همانطور که درآیات و روایات آمده است سوره‌های قرآن کریم در زمان و اوقات خاصی نازل شده است و هر کدام شان نزول و خواص مخصوص به خودشان را دارد.
سوره عنکبوت، یکی از سوره‌های قرآن کریم است که توصیه فراوانی به تلاوت آن شده و در همین راستا باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد امروز به معرفی سوره عنکبوت و همچنین فضایل قرائت آن بپردازد، پس با ما همراه باشید.
سوره عنکبوت بیست و نهمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء بیست و بیست و یکم قرآن جای دارد. نام عنکبوت از تشبیهی که در آیه ۴۱ این سوره آمده، گرفته شده است. این سوره درباره توحید، نشانه‌های خدا در آفرینش، مبارزه با شرک سخن گفته و برای دلداری به مسلمانانِ کم‌تعداد در آغاز اسلام، سرنوشت برخی از پیامبران پیشین را گزارش کرده است. سوره عنکبوت همچنین درباره عظمت قرآن و دلایل حقانیت پیامبر (ص) و لجاجت مخالفان صحبت کرده است.
از آیات مشهور سوره عنکبوت آیه ۴۱ و ۵۷ آن است که در اولی، خداوند داستان تکیه‌کردنِ کافران به بت‌ها را به عنکبوت و خانه سست عنکبوت تشبیه کرده است و در دومی هشدار داده است که هر انسانی مرگ را می‌چشد و به سوی خداوند برمی‌گردد. درباره فضیلت تلاوت این سوره از جمله از پیامبر (ص) نقل شده است هر کس سوره عنکبوت را بخواند به تعداد همه مؤمنان و همه منافقان ده حسنه به او داده می‌شود.
نام عنکبوت برای این سوره، برگرفته از تمثیلی است که در آیه ۴۱ آن آمده است.
خداوند در این آیه داستان کافران را که غیر خدا را می‌پرستند، به عنکبوت و خانه عنکبوت تشبیه کرده و خانه عنکبوت را سست‌ترین خانه خوانده است.
سوره عنکبوت جزء سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، هشتاد و پنجمین سوره‌ای است که بر پیامبر (ص) نازل شده است.
این سوره در چینش کنونی مُصحَف، بیست و نهمین سوره است و در جزء ۲۰ و ۲۱قرآن جای دارد.
سوره عنکبوت ۶۹ آیه، ۹۸۳ کلمه و ۴۳۲۱ حرف دارد. این سوره از نظر حجمی جزو سوره‌های مثانی و کمی بیشتر از یک حزب (یک چهارم جزء) است.
مَثَلُ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّـهِ أَوْلِیَاءَ کَمَثَلِ الْعَنکَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَیْتًا ۖ. وَإِنَّ أَوْهَنَ الْبُیُوتِ لَبَیْتُ الْعَنکَبُوتِ ۖ. لَوْ کَانُوا یَعْلَمُونَ (آیه ۴۱)
ترجمه: داستان کسانى که غیر از خدا دوستانى اختیار کرده‌اند، همچون عنکبوت است که [با آب دهان خود]خانه‌اى براى خویش ساخته، و در حقیقت ـ اگر مى‌دانستند ـ سست‌ترین خانه‌ها همان خانه عنکبوت است.
در تفسیر این آیه آمده است خداوند اولیای مشرکان (یعنی بت‌ها) را به خانه عنکبوت تشبیه کرد تا اطلاع رسانی کند که این اولیا نمی‌توانند هیچ سودی برای پیروان خود داشته باشند و آنان را از آسیب‌ها و سختی‌ها حفظ کنند.
کلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَینَا تُرْ‌جَعُونَ (آیه ۵۷)
ترجمه: هر انسانى مرگ را می‌چشد سپس به سوى ما باز می‌گردد.
در تفسیر این آیه آمده است یکی از عذر‌های مسلمانانی که در سرزمین‌های مشرکان زندگی می‌کردند و حاضر به هجرت نبودند، این بود که می‌گفتند اگر از وطن خودمان خارج شویم، خطر مرگ و گرسنگی ما را تهدید می‌کند و با هجرت، از بستگان و خویشاوندان و فرزندانمان دور می‌افتیم. پس قرآن در پاسخ آنان آیه بالا را نازل کرد تا بفهماند گریزی از مرگ وجود ندارد.
در فضیلت این سوره از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده: هرکس سوره عنکبوت را بخواند به تعداد همه مؤمنان و همه منافقان ده حسنه به او عطا می‌شود.
از امام صادق علیه السلام نقل شده: هرکس سوره عنکبوت و روم را در شب بیست و سوم ماه رمضان قرائت کند، سوگند به خدا که از اهل بهشت خواهد بود، زیرا این دو سوره نزد پروردگار از جایگاه بلندی برخوردارند.
از رسول گرامی اسلام نقل شده است: هرکس سوره عنکبوت را نوشته و پس از شستن، از آب آن بنوشد همه درد‌ها و بیماری‌ها از او زایل می‌شود.
امام صادق علیه السلام نیز فرموده اند: اگر این سوره را بنویسند و آنگاه آن را شسته و از آب حاصل از آن بنوشند تب، سردی و درد از آنها برداشته می‌شود و از هیچ دردی جز درد مرگ که چاره‌ای از آن نیست، غمگین نمی‌شوند و در زندگی به شادی فراوانی دست می‌یابند.
نوشیدن آب این سوره موجب شادی دل و شرح صدر می‌شود و اگر برای افروختگی و حرارت چهره از این آب صورت را بشویند برطرف می‌شود و اگر هنگام خواب این سوره خوانده شود موجب آرامش و راحتی در خواب می‌شود.
مشهور در میان جمعی از محققان است که تمام این سوره در مکه نازل شده است، و به این ترتیب محتوای آن هماهنگ با محتوای سوره‌های مکی سخن از مبدأ و معاد سخن می گوید، سخن از قیام انبیای بزرگ پیشین و مبارزه آنها با مشرکان و بت پرستان جبار و ستمگر و پیروزی آنها و نابودی این گروه ظالم و دعوت به سوی حق و آزمایش‌های الهی و بهانه جوئی‌های کفار در زمینه‌های مختلف است.
هر چند جمعی یازده آیه آغاز این سوره را استثنا کرده اند و معتقدند این یازده آیه در مدینه نازل شده است اما انگیزه آنها بر این اعتقاد، شاید پاره‌ای از شان نزولهایی است که بعدا به آن اشاره خواهیم کرد و بحث از جهاد که در این آیات وارد شده، و همچنین اشاره‌ای که در بعضی از آنها به مساله منافقین است، و این‌ها متناسب با سوره‌های مدنی است.
ولی بعدا خواهیم دید که این امور منافاتی با مکی بودن سوره ندارد، و به هر حال نامگذاری این سوره به سوره عنکبوت از آیه ۴۱ آن گرفته شده که بت پرستان را که تکیه بر غیر خدا می‌کنند تشبیه به عنکبوت می‌کند که تکیه گاهش، تار‌های سست و بی بنیاد است.
به طور کلی می‌توان گفت؛ بحث‌های این سوره در چهار بخش خلاصه می‌شود: