عقیق: از دعاهای منسوب به امام عصر(عج)، دعای معروف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِيقَ الطَّاعَةِ...» است که به زیبایی هر چه تمام و در فرازهایی کوتاه، وظایف منتظران از اقشار و صنوف مختلف را بیان کرده و راه و رسم زندگی به سبک انتظار را نشان می دهد.

از این رو، در سلسله مطالبی شرح فرازهای نورانی و ژرف این دعا مرور می شود:

امام عصر(عج) در ادامه این دعای شریف بیان می کنند: «وَ عَلَى الْفُقَرَاءِ بِالصَّبْرِ وَ الْقَنَاعَة؛ بر فقيران صبر و قناعت عطا كن».

قناعت به معنای تنگ نظری و تنبلی و سختگیری بر اهل و عیال نیست بلكه به معنای مناعت طبع و راضی بودن به داشته ها و تلاش در جهت گشایش در زندگی است پس همانطور كه برخوردارِ از نعمتِ بیشتر وظیفه دارد در زندگی اش گشایش نسبت به خانواده و دیگران از جمله فقراء داشته باشد، فقیر هم با قناعت می تواند در زندگی اش گشایش ایجاد كند.

صبر همانا حفظ نفس از بيتابي، جزع و آشفتگي است نه خاموشي گزيدن و انفعال. بر آن دسته از منتظران راستين امام عصر (عج) كه از اغنياء نيستند روا است كه با پرهيز از آشفتگي و بيتابي كه زمينه ساز انحراف آنان است و با آرامش نفس به امداد خداوند قادر اتكال و بر بلاي مضيقه معاش صبر كنند: وَ عَلَى الْفُقَرَاءِ بِالصَّبْرِ.

حجت الاسلام والمسلمین «محمد مهدی ماندگاری» در شرح دعای شریف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِيقَ الطَّاعَةِ»، اظهار کرد: در یکی از فرازهای این دعا داریم «وَ عَلَى الْفُقَرَاءِ بِالصَّبْرِ وَ الْقَنَاعَةِ؛ و بر تنگدستان شكيبايي و قناعت».

رئیس موسسه روایت سیره شهدا ادامه داد: در این دعا داریم که اغنیاء نباید تکبر داشته باشند و باید به فقرا رسیدگی کنند و پیرامون تنگدستان و فقرا نیز آمده است که نباید به خاطر فقر از خداوند گلایه کرده و یا به خاطر فقر، خود را تحقیر کنند و اجازه تحقیر شدن توسط دیگران را دهند و همچنین نباید دست نیاز به سمت دیگران دراز کنند.

ماندگاری در پاسخ به این سوال که «پس فقرا چه باید بکنند؟»، تصریح کرد: در حدیث قدسی است که: «المال مالی و الاغنیاء وکلایی والفقراء عیالی من بخل مالی علی عیالی وجب له النار؛ دارایی ها مال من است، ثروتمندان وکلای من هستند، فقرا عیال و خانواده من هستند،کسی که در دادن مال من به عیالم بخل بورزد، آتش بر او واجب می شود».

این استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: براساس این روایت، اغنیاء باید به دنبال فقرا بگردند که در این صورت دیگر نیاز نیست فقرا دست جلوی دیگران دراز و خود را کوچک کنند.

وی با بیان اینکه اسلام حتی قرض الحسنه را مکروه می داند، تاکید کرد: زیرا انسان به همان اندازه که درخواست می کند، خود را کوچک می کند، درخواست از دیگران مکروه است به غیر از درخواست علمی که با وجود اینکه انسان کوچک می شود، اما به جهت یادگیری ارزش اش را دارد.

حجت الاسلام ماندگاری با بیان اینکه امام زمان (عج) در این دعا دو ویژگی زیبای صبر و قناعت را از خداوند مسئلت کرده اند، گفت: برای دعوت فقرا به صبر باید به آنان بگوییم تمام عالم تنها این دنیا نیست چه بسا خداوند در حال امتحان گرفتن از توست تا غنا و ثروت را در آخرت نصیبت کند یا چه بسا دچار فقر مادی باشد اما برخوردار از غنای روحی دنیا ود.

رئیس موسسه روایت سیره شهدا اضافه کرد: امام زمان (عج) برای فقرا قناعت را از خداوند خواسته اند زیرا یکی از مشکلات امروز جامعه ما فقرهای دست ساز خودمان است، رایج است که انسان باید به اندازه گلیمش پای خود را دراز کند، اما می گویم انسان باید یک وجب کمتر حتی پایش را دراز کند تا به همان اندازه قدرت مانور داشته باشد.

وی افزود: برای مثال اگر درآمد انسان 500 هزارتومان در ماه است نباید خرج 700 هزارتومانی برای خود بچیند که 200 هزار تومان هم کم بیاورد بلکه باید خرجی 450 هزارتومانی را برنامه ریزی کند که به اندازه 50 هزار تومان نیز قدرت مانور داشته باشد.

حجت الاسلام ماندگاری با بیان اینکه قناعت بهترین سرمایه انسان است، ابراز کرد: قناعت موجب برنامه ریزی و اولویت بندی در زندگی انسان و سبب می شود انسان با بهره گیری بهتر از فکر خود از سرمایه و دارایی اش بهترین بهره را ببرد و به خداوند هم بدبین نشده و در برابر دیگران نیز کوچک و ذلیل نشود.

این استاد حوزه و دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: در زمان ظهور امام زمان (عج) نیز فقیر وجود خواهد داشت اما آنان از صبر و قناعت برخوردارند.

بنابر آنچه که مرور شد در مشکلات اقتصادی و شرایطی که شاید نتوان فشارهای مالی و فقر را ریشه کن کرد می توان با آراستگی به دو صفت صبر و قناعت که حضرت بقیه الله الاعظم(عج) از درگاه الهی مسئلت کرده اند، با عزت و سربلندی و کمترین آسیب ها از مشکلات ماللی عبور کرد.

منابع:

1-امام مهدي علیه السلام موجود موعود؛

2-پایگاه اطلاع رسانی مرکز تخصصی مهدویت

3-سایت مرکز پژوهش های تخصصی امام مهدی(عج).