آغاز فعالیت نهاد‌های مختلف پس از مطالبه رهبری بدون برنامه مناسب، انسجام و وحدت رویه
پس از اعلام این مطالبه رهبری فعالیت‌هایی از سوی نهاد‌های قرآنی آغاز شد، فعالیت‌هایی که هیچ انسجام و وحدت رویه‌ای در آن به چشم نمی‌خورد و بسیاری از این فعالیت‌ها عمر کوتاهی داشتند و تعطیل شدند. برخی فعالیت‌ها هم ادامه پیدا کردند اما هیچ‌گاه آمار متقن و مستندی از خروجی این برنامه‌ها اعلام نشد و مسئولان مربوطه بیشتر به دنبال جذب قرآن‌آموز و دریافت نام برای پر کردن لیست خود بودند تا جایی که گاهی آمار‌هایی میلیونی از سوی برخی مسئولان اعلام می‌شد اما خروجی خاصی از این برنامه‌ها احساس نمی‌شد.
زنده شدن روزنه‌های امید با راه‌اندازی ستاد راهبری طرح و تعطیلی زود‌هنگام ستاد
ورود شورای توسعه فرهنگ قرآنی به عنوان نهاد برنامه‌ریز در زمینه حفظ با همکاری معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد که مسئولیت هر دو نهاد برعهده یک شخص بود روزنه‌هایی از امید را در دل‌ها زنده کرد و این دستگاه‌ها با دعوت از اساتید طراز اول حفظ قرآن کشور ستادی با عنوان ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن راه‌انداختند تا سازوکار آغاز طرح ملی حفظ قرآن توسط این ستاد انجام شود. اما ستاد راهبری طرح ملی حفظ هم سرعت بسیار کندی داشت و همه فعالیت آن به برگزاری جلساتی بسیار محدود و با فاصله‌های چند ماهه محدود شد و در ادامه به صورت غیر رسمی این ستاد تعطیل شد بدون اینکه خروجی خاصی داشته باشد.
آغاز نام‌نویسی طرح در نمایشگاه قرآن و رها شدن داوطلبان حفظ باپایان نمایشگاه
در همین ایام معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد در حرکتی که همه ابعاد آن سنجیده نشده بود و بدون تدوین برنامهای بلند مدت و برآورد هزینه‌ها و... در نمایشگاه قرآن سال ۹۱ اقدام به راه‌اندازی بخشی با عنوان طرح ملی حفظ کرد و سایتی هم با همین عنوان طراحی شد و افراد زیادی هم برای شرکت در طرح و حفظ قرآن نام‌نویسی کردند اما پایان نمایشگاه، پایان طرح ملی حفظ بود و ثبت‌نام شدگان به حال خود رها شدند. متأسفانه این اتفاق به همین جا هم ختم نشد و سال ۹۲ هم از سوی این معاونت بخش طرح ملی حفظ در نمایشگاه راه‌اندازی و باز هم از علاقه‌مندان به حفظ قرآن نام‌نویسی به عمل آمد اما باز هم داوطلبان پس از پایان نمایشگاه به حال خود رها شدند و هیچ‌گاه طرح ملی حفظ آغاز نشد.
تدوین سند طرح پس از چند سال
تدوین سند طرح ملی حفظ موضوع بعدی بود که از سوی شورای توسعه فرهنگ قرآنی در سال ۹۳ مطرح شد و این سند که حدود دو صفحه بیشتر نبود تدوینش بیش از دو سال زمان برد و طی این ایام هیچ فعالیتی در زمینه تربیت حافظان قرآن انجام نشد، البته برخی نهاد‌ها به صورت خود‌جوش فعالیت‌هایی را آغاز کردند خصوصاً نهاد‌های مردمی که عدد حافظان تربیت شده توسط این نهاد‌ها با مطالبه ۱۰ میلیونی رهبر معظم انقلاب فاصله زیادی داشت و با این ارقام هیچ‌گاه امیدی برای تحقق خواست رهبر معظم انقلاب وجود نداشت.
منظور رهبری از تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن چه بود؟
از همه این حرف‌ها که بگذریم تا سال گذشته تقریباً همه مسئولان قرآنی کشور درباره منظور رهبر معظم انقلاب از تربیت ۱۰ میلیون حافظ این‌گونه می‌گفتند که منظور ایشان تربیت ۱۰ میلیون حافظ کل قرآن نیست بلکه منظور رهبری این است که باید ۱۰ میلیون نفر که درگیر موضوع حفظ هستند تربیت شود. تا اینکه سال گذشته حجت‌الاسلام حمید محمدی دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی آب پاکی را روی دست همه ریخت و گفت: این موضوع را با رهبری مطرح کردیم و منظور ایشان از تربیت ۱۰ میلیون حافظ، تربیت ۱۰ میلیون نفر حافظ کل قرآن است.
در حالی این موضوع مطرح شد که تا سال گذشته برخی نهاد‌ها حافظان یک جزء و حتی سوره‌هایی از قرآن را هم در آمار‌ها می‌آوردند و با توجه به احتمال تکراری بودن نام برخی افراد در آمار چند نهاد ارقام میلیونی در این زمینه اعلام می‌شد که با این سخن دبیر شورای توسعه پرونده این‌گونه آمار و ارقام بسته شد.
طراحی سامانه‌ای برای جلوگیری از نام‌های تکراری
البته مقرر شد برای جلوگیری از تکرار نام حفاظ قرآن سامانه‌ای طراحی شود تا در آن نام حافظان قرآن براساس کدملی ثبت شود اما طراحی این سامانه که از سوی شورای توسعه به معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد واگذار شده بود چند سال طول کشید و پس از رونمایی آن هم این سامانه و اعداد و ارقامش در اختیار عموم قرار نگرفت تا بدانیم عدد دقیق حافظان قرآن چه میزان است و با مطالبه رهبری چقدر فاصله داریم، اما از سخنان مسئولان قرآنی کشور می‌شد دریافت که عدد حافظان کل قرآن کشور بسیار کمتر از آن چیزی است که بتوان فکرش را کرد و شاید در خوشبینانهترین حالت حدود ۱۵ هزار حافظ کل قرآن در کشور داشته باشیم که البته برخی معتقدند عدد واقعی حتی کمتر از این رقم است.
رونمایی از سند طرح ملی حفظ و انتظار برای آغاز طرح
اما انتظار‌ها به پایان رسید و سند دو صفحه‌ای طرح ملی حفظ قرآن سال ۱۳۹۵ رونمایی شد و طی آن افق‌هایی در نظر گرفته شد که طی آن باید سالانه ۳۵۰ هزار حافظ قرآن تربیت شود که مقرر شد در برنامهای ۱۰ ساله یعنی تا سال ۱۴۰۴ باید ۳.۵ میلیون حافظ قرآن تربیت شود. البته حتی اگر این اتفاق هم می‌افتاد تربیت ۱۰ میلیون حافظ به ۲۸ سال زمان نیاز داشت. درحالی که براساس سند طرح ملی ملی حفظ باید موضوع تربیت ۱۰ میلیون حافظ تا سال ۱۴۱۴ محقق شود. یعنی از سال ۱۴۰۵ باید روند تربیت حافظ شتاب بیشتری بگیرد و از سالانه ۳۵۰ هزار نفر هم بیشتر شود.
تعیین سهم برای سال‌های ۹۵ و ۹۶ و عدم آغاز طرح در این سال‌ها
البته این اتفاق به هیچ‌وجه رخ نداد زیرا در این صورت باید از سال ۹۵ تا پایان سال ۹۷ تعداد ۱ میلیون و ۵۰ هزار حافظ کل قرآن تربیت می‌شد اما هم‌اکنون در خوشبینانهترین حالت آمار حافظان کل قرآن ما حدود همان ۱۵ هزار نفر هستند.
با اینکه سند طرح ملی حفظ قرآن سال ۹۵ رونمایی و ابلاغ شد اما طرح ملی حفظ از آن سال آغاز نشد و همه خروجی‌ها تا پایان سال ۹۶ به اعلام نام نهاد‌های عضو طرح، راه‌اندازی ستاد راهبری طرح و تعیین وظایف نهاد‌ها و تعیین سهم هر نهاد در تربیت ۱۰ میلیون حافظ ختم شد و نهایتاً طرح ملی حفظ قرآن کار خود را از ابتدای سال ۱۳۹۷ یعنی حدود ۶ سال پس از مطالبه رهبر معظم انقلاب آغاز کرد.
آغاز طرح در قالب برنامهای تلویزیونی
طرحی که با محوریت حفظ جزء ۳۰ قرآن و در قالب طرح تلویزیونی شبکه قرآن با عنوان «بشارت ۱۴۵۲» آغاز شد و در آن برای هر‌فصل تعدادی از سوره‌های جزء ۳۰ قرآن انتخاب شد تا نهایتاً شرکت‌کنندگان بتوانند طی یک‌سال جزء ۳۰ قرآن را حفظ کنند. البته آمار شرکت‌کنندگان در این طرح هیچ‌گاه به صورت دقیق اعلام نشده و به نظر می‌رسد که عدد شرکت‌کنندگان طرح با عدد مطالبه رهبر معظم انقلاب یعنی ۱۰ میلیون حافظ قرآن فاصله زیادی داشته باشد.
البته فراموش نکنیم طرح‌هایی مانند «بشارت ۱۴۵۲» و «قرآن کتاب زندگی» که طرح ملی حفظ بر محور آنها آغاز شده طرح‌هایی است که شبکه و رادیو قرآن از سال‌ها قبل به صورت خود‌جوش آغاز کرده بودند و طراحی آنها مربوط به طرح ملی حفظ قرآن نیست بلکه از ظرفیت این برنامه‌ها برای طرح ملی حفظ قرآن استفاده شده است، با این تفاوت که امسال نهاد‌های عضو ستاد راهبری طرح ملی حفظ هم با این طرح‌ها پیش می‌روند و همه دستگاه‌ها برنامه خود را یکسان کرده و فقط در زمینه حفظ جزء ۳۰ قرآن کار می‌کنند.
با روند فعلی طرح ملی حفظ ۳۰ سال زمان نیاز دارد؟
حتی اگر در طرح «بشارت ۱۴۵۲» همه ۱۰ میلیون نفر هم جذب شده باشند که این‌گونه نیست باز هم تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن با احتساب حفظ سالی یک جزء به ۳۰ سال زمان نیاز دارد و قطعاً این امر شدنی نیست زیرا باید ریزش‌های شرکت‌کنندگان را هم در نظر گرفت.
آنچه در این گزارش اعلام شد همه اتفاقات پرونده طرحی است که ۷ سال از شروع آن یعنی خواست رهبر معظم انقلاب می‌گذرد و تنها می‌توانیم امید‌وار باشیم که تا پایان امسال یعنی پس از گذشت ۷ سال تعدادی افراد حافظ جزء ۳۰ قرآن کریم شوند.
آیا پرونده تربیت ۱۰ میلیون حافظ تا افق ۱۴۱۴ بسته می‌شود؟
حال سؤال اینجاست که آیا با این روند می‌توان امید داشت که در پایان افق ۱۴۱۴ پرونده تربیت ۱۰ میلیون حافظ کل قرآن بسته شود؟
آیا با طراحی افق تربیت ۳۵۰ هزار حافظ کل در سال این امر تنها با یک طرح آن هم حفظ یک جزء قرآن در سال محقق می‌شود؟
آیا بهتر نبود با واگذاری همه برنامه‌ها به مؤسسات و نهاد‌های مردمی و نظارت و حمایت دقیق از آنها کل جامعه را با حفظ قرآن درگیر می‌کردیم تا موضوع حفظ قرآن مانند عزاداری سید‌الشهدا(ع) در جامعه فراگیر شود؟
آیا پیش برد کار تنها با یک طرح با عنوان «بشارت ۱۴۵۲» کافی است و یا بهتر بود در کنار این طرح، طرح‌هایی دیگری هم مانند حفظ تخصصی یک‌ساله، دو‌ساله، سه‌ساله و چهار‌ساله هم آغاز می‌شد؟
و بسیاری سؤالات دیگر...
منبع:فارس