عقیق:دهه تکریم و تعظیم مساجد از ششم اردیبهشت‌ماه، مصادف با ۲۰ شعبان در سراسر کشور آغاز شده که امسال عناوینی برای هر یک از روزهای آن در نظر گرفته شده که به ترتیب شامل؛ «مسجد، زمینه‌ساز رونق تولید»، «مسجد، پیشتاز در تحقق گام دوم انقلاب»، «مسجد، کانون مهرورزی و نشاط معنوی»، «مسجد، محور اتحاد و همبستگی»، «مسجد، بستر ترویج فرهنگ ایثار و شهادت»، «مسجد، پایگاه سلامت اجتماعی»، «مسجد، کانون تزکیه و تعلیم»، «مسجد، میعادگاه منتظران موعود»، «مسجد، جبهه جهاد فرهنگی» و «مسجد، پایگاه تعالی جوان مؤمن انقلابی» است. به همین منظور، حجت الاسلام حجت الله ذاکر، معاون فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد، در دهه تکریم و تعظیم مساجد با حضور در خبرگزاری مهر به سوالات ما در خصوص این دهه و برنامه‌های پیش روی مساجد توضیحاتی ارائه داد که در ادامه می‌خوانید؛
*با توجه به اینکه دهه تکریم و تعظیم مساجد امسال متأثر از بیانیه گام دوم انقلاب است، برای تحقق گام دوم انقلاب چه برنامه‌هایی برای مساجد دارید؟
در رابطه با دهه تکریم و تعظیم مساجد با توجه به اینکه ماه مبارک رمضان مساجد میزبان جمعیت زیادی از مردم هستند و بسیاری ممکن است مهمان همین یک ماه مساجد هم باشند، قطعاً مساجد باید خود را آماده کنند. چه از نظر فضای مسجد، آماده کردن محیط و تمیز و عطرافشانی کردن و چه از نظر معنوی باید مقدمه‌ای حاصل شود برای ورود به ماه مبارک رمضان و خوب است که مردم با ورود به این ماه انس معنوی با مساجد بیابند و از قبل خود را برای ورود به این ماه آماده کنند. این دهه چند هدف دارد؛ یکی آمادگی بیشتر افراد برای برای ورود به ماه مبارک رمضان. نکته دیگر اینکه، بستر حضور حداکثری مردم در مساجد فراهم شود. دیگر اینکه در این دهه بسیاری از اعضای مساجد، امام جماعت، کارگزاران مساجد اعم از پایگاه بسیج، کانون‌های مساجد، شورای فرهنگی، هیئت امنا، خدام و سایر افرادی که در مساجد زحمت می کشند و شاید هیچ گاه دیده نشوند، این دهه فرصتی است برای تکریم و تجلیل از خدمات آنها.
نکته دیگر این است که تعظیم مساجد بنا بر آیه شریفه «وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ»؛ از نشانه‌های پاکی دلهاست. تعظیم مساجد هم از مصادیق تعظیم شعائرالله است که شاید بتوان گفت، مقدس‌ترین مکان در زمین در هر محل و فضایی است و گرامی داشتن مسجد خودش موضوعیت دارد.
در رابطه با بیانیه گام دوم انقلاب هم، بحثی وجود دارد به نام تقویت معنویت و نورانیت در اشخاص و افراد. قطعاً اگر کسی خود را در پناه مسجد قرار دهد، آن معنویت و آن نورانیت در او ایجاد می‌شود و استمرار در این قضیه بنیه فرد را در برابر آسیب‌ها و امراض روانی که وجود دارد، قوی می‌کند. یکی از راه‌های واکسینه شدن در برابر این امراض و معضلات در جامعه پناه بردن به مساجد است. کسی که با همه محرک‌هایی که در جامعه وجود دارد و گاهی در محیط مسموم قرار می‌گیرد، اگر بخواهد خودش را واکسینه کند و ایمن از شر این اشرار باشد باید پناه به مسجد ببرد و این مسجدی شدن، نماز اول وقت خواندن، انسان را در برابر شیاطین انس و جنی که وجود دارند، واکسینه می‌کند.
ما برای محقق کردن گام دوم انقلاب و رسیدن به تمدن نوین اسلامی که بشود زمینه ساز ظهور منجی، باید پایگاه مسجد را تقویت کنیم. این پایگاه سنگر خط مقدم جبهه انقلاب و جبهه مبارزه با شیاطین و استکبار است. اگر مساجد رونق بگیرند در تمامی زمینه‌ها و به کارکردهای خود درست بپردازند و مساجد ما مملو از جوان‌ها و نوجوان‌ها و همه اقشار بشود قطعاً جامعه ما آباد و امنیت اجتماعی برقرار می‌شود و آسیب‌های اجتماعی کاهش می‌یابد در این صورت ما به سمت تحقق گام دوم انقلاب حرکت خواهیم کرد.
*اشاره‌ای داشتید به برنامه‌هایی برای حضور حداکثری مردم در مساجد، چه برنامه‌های عینی و مشخصی در این خصوص دارید و فکر می‌کنید موانع این حضور حداکثری در مساجد چیست؟
یکی از موانعی که برای حضور حداکثری مردم در مساجد وجود دارد، این است که کار به دست جوان‌ها سپرده نشده است و اگر سپرده شده خیلی مشهود و محسوس نیست. به همین دلیل، به مساجد پیشنهاد کردیم که از جوان‌ها در هیئت امنای مساجد و ائمه جماعات ما از مشاوران جوان بهره بگیرند. در شوراهای فرهنگی مساجد جوانان ما فعال و مثمر ثمر باشند. در این دهه یک روز را به نام «مسجد پایگاه تعالی جوان مؤمن انقلابی» قرار دادیم و برنامه اش این است که از جوان‌های نخبه آن محل در رشته‌های مختلف فکری، فرهنگی، ورزشی و …تجلیل و تقدیر شود و دعوت به مساجد شوند.
از دیگر کارها «پویش یک حس خوب» است که منظور از آن تجربه حس خوب حضور در مسجد است، یعنی فرد وقتی وارد مسجد می‌شود، این حس آرامش را تجربه کند. باید بتوان با روش‌های مختلف افراد را برای حضور در مسجد تشویق کنیم و افراد حس کنند با ورود به مسجد یکی از مشکلات آنها حل می‌شود برای مثال اگر دنبال کار هستند، مسجد می‌تواند واسطه‌ای برای این کار شود و اگر کمک فکری یا عقیدتی یا مشاوره می‌خواهند بدانند که در مسجد با کمترین هزینه و بهترین وجه می‌توانند جواب بگیرند. لذا برای حضور حداکثری افراد در مساجد باید کارهایی انجام شود که حال ما به صورت نمادین مصادیقی را در این دهه تکریم و تعظیم مساجد قرار داده ایم.
*به نظر شما چه عواملی موجب شده که در بزنگاه‌هایی در طول تاریخ ما شاهد اقبال و حضور حداکثری مردم در مساجد و در برهه‌هایی شاهد ادبار و عدم حضور مردم در مساجد شده ایم؟
در طول تاریخ هر زمان که مساجد به وظایف خودشان عمل کرده اند و کارکردهایی که پیغمبر (ص) برای مساجد در نظر گرفته بود، را رعایت کردند، استقبال شده اند. همین امروز هم همین گونه است؛ یعنی امروز شما می‌توانید مسجدی را معرفی کنید که اقبال جوان‌ها در آن هست و مسجدی هم ممکن است بحث ادبار در آن باشد. امروز ۲ مسجد در یک محل می‌توانند این قضیه را داشته باشند، آن مسجدی که ذائقه مخاطب برایش مهم است و امام جماعت و کارگزاران آن مسجد دغدغه رفع مشکلات جوان‌ها را دارند، آن مسجد با اقبال مواجه می‌شود.
نکته دیگر، احساس نیاز و ضرورت است، به نظرم، هر زمانی که علما توانسته اند جایگاه فضاهای معنوی را تبیین کنند، اقبال به این فضاها بیشتر شده است. مثل مراسم اعتکاف در مساجد دانشگاه‌ها که اصلاً جا ندارد و خیلی وقت‌ها افراد پشت در می‌مانند تا بتوانند حضور یابند و این برای این است که جوان احساس نیاز می‌کند برای حضور در این مراسم. اگر ما بتوانیم این احساس نیاز را در جوان ایجاد کنیم، وضعیت متفاوت می‌شود. رسانه ملی با تبلیغات خیلی می‌تواند به این قضیه کمک کند. برای مثال سریال پایتخت در هر دوره‌ای، نماز خواندن افراد را نشان داده و اگر رسانه ملی و سایر نهادها همچون آموزش و پرورش و …به این وظیفه خود عمل کنند، وضعیت بهتری را شاهد خواهیم بود. در واقع مسجد جزو جاهایی است که باید افراد به آن وارد شوند و مزه آن را بچشند.
*چشم انداز برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی امور مساجد را چگونه می‌بینید؟
در معاونت فرهنگی اجتماعی امور مساجد یکسری از برنامه‌ها جزو وظایف ذاتی ماست، همچون برگزاری مناسبت‌ها و مراسم فرهنگی و… که به قوت انجام می‌دهیم. در رابطه با موضوع قرآن و نهج البلاغه انشاالله بحث جدیدی را آغاز خواهیم کرد و مساجد حتماً باید جلسه تفسیر قرآن و تدبر در نهج البلاغه را داشته باشند. موضوع مهدهای قرآنی را پیگیری می‌کنیم که شکل بگیرد که نونهالان قبل از ورود به مدرسه خواندن قرآن را بتوانند فراگیرند.
در حوزه کارکردهای اجتماعی مسجد، دغدغه خیلی زیادی داریم که بتوانیم در بحث کاهش آسیب‌های اجتماعی فعالیت کنیم یعنی مؤسسات خیریه و صندوق‌ها در مساجد و افراد خودجوشی که در مساجد آمادگی دارند توانایی خود را در اختیار نیازمندان قرار دهند را ساماندهی کنیم. وصل کردن توانمندان و نیازمندان با مساجد است. همچنین در بحث آسیب‌های اجتماعی قصد داریم کاری را با قوت آغاز کنیم که در بحث ازدواج آسان کارگروهی در مساجد تشکیل دهیم. همچنین برای کاهش آمار طلاق کمک کنیم با ورود ریش سفیدان و کسانی که می‌توانند با مشاوره درست پادرمیانی بتوانند مشکلاتی را حل کنند. همچنین افرادی که نیازمند تأمین جهیزیه یا تالار عروسی هستند را بتوانیم در این زمینه کمک کنیم تا با معنویت زندگی خود را آغاز کنند و برنامه‌های بسیاری را در این خصوص داریم که در آینده و با شروع کار، جزئیات آن را بیشتر توضیح خواهیم داد.
*یکی از مسائلی که در مسجد با آن مواجه هستیم این است که چند نهاد اکنون در مساجد حضور دارند از کانون‌های فرهنگی گرفته تا پایگاه‌های بسیج مساجد، به نظر می‌رسد هر کدام از این نهادها کارها و مسئولیت‌هایی را برای خود قائل هستند و هم افزایی و هماهنگی بین این نهادها وجود ندارد، حتی گاه به نظر می‌رسد که یک موازی کاری در بعضی جاها رخ می‌دهد، به نظرتان این فرایند چگونه است؟
با فعال کردن شورای فرهنگی در مساجد، جلوی بخش عظیمی از این موازی کاری‌ها گرفته می‌شود، چرا که هریک از این نهادهایی که مداخله دارند در مباحث فرهنگی و اجتماعی در مساجد، نماینده آنها، قطعاً در جلسه شورای فرهنگی و اجتماعی عضو است و این کاری است که شکل گرفته و باید بیشتر فعال شود. همچنین قرار شده در سطح بالاتر هم نهادهایی که در مسجد مداخله دارند و مرتبط هستند، دبیرخانه واحدی برای آنها ایجاد شود و دبیری آن هم بر عهده مرکز امور مساجد باشد. یعنی سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پایگاه‌های بسیج و سایر نهادها و اقشار در دبیرخانه‌ای گردهم آیند و یک هم اندیشی و هم افزایی اتفاق بیفتد.
*گاه به نظر می‌رسد هیئت‌های مذهبی خیلی بهتر توانسته اند در جذب مخاطب جوان خود، عمل کنند و به نظر می‌رسد در جذب جوانان دایره گسترده‌تری داشته اند تا مساجد. به نظر شما چرا این اتفاق افتاده و چطور می‌توان از پتانسیل هیأت‌ها برای مساجد استفاده کرد؟
این بحث کمی محتاطانه است، در مساجد در رأس آن، روحانی قرار دارد که ملتزم به احکام شرعی است و در بعضی هیأت متأسفانه این موضوع دیده نمی‌شود. مساجد می‌توانند در مناسبت‌های مختلف از این هیئات دعوت کنند، یعنی مسجد در مناسبت‌های مختلف از آنها دعوت بعمل آورد. برنامه ما یک برنامه تبیینی و اغنایی است نه تکلیفی. ما هیچ گاه تکلیف و اجبار در هیچ برنامه‌ای نداریم و باید برنامه‌های خود را قانع کننده و ارشادی مطرح کنیم که برای مثال اگر مسجدی با هیئتی پیوندی داشت چه اتفاقی می‌افتد و مسجد از حضور جوانان هیئتی چه بهره‌ای می‌تواند بگیرد و مساجد الگو را در این زمینه معرفی کنیم. یکی از نکات مورد توجه در این خصوص این است که کارگزاران مجلس از تصدی‌گری خارج شوند و نخواهند همه کار به دست خودشان باشد، اگر هیئتی در مسجد برنامه‌ای دارد، مسئولیت را به جوانان همان هیئت بدهند یعنی نظارت و هدایت باشد ولی تصدی گری نباشد که قطعاً اگر این گونه باشد، جواب می‌دهد.
*در مورد بحث سیل مساجد چه نقشی را ایفا کردند و شما به عنوان مرکز رسیدگی به امور مساجد چه فعالیت‌هایی را در دستور کار قرار دادید؟
وقتی سیل رخ داد، به سرعت به ائمه جماعات ابلاغ کردیم که به صورت جهادی وارد میدان شوند و کمک‌ها را جمع آوری کنند که در ابتدا قرار شد کمک‌های نقدی در مساجد یا کمیته امداد یا هلال احمر یا بسیج جمع آوری و به مناطق ارسال شود، کمک‌های نقدی را اعلام کردیم بیشتر به سمت حساب‌هایی برود که قانونی است و ائمه جماعات و مساجد در این خصوص دریافتی نداشته باشند. مگر اینکه اشخاصی اصرار به پرداخت به مسجد داشته باشند. از مقداری که اهالی مسجد خودشان به شماره حساب‌های اعلام شده واریز کردند، اطلاعی در دست نداریم ولی مبلغی که نمازگزاران به امام جماعت یا دفاتر مساجد داده اند، برای واریز به حساب‌های قانونی، تاکنون حدود ۸ میلیارد کمک نقدی بوده و کمک‌های غیرنقدی هم حدود ۵۰۰ دستگاه از انواع ماشین‌های باری است که به مناطق ارسال شده که این فقط مربوط به استان تهران است.
ما یک پویش با عنوان «رفیق گلستان باشیم» را در رسانه مطرح کردیم و از طریق صدا و سیما و سامانه پیامکی برای آن اطلاع رسانی کردیم و بعد در سیل خوزستان، پویش «یاور خوزستانیم» را راه‌اندازی و ابلاغ کردیم و در جریان هر مسجد یک خانه هم همین کارها انجام شد و برای مدیران نواحی ما و کسانی که مسجد محوری در شهر هستند اطلاع رسانی شد برای جمع آوری کمک‌ها که هم امام جماعت، و هم پایگاه‌های بسیج به طور جدی و مستمر این موضوع را پیگیری می‌کنند.
*با توجه به شرایط کشور چه در جنگ نرم و چه آسیب‌های اجتماعی برای جوانان، چه کارکردهایی را می‌توان از مسجد انتظار داشت و چه کارکردهایی در این خصوص مهم‌تر است، که بتواند در دستور کار مساجد قرار گیرد؟
اولین مساله در این خصوص آماده کردن بستر برای یک حضور حداکثری است که به آن اشاره شد. نکته دوم در رابطه با آسیب‌ها، اولویت باید بنا بر مناطق مختلف سنجیده شود و نسخه کلی برای همه نمی‌توان داشت. ممکن است در منطقه‌ای آسیبی بیشتر باشد. مرکز رسیدگی به امور مساجد در یک طرح حدود ۳۰۰ مسجد را پایش کرد که آن را ادامه می‌دهیم که بتوان به یک نقطه قابل قبولی در این خصوص رسید و برنامه‌هایی در جلسات آنها ارائه می‌شود که نقاط ضعف، قوت و تهدیدها و فرصت‌ها مشخص می‌شود و طبق آنچه که دریافت شده، به امام جماعت و اعضای شورای فرهنگی برنامه ارائه می‌شود. برنامه برای هر مسجدی متناسب با فضای آن منطقه در نظر گرفته می‌شود. یعنی بحث بومی سازی به مساجد واگذار می‌شود.
منبع:مهر