به مناسبت سالروز شهادت این امام همام (ع) پای سخن کارشناسان دینی نشستیم تا بیشتر با شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوران امامت امام حسن عسکری (ع) آشنا شویم.
پرورش ۱۰۰ شاگرد در دوران ۶ساله امامت
حجت‌الاسلام محمد صادق کفیل معاون آموزش، پژوهش و فرهنگی بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عج) با بیان اینکه در دوران امام حسن عسکری (ع) اوج زمان تقیه بوده است، گفت: در این زمان فشار و سختی بر شیعیان زیاد بوده است، به طوری که امام (ع) بیان نورانی خودشان به شیعیانشان این بود که در کوچه و بازار به من سلام نکنید و نامی از من نبرید.
وی افزود: در جایی امام عسکری (ع) می‌فرمایند: «هیچ یک از پدرانم مانند من گرفتار تزلزل شیعیان در امر امامت نشدند»، یعنی تسلیم بودن جامعه آن زمان نسبت به امر امامت بسیار سنگین بوده است، با این اوصاف امام رسالتی داشتند که شیعه را با وجود فضای خفقان برای غیبت امام عصر ارواحناه فداه آماده سازند، چرا که حکومت عباسی یقین داشت که فرزندی از ایشان به امامت می‌رسد و خیلی پیگیری می‌کردند که طفلی به دنیا نیاید.
حجت‌الاسلام کفیل با اشاره به اقدامات امام یازدهم برای حفظ و صیانت از امام مهدی (عج) بیان داشت: حضرت تلاش کردند که وجود مقدس نوزاد را مخفی نگه دارند تا به این وسیله جان امام عصر (عج) را حفظ کنند، از طرف دیگر نسبت به معرفی امام دوازدهم به برخی از خواص شیعیان اقدام کردند.
وی ادامه داد: غالب مردم امام حسن عسکری (ع) را به عنوان امامی می‌شناسند که بیشتر عمرشان را در زندان سپری کرده‌اند! اما حضرت (ع) در دوران کوتاه امامتشان بیش از ۱۰۰ شاگرد پرورش و تربیت کردند. همچنین امام (ع) فعالیت سری سیاسی نیز انجام می‌دادند و با جریانات فکری منحرف مانند «صوفیه» و «واقفیه» مبارزه می‌کردند.
شیوه منحصربفرد امام یازدهم برای تبلیغ دین
حجت‌الاسلام احمد غلامعلی عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث نیز با تأکید بر اینکه ایام امامت امام حسن عسکری (ع) دوران بسیار کوتاه اما پردردسر است، ابراز داشت: امام عسکری (ع) در مدینه نبود و در سامرا ساکن بود. با همه این سختی‌ها در این دوران، روایات بسیاری را از امام (ع) می‌بینیم، چرا که امام(ع) از هر گونه فرصتی برای نشر معارف دینی استفاده می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه از دوره امام هادی (ع) تا امام حسن عسکری (ع) هدایت مردم به وسیله مکتوبات صورت می‌گرفته است، افزود: امام (ع) در این دوره با فرستادن نامه به نمایندگان قطعی خود در ایران، حجاز، عراق و ... پاسخ پرسش‌هایشان را می‌دادند. حضرت از روش‌های مختلف برای پاسخ به نامه‌ها استفاده می‌کردند.
حجت‌الاسلام غلامعلی اظهار داشت: امام حتی برای فرستادن پاسخ نامه‌ها یک پوششی درست کرده بودند، به طور مثال مدتی نامه‌ها را در عصا قرار می‌دادند و اینها را از طریق دستفروش‌های که برای فروش پارچه یا روغن به منزل می‌آمدند به بیرون منتقل می‌کردند و بسیار هم به دستفروش سفارش می‌کردند که این عصا به جایی برخورد نکند!
تلاش‌های امام عسکری (ع) منجر به تداوم مهدویت شده است
حجت‌الاسلام علی‌اکبر میرزایی استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه ۲ نکته باید در زندگی امام حسن عسکری(ع) مدنظر قرار بگیرد، افزود: نخست بحث پیش از تولد ایشان و دوم شهادتشان بسیار حائز اهمیت است. از امام جواد (ع) به بعد ائمه به استثنای وظایف امامت و هدایت در جامعه اسلامی، زمینه‌ساز ظهور حضرت مهدی (عج) هم بودند. بنابراین از امام جواد (ع) به بعد دیگر دسترسی به ائمه معصوم کم شد.
وی با اشاره به شرایط سخت دوران امامت امام حسن عسکری (ع) گفت: ایشان طوری زندگی کردند که در دوران محدودیت هم بتوانند نقش خود را ایفا کنند بنابراین تنها امام معصومی که البته به ظاهر مشرف به حج نشدند، امام حسن عسکری (ع) بود. چرا که شرایط ایشان بسیار سخت و خفقان‌آور بود.
حجت‌الاسلام میرزایی علت زمینهسازی ائمه برای امامت مهدی موعود (عج) را عدم ایجاد شک و شبهه بین شیعیان به شمار آورد و گفت: بالاخره قرار بود امام مهدی (عج) در غیبت باشند. اگر این زمینهسازی نمی‌شد، قطعاً شیعیان هم به شک و شبهه می‌افتادند، بنابراین در دوران عسکرین دیگر مردم خیلی با غیبت نامأنوس نبودند.
وی ادامه داد: امام عسکری (ع) همه شرایط، برنامه‌ها و اهدافش را گذاشت تا مسأله مهدویت جا بیافتد. این هم امر دشواری بود. چرا که فهم مهدویت در آن شرایط راحت نبود. همانگونه که اگر عاشورا نبود تمام اسلامِ پیغمبر از بین می‌رفت. اگر جریان مربوط به امام حسن عسکری (ع) نبود، مسأله مهدویت هم به این شکل رشد نمی‌کرد.
این استاد دانشگاه گام بعدی زمینهسازی امام حسن عسکری(ع) برای مسأله مهدویت را نشان‌دادن امام پس از میلادشان تنها به افراد خاص را توصیف کرد: امام بعد از اینکه پسرشان به دنیا آمدند. برای اینکه کسی نتواند مهدی (عج) را انکار کند به برخی خواص و نیروهای مورد اعتماد جامعه ایشان را نشان داد.
وی افزود: یادآوری احادیث پیغمبر (ص) به خواص و نزدیکان و انتصاب بعضی افراد به عنوان وکیل امام عسکری (ع) در مناطق شیعه‌نشین نیز با اهمیت است، مثلاً ابن بابویه وکیل امام حسن عسکری(ع) در قم بودند. همه این مسائل باعث شد که مسیر امامت ادامه پیدا کند.
منبع:فارس