که می توان سر منشا آن را در سربار دیگران بودن یا «کَلّ علی الناس» دانست.

بسیاری از افراد که برای حل مشکلات خانوادگی به من مراجعه می کنند ؛ پس از اینکه به دنبال ریشه بحث و دعوا می گردند به این نتیجه می رسند که جرقه دلخوری و بحث به دستور دادن و سربار دیگری بودن برمی گردد. توقع بیش از حد برای رفع انجام کارهایی که فرد می تواند خودش انجام دهد ولی به دیگری دستور می دهد ، ریشه ناراحتی می شود.

با ویژگی های منفی شخصیت مان آشنا شویم

عده زیادی فکر می کنند که تا پیش از ایام قرنطینه و شیوع کرونا ، زندگی خوبی داشتند در حالی که به این موضوع توجه نمی کنند که خانه نشینی و حضور بیشتر در کنار هم باعث شده تا بخش هایی از اعماق رابطه و ویژگی های شخصیتی زوج ، فرصت بروز و ظهور پیدا کند.

ما باید بدانیم که رذائل اخلاقی در وجودمان قرار دارد که گرچه ظاهر درستی از خودمان را به دیگران و به همسرمان نشان می دهیم اما در عمق وجودی مان مشکلاتی داریم.

ماه رمضان ، فرصت خوبی برای خودسازی است تا متوجه شویم که پاک کردن صورت مسأله ، باعث نمی شود زندگی سراسر خوشی داشته باشیم و زمان بیشتری را برای آشنایی با ابعاد شخصیتمان اختصاص دهیم.

«من دیگر عوض نمی شوم» سخن شیطان است

برخی از افراد در مواجهه با خودسازی و تغییرات درونی بهانه می آورند که من 40 یا 50دسال است که با چنین ویژگی هایی زندگی کردم و این خصیصه ها دیگر قابل تغییر نیست. این سخن ، سخن شیطان است. چرا که اگر انسان قابل تغییر نبود خداوند امر می کرد تا افراد 50 سال به بالا هر طور که دلشان می خواهند عمل کنند و وظیفه ای گردنشان نیست.

خود تنبیهی فراموش نشود

حالا که در ماه رمضان قرار داریم و کرونا ، خانه نشینی را به محفل خانواده ها آورده است ، بهتر است سعی کنیم با روش های مختلف ، رذائل اخلاقی را از خود دور سازیم.

خودتنبیهی یکی از همین روش هاست. به عنوان مثال مرد با خودش عهد کند که اگر به همسرش دستور داد یا زود عصبانی شد ، با یک تنبیه در خور ، آن کار را تکرار نکند.

این موضوع و انجام آن برای زوجین پیشنهاد می شود و البته در مواجهه با فرزند نیز می توانند از آن استفاده کنند.باید خودمان بتوانیم ، نفسمان را تربیت و تنبیه کنیم و این موضوع را باور کنیم که من به عنوان همسر ، اشکالات و ویژگی های منفی اخلاقی دارم.

حسن ظن به دیگران داشته باشیم

حسن ظن در دین مبین اسلام بارها تأکید شده است اما در مورد خودمان نهی شده است. یعنی این موضوع را بپذیریم که اشکال در درون خودمان است. چرا که اگر حسن ظن به خودمان داشته باشیم ، آن گاه سوء ظن به دیگران داریم و همه را بد می دانیم.

قدم اول اصلاح ، شناخت اشکالات خود

در گام اول باید اشکالات و نواقص خود را شناخته و بپذیریم که انسان بی عیب و نقصی نیستیم و در بحث یا بگو مگوی خانوادگی ما نیز مقصر هستیم. پذیرش عیوب از مهمترین مراحل اصلاح وتربیت نفس است.

داروی بزرگ انصاف را مصرف کنیم

در قدم دوم انصاف را فراموش نکنیم و ضرب المثل معروف یک سوزن به خودت بزن و یک جوالدوز به مردم را سرلوحه کارمان قرار دهیم.

باور و پذیرش اشکالات نا خودآگاه انصاف را نیز در درونمان زنده می کند. لذا این نکته مورد توجه قرار بگیرد که به جای تلاش برای اصلاح دیگران باید در درون خودمان واکاوی و خودشناسی داشته باشیم.

مبع:فارس