1. با توجه به جست‌وجویی که در منابع شیعی انجام دادیم به چنین حدیثی دست نیافتیم؛ از این‌رو، کسانی که چنین چیزی را نقل کرده‌اند باید پاسخ‌گو باشند. اما در منابع اهل سنت مانند صحیح مسلم این روایت نقل شده است.[1]
2. بر فرض صحت این روایت، به چند -دست کم برای زمان حاضر- دلیل، دلالت آن برای ما روشن نیست:
الف. بر فرض این‌که تمام یهودیان حاضر و موجود در اصفهان از پیر و جوان و زن مرد، از دجال پیروی کنند باز هم تعداد آن به این رقم نمی‌رسد؛ چون اساساً تعداد تمام یهودیان موجود در شهر اصفهان از این تعداد کمتر است.
ب. حتی اگر این مقدار یهودی نیز در این شهر وجود داشته باشد و همه آنان نیز پیرو دجال شوند، این مسئله با باورهای شیعی منافاتی ندارد؛ زیرا منطقه اصفهان که منطقه‌ای عمدتاً شیعی نشین است، میلیون‌ها نفر جمعیت دارد و رقم اشاره شده تنها درصد اندکی از مردم این منطقه را تشکیل داده و این دلیل نقصی برای این شهر محسوب نمی‌شود.
بنابر این، نه اصفهان مرکز یهودیان است و نه بر فرض درست بودن روایت، این رقم در مقابل میلیون‌ها نفر اصفهانی، عدد قابل توجهی به حساب می‌آید.
پی نوشت:
[1]. قشیری نیسابوری، مسلم بن الحجاج، المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلى رسول الله صلى الله علیه و سلم(صحیح مسلم)، محقق: عبد الباقی، محمد فؤاد، ج 4، ص 2266، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا: «حَدَّثَنَا مَنْصُورُ بْنُ أَبِي مُزَاحِمٍ، حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ حَمْزَةَ، عَنِ الْأَوْزَاعِيِّ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللهِ، عَنْ عَمِّهِ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «يَتْبَعُ الدَّجَّالَ مِنْ يَهُودِ أَصْبَهَانَ، سَبْعُونَ أَلْفًا عَلَيْهِمُ الطَّيَالِسَةُ».