عقیق:حرم‌های مطهر ائمه اطهار علیهم السلام از مکان‌هایی‌اند که می‌توان نمونه کارها و عرض ارادت و خدمت هنرمندان زیادی را در آنها دید، در این میان حرم حضرت امیرالمؤمنین، امام حسین، امام موسی کاظم و امام جواد علیهم السلام مکان‌های متبرکه و حرم مقدسی‌اند که می‌توان شاهد فعالیت استاد عباس کاظم پور بود؛ هنرمند و استاد کاشی‌کاری معرق که سال‌ها در این حوزه هنری مشغول فعالیت بوده است و وقتی هنرش به عیار و تجربه قابلی رسید، برای خدمت در آستان مقدس ائمه اطهار علیهم السلام دعوت شد. این هنرمند و خادم اهل‌بیت علیهم السلام و پسرش، مهران کاظم‌پور، سال‌ها جهت مرمت و بازسازی حرم‌های متبرکه تلاش کرده‌اند و البته در کشورهای دیگر مانند مالزی و آذربایجان هم کارهای هنری اسلامی را به انجام رسانده‌اند.
در گفت‌وگو با استاد عباس کاظم‌پور، از اساتید هنری در رشته کاشی‌کاری معرق، به بررسی کارهای هنری او در حرم‌های مطهر پرداخته است. آن طور که این هنرمند خوش‌سابقه توضیح می‌دهد: «از طرف ائمه اطهار علیهم السلام دعوت شدم تا خدمتی در آستان آنها بکنم و ذخیره‌ای برای زندگی‌ام داشته باشم. فکر می‌کنم تمام افراد و هنرمندانی که برای کار در حرم‌های مطهر امامان معصوم علیهم السلام حضور پیدا می‌کنند، از طرف آنها دعوت شده‌اند.»
او ادامه می‌دهد: «البته در این میان افرادی که کارهای اساسی و بنیادی می‌کنند، طبیعتاً تلاش بیشتری دارند و زحمت بیشتری می‌کشند، حتی شاید نام آنها کمتر عنوان شود و یا کسی از فعالیت آنها خبر نداشته باشد. در هر صورت آنها هم به‌نوبه خود مورد عنایت اهل بیت علیهم السلام‌اند، چه مردم آنها را بشناسند یا نه. چون اصلاً شناخت جامعه ذره‌ای برای این افراد اهمیت ندارد. آن چیزی که در عرصه خدمت به اهل بیت علیهم السلام مهم است، آن است که خود آن بزرگان انسان را مورد لطف قرار دهند و عنایتی از سوی خدا باشد. نمی‌دانم چه کار خیری در زندگی کرده‌ایم و یا چه دعایی پدر و مادرها کرده‌اند که این طور مورد لطف امامان قرار گرفته‌ایم، چون حتی حضور لحظه‌ای در آن حرم‌های مطهر عنایت و لطف است، چه رسد به اینکه در این آستان خدمت و ساعت‌ها کار کنیم.»
از نجف تا کربلا و کاظمین
نمونه کارهای هنری شما در عتبات عالیات را در چه مکان‌هایی می‌توان مشاهده کرد؟
من و پسرم، مهران، دو طرف ورودی‌های ایوان طلای حرم حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام را مرمت کردیم، همچنین کتیبه‌های دور حرم امام حسین، امام موسی‌بن جعفر و امام جواد علیهم السلام را ساخته و نصب کرده‌ایم. البته باید یادآوری کنم که معماری حرم این امامان علیهم السلام بر اثر گذشت زمان تا اندازه‌ای از بین رفته است و ما سعی کردیم آن را مرمت کنیم.
آرزویی که محقق شد
تقریباً تمام هنرمندانی که هنرشان به عیاری رسیده و قابلیت عرضه پیدا کرده است، آرزو دارند هنر خود را وقف خدمت به آستان و حرم ائمه اطهار علیهم السلام کنند، در این میان، چه شد که نام شما میان هنرمندان خادم این آستان مقدس ثبت شد و توفیق خدمت در این عرصه را پیدا کردید؟
حقیقت این است که از همان روزهای ابتدایی که به‌سمت هنر می‌آمدم، همیشه آرزو و آرمانی در قلبم داشتم؛ این که روزی هنرم به‌اندازه‌ای قابلیت پیدا کند که بتوانم به‌عنوان خدمتی در اسلام ارائه بدهم. این آرزو به‌واسطه ستاد بازسازی عتبات تحقق پیدا کرد. ستاد بازسازی عتبات، ستادی است که امور مربوط به کاشی‌کاری و تعمیر کتیبه‌ها در حرم‌های مطهر ائمه معصوم علیهم السلام را به‌عهده دارد.
کارشناسان در این ستاد شناختی در زمینه هنر و آثار هنرمندان در عرصه‌های گوناگون دارند، به‌عنوان مثال هنرمندان در عرصه کاشی‌کاری را می‌شناسند و عیار و ارزش کار آنها را می‌دانند. ستاد برای همه گروه‌ها و حتی کوچک‌ترین بخشی که در نظر داشته باشد کمیته‌ای شامل تعدادی از کارشناسان راه‌اندازی کرده است که نوع و عیار کارها را مورد سنجش قرار می‌دهند و بر اساس کیفیتی که می‌خواهند، هنرمندان را به کار دعوت می‌کنند، به‌عنوان مثال در بخش کاشی‌کاری کمیته‌هایی با عنوان کمیته اجرا و کمیته لعاب وجود دارد تا شاخص کارها بالا باشد.
هنر، ارث خانوادگی ما بود
هنر کاشی‌کاری را چطور انتخاب کردید؟ خودتان به این رشته هنری علاقه داشتید؟
علاقه ذاتی در ما وجود داشت؛ اما پدر و پدربزرگ‌های ما همگی در رشته کاشی‌کاری و هنرهای این گروه فعالیت داشتند و ما هم از همان دوران کودکی به این کار مشغول شدیم.
چه‌اندازه تجربه داشتید که برای کار در عتبات عالیات انتخاب شدید؟
پیش از آنکه به کار در عتبات دعوت شوم و توفیق این خدمت را پیدا کنم، سال‌ها مشغول کاشی‌کاری بوده‌ام. کارهای خوب و مهمی هم در سابقه فعالیت‌هایم وجود دارد که گروه کارشناسان به آن کارها دقت داشتند. به این ترتیب با سال‌ها کار در حوزه کاشی‌کاری شناخت و تجربه خوبی در این هنر دارم.
البته این را هم باید یادآوری کنم که هرچه اتفاق افتاد و خدمتی که برای من فراهم شد، همه از عنایت و لطف امامان علیهم السلام است و من به خودی خود هنر قابل عرضه‌ای در محضر آن بزرگان ندارم. آنها کوچک‌نوازی کردند و من را به این کار دعوت کردند تا توفیقی در کارنامه فعالیت‌هایم ثبت بشود. خدا را برای این توفیق بزرگ بسیار شکر می‌کنم که مرا مورد لطف قرار داد تا در راه اسلام کار کرده باشم.
حس‌وحال خدمت در حرم مطهر اهل‌بیت علیهم السلام
تجربه کار کردن در عتبات عالیات و خدمت به آستان مقدس اهل بیت علیهم السلام حتماً برکت و حس‌وحال ویژه‌ای دارد.
همین طور است. اما من کلمه و جمله‌ای نمی‌توانم پیدا کنم تا بتوانم وصف این شوق و احوالم را بگویم. همه افرادی که در آستان مقدس اهل بیت علیهم السلام کار می‌کنند، به‌شدت مورد لطف قرار گرفته‌اند و خودشان این مطلب را می‌دانند، به همین دلیل همه با وضو مشغول کار می‌شوند، همه مدام ذکر می‌گویند و متوجه اهل‌بیت علیهم السلام‌اند. شوق کار کردن در این آستان آن‌قدر بالا است که انسان احساس خستگی نمی‌کند، بلکه هرچه هست، عنایت است و برکتی که شامل حال آدم می‌شود.
نکته مهمی که در حرم اهل‌بیت علیهم السلام وجود دارد این است که فضای معنوی در آن حرم‌های مقدس بسیار قوی است، طوری که انسان تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این که گفته می‌شود عده‌ای از مردم غیرمسلمان با حضور در حرم مطهر ائمه اطهار علیهم السلام تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، مطلب عجیبی نیست. آنها هر انسانی را به خود جلب می‌کنند، به‌خصوص اگر انسان آگاه باشد و به این بزرگان توجه کند. ما هم دست‌هایمان را باز کردیم تا در حین کار از برکت و عنایت آنها بهره ببریم و ذخیره‌ای برای دنیا و آخرتمان داشته باشیم.
دعوت شدیم تا توشه دنیا و آخرت برداریم
به هر حال می‌دانیم که هنرمندان در عرصه کاشی‌کاری در کشور ما کم نیستند، چه شد که شما را به‌عنوان خادم این آستان دعوت کردند و این توفیق شامل حال شما شد؟
تصور من این است که از طرف ائمه اطهار علیهم السلام دعوت شدم تا در آستان آنها خدمتی بکنم و ذخیره‌ای برای زندگی‌ام داشته باشم. فکر می‌کنم تمام افراد و هنرمندانی که برای کار در حرم‌های مطهر امامان معصوم علیهم السلام حضور پیدا می‌کنند، از طرف آنها دعوت شده‌اند.
البته در این میان افرادی که کارهای اساسی و بنیادی می‌کنند، طبیعتاً تلاش بیشتری داشته و زحمت بیشتری می‌کشند، حتی شاید نام آنها کمتر عنوان شود و یا کسی از فعالیت آنها خبر نداشته باشد، در هر صورت آنها هم به‌نوبه خود مورد عنایت اهل‌بیت علیهم السلام‌اند، چه مردم آنها را بشناسند یا نه، چون اصلاً شناخت جامعه ذره‌ای برای این افراد اهمیت ندارد.
آن چیزی که در عرصه خدمت به اهل‌بیت علیهم السلام مهم است، آن است که خود آن بزرگان انسان را مورد لطف قرار بدهند و عنایتی از سوی خدا باشد. نمی‌دانم چه کار خیری در زندگی کرده‌ایم و یا چه دعایی پدر و مادرها کرده‌اند که این طور مورد لطف امامان قرار گرفته‌ایم، چون حتی حضور لحظه‌ای در آن حرم‌های مطهر عنایت و لطف است، چه رسد به اینکه در این آستان خدمت و ساعت‌ها کار کنیم.
کارهای هنری اسلامی در آذربایجان و مالزی
اشاره کردید که به‌جز فعالیت و خدمت در عتبات عالیات، فعالیت‌های دیگری هم دارید، به‌جز عراق برای فعالیت هنری خود به چه کشورهایی سفر کرده‌اید؟
برای کار به کشورهای دیگر هم رفته‌ام، البته بخشی از آنها مربوط به کارهای اسلامی است و یا در حوزه فرهنگ و هنر جا دارد، به‌عنوان مثال در کشور آذربایجان و مالزی کارهای زیادی کرده‌ام. مردم این کشورها دوستدار هنرند و به همین دلیل بسیاری از کارهای هنرمندان ایرانی را می‌توانید در این کشورها پیدا کنید.
در شهر باکو گنبد بی‌بی حکیمه و بی‌بی هیبت وجود دارد که بخش کاشی‌کاری آن را کرده‌ایم. مسجد بزرگی هم در این شهر وجود دارد به‌نام مسجد کویر جمعه که در آن بخش هم فعالیت کرده‌ام. اهمیت این مسجد از آنجا است که حدود دو قرن پیش عده‌ای افراد مغرض این مسجد را به آتش کشیدند تا آن را از بین ببرند و در آن حادثه حدود 300 نفر از مردم مسلمان به شهادت رسیدند.
طبق گفته‌های خودتان، هنر کاشی‌کاری را از اجداد و پدرتان یاد گرفته‌اید، این هنر را به نسل بعد و فرزندانتان هم انتقال داده‌اید؟
بله. تا حد امکان تلاش کردم فرزندانم را به این هنر علاقه‌مند کنم و هنر کاشی‌کاری را به آنها آموزش بدهم. فرزندانم هر کدام به‌نوعی در این هنر مشغول فعالیتند. یکی از آنها علاوه بر تحصیل در رشته معماری سنتی، کارهای خوبی هم کرده است و این رشته را تدریس می‌کند. البته برادران من هم سعی کرده‌اند این هنر را به فرزندان خودشان آموزش بدهند تا هنر در خانواده ما باقی بماند.
تهیه و تنظیم: مریم مرتضوی
منبع:تسنیم