قرآن در عزا یا عروسی خوانده شود؟

 عقیق: گفتگو با امین پویا قاری بین المللی کشورمان را با هم می خوانیم.

این همه بی توجهی در سایه این نگرانی انجام می‌شود که جوان‌ها خوب و درست تربیت شوند و دنبال مسائلی مانند اعتیاد و ... نروند. دوای درد همه ناهنجاری‌ها، قرآنی‌شدن است. تفاوت میان جوان قرآنی و غیرقرآنی مشهود است. جوانی که اهل حضور در جلسات قرآن باشد دنبال ناهنجاری ها نمی رود، اما به قول شما این همه بی توجهی است!

دقیقا همین طور است. اگر ما کاری انجام دادیم و بسیاری از جوانان ایرانی در مسابقات جهانی و بین‌المللی رتبه کسب کردند واقعا این گونه نبوده است که تنها دلیلش این بوده که خودش تمرین کردند. خودشان زحمت کشیدند ولی این جَوّ قرآنی را جمهوری اسلامی و دولت ایجاد کرده است که در هر شب، صدها جلسه قرآن در کشور برگزار می‌شود. این اتفاقات خیلی جالب و خوب و جزو دستاوردهای جمهوری اسلامی است که به برکت انقلاب اسلامی این همه جلسه قرآن در کشور فراهم شده است و این همه مرکز آموزشی در قرآن فراهم شده که قاریان به راحتی می‌توانند قرآن را فرابگیرند و آموزش ببینند و یاد بگیرند و بعد از آن در مسابقات شرکت کنند و موفق شوند. من شک ندارم انقلاب در این امر خیلی تأثیرگذار بوده و باعث رشد فعالیت‌های قرآنی شده است. شاید قبل از انقلاب چند نفر در کل ایران حافظ کل قرآن بودند ولی امروز صحبت از تربیت 10 میلیون حافظ قرآن است. کارهای زیادی انجام شده که نباید این را نادیده گرفت. اما این ظرفیت وجود دارد که بیشتر کار شود. اکنون بسترهای خوبی فراهم شده اینکه حافظ قرآن است می‌تواند در هر مقطعی که تحصیل می‌کند می‌تواند در امتحانات دانشگاه شرکت کند و موفق شود و لیسانس و فوق لیسانس و دکترا بگیرد. ولی باید این بستر سازی ها و تشویق ها ادامه داشته باشد. جمعیت قرآنی کشور که الان موجود است بیشتر پرداخته شود و مشکلات و معضلات و گرفتاری مربیان قرآن را باید حل کنند. از نظر مالی باید به قاریان قرآن بیشتر توجه کنند و برنامه ریزی بهتری را می‌طلبد. الحمدلله در این دو ـ سه سال اخیر کارهای بسیار خوبی انجام شده است. از مسئولانی که این شرایط را فراهم کردند تشکر می‌کنم. این مسابقات قرآنی هم خیلی مهم است.

یکی از علل پیشرفت فعالیت‌های قرآنی قرآن در کشور به خاطر مسابقات قرآنی است که قبل از انقلاب برگزار نشد اما بعد از انقلاب اسلامی، مسابقات ملی و بین‌المللی به صورت مستمر برگزار می‌شود که می‌توانم بگویم که مسابقات بین‌المللی ما جزو بهترین مسابقات قرآن دنیاست. مسابقات به همت مسئولانی که الحمدالله دارند زحمات فراوانی را می‌کشند.

شما در جلسات قرآن با جوانان و نوجوانان زیادی برخورد دارید، آیا این مطلب را تأیید می‌کنید که جوانانی که وارد این جلسات می شوند از بسیاری از ناهنجاری‌ها به دور هستند؟

قطعا همین طور است. فضای قرآن، مانند فضای یک درخت است. درخت با اکسیژنی که به اطراف خود می دهد و هوا را تمیز می کند . قرآن هم همین طور است یعنی در فضای جامعه هم روشنایی ایجاد می‌کند هم محیط را تمیز می‌کند یعنی مطمئن باشید وقتی که یک جلسه قرآنی برپا می‌شود در یک زندان بسته می‌شود. مطمئن باشید که یک زندانی کم می‌شود.درب هر ورزشگاه، مدرسه و آموزشگاهی که باز شود در زندانی بسته می‌شود. این جمله معروف است. شأن جلسات قرآن که از اینها بیشتر است .قرآن غذای روح است. این غذای روح باعث می شود که خیلی از ناهنجاری‌های جامعه از بین برود. جوانی که در جلسات قرآن وقت خود را برای قرآن صرف می‌کند، از خیلی از ناهنجاری‌ها دور می‌شود چون قرآن بزرگ‌ترین معلم است. چه چیزی از قرآن بهتر است. این گونه شنیدم که حتی در زندان‌ها هم، کار قرآنی انجام می‌دهند، چرا این گونه است؟ چون کاملا رویکرد فرد را عوض می‌کنند. حفظ قرآن روی فرد خیلی تأثیر می‌گذارد، خیلی مؤثر است. خدا می‌داند که اگر این جلسات قرآن نبود، ما الان کجا بودیم. خدا ما را حفظ کرده است. جلسات قرآن یکی از نعمت‌های انقلاب اسلامی است.

جلسات قرآن در همه شئونات زندگی به کمک انسان می‌آید. اکنون وضعیت مسائلی مانند طلاق هم زیاد است. آمار طلاق بسیار بالاست. جلسات قرآن در مسائل مختلف مانند ارتباط با خانواده و نزدیکان و ... هم مؤثر است. نظر شما در این باره چیست. پایداری خانواده قرآنی بسیار بیشتر از خانواده های دیگر است؟

قرآن پر از نکات اخلاقی و تربیتی است و استادی که در آنجا تدریس می‌کند کارش خیلی سخت است. آیا هدف ما فقط تلاوت قرآن است. تلاوت قرآن، هدف نیست. تلاوت قرآن وسیله‌ای است برای رسیدن به هدف است، هدف عاملیت به قرآن است. هدف انجام دستورات قرآن است. وقتی قران می‌فرماید: «وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ» بال‌های رحمت و مهربانی را برای پدر و مادر بگستران یا می‌فرماید: «وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا» به پدر و مادر خود نیکی کنید. اگر پیر شدند، احترامشان را نگه دارید. اینها را استاد جلسه بعد از تلاوت قرآن عنوان می کند کسانی که آنجا نشستند متوجه می شوند و لذت می برند. اگر در زندگی شان مشکلی دارند و در زندگی شان دارای لغزشی هستند و کار اشتباهی کردند اصلاح می شوند. وقتی این آیات قرآن خوانده می شود می‌روند خودشان را اصلاح می کنند . امورات دیگر، ازدواج، تحصیل، نماز، روزه، زکات،غیبت،تهمت،دروغ ،جهاد و ... در قرآن بیان شده. اگر کسی بخواهد اینها را رعایت کند دنیا برایش گلستان می‌شود. کسانی که از سنین کودکی، نوجوانی و جوانی وارد جلسات قرآن می شوند تا بزرگسالی می‌توانند آراسته به اخلاق قرآنی شوند. مثلا اگر هر قاری در هر سال دو یا سه تا از فرمایشات و دستورات خداوند را بخواهد اطاعت کند وقتی 10 سال قرآن بخواند یعنی اینکه توانسته 30 تا از کارهایی که قرآن فرموده انجام نده را انجام ندهد یعنی غیبت نمی‌کند، دروغ نمی‌‌گوید، تهمت نمی‌زند، به عهد خودش وفا می‌کند، نماز می‌خواند و روزه می‌گیرد، به نامحرم نگاه نمی‌کند یا دزدی نمی کند. مگر ناهنجاری‌های جامعه ما چیست؟ همین مسائل است. آنهایی که در زندان هستند، خلافی انجام دادند که جزو دستورات قرآن بوده است. قرآن دستور به آن کار داده و ایشان انجام نداده است و به همین خاطر وارد زندان شده است. به حقوق همدیگر احترام نگذاشته اند. قتل کرده، دزدی انجام داده است. همه اینها جزء دستورات قرآنی است اگر دستورات قرآنی را انجام دهیم خیلی از زندانیها ما کاسته می شود. اینها را باید یاد بدهیم و یاد بگیریم. یعنی ابتدا در جلسات قرآن آنها را یاد بگیریم و در جلسات خودمان به بقیه یاد بدهیم تا خدا ما را حفظ کند و هم اینکه وقتی این مطلب را عنوان می‌کنیم بقیه دوستان، کودکان، نوجوانان اینها را یاد بگیرند تا از خطرات آینده جامعه حفظ شوند.

قرآن، کتاب اجتماعی و درست زندگی کردن است. قرآن کتاب مرده‌ها نیست، صحنه‌ای که بلافاصله در فیلم‌ها و سریال‌ها بعد از مرگ نشان می‌دهند این است که تلاوت قرآن پخش می‌شود. این جزء فرهنگ جامعه ما شده است اما قرآن بیش از آنکه در مراسم ختم خوانده شود باید در مراسم عروسی خوانده شود چون کتاب زندگی و کتاب زنده‌هاست نه کتاب مرگ.

قرآن، کاتالوگ زندگی انسان در این جهان است. خداوند به انسان کاتالوگی داده است تا خوب زندگی کند و از آن لذت ببرد. همراه با خلقت کاتالوگش را فرستاده است. خداوند هیچ وقت انسان را بدون کتاب نگذاشته است و به تدریج این کتاب تکمیل تر شده است. کسی که این کاتالوگ را بخواند چقدر قشنگ، زیبا و با لذت می تواند زندگی کند. امیدواریم ما فقط قاری قرآن نباشیم و اخلاق قرآنی و عاملیت قرآنی داشته باشیم. این شأن را برای خودم قائل نیستم که اخلاق قرآنی دارم یا عامل به قرآن هستم همه ما باید سعی کنیم و خدا هم باید توفیق دهد تا در اخلاقمان تأثیرگذار باشد.

با توجه به فضای موجود و بسترها و زمینه‌هایی که وجود دارد، رسالت جامعه قرآنی در ساخت سبک زندگی صحیح و به دور از انحرافات چیست؟

رسالت قاریان قرآن این است که اول از خودشان شروع کنند، «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ» ای کسانی که ایمان آوردید، چرا چیزی را می‌گوئید که خودتان عمل نمی‌کنید. اگر «امین پویا» در زندگی شخصی، خود را درست نکند فرزندش به او نگاه می‌کند. ما می‌خواهیم نسل و جامعه ای را درست کنیم اما اول باید از خودمان شروع کنیم. چرا باید از خودمان شروع کنیم؟ به خاطر اینکه همه ما دارای خانواده هستیم، خانواده به ما نگاه می کند. فرزندان به ما نگاه می‌کنند. وقتی من نماز می خوانم فرزندم با من نماز می خواند. اگر من کار بدی هم انجام دهم فرزندم به من نگاه می‌کند. جامعه را باید از خانواده ساخت. من باید آموزش دهم اما آموزشی که خودم آنرا انجام دهم یعنی عملی را توصیه کنم که خودم آنرا انجام دهم. مهمترین چیزی که قاریان قرآن باید انجام دهند این است که اول باید از خودشان شروع کنند. مطئمن باشند اگر اول از خودمان شروع کنیم تأثیرگذارتر است. چرا زمانی که پیامبر اسلام قرآن می خواند، کفار به همدیگر می گفتند اگر پنبه را از توی گوشتان بیرون بیاورید مسلمان می شوید. پیامبر(ص) چه قرآنی را می‌خواند که اینقدر تأثیرگذاری داشت؟ پیامبر(ص) کتابی که هم‌اکنون در دست ماست را می‌خواند اما چرا تأثیرگذاریش بیشتر بود. آیا پیامبر(ص) مثل ما دستگاه‌های صوت و لحن را رعایت می‌کرده یا ترکیبات لحنی می‌کرده یا تحریرهای آن‌چنانی می‌زده است یا اینکه نفس‌های دوخطی می‌خوانده است یا زمانی که تلاوت می‌کرد، همه ایشان را تشویق می‌کردند یا سیستم صوتی داشته است؟ پس علتش چه بوده است؟! چه فرقی بین قرآنی که پیامبر(ص) خوانده با قرآن‌هایی که ما می خوانیم وجود دارد؟ چرا آن تلاوت اینقدر تأثیرگذار بوده است؟ تأثیرگذاری کلام موقعی ایجاد می شود که یک قلب سلیم و صاف داشته باشیم. سخنی که از دل برآید لاجرم بر دل نشیند.

اول: قلب سالم و دل سالم، دوم: عمل صالح. عمل صالح ارزش سخن را زیاد می کند. وقتی می دیدند با چه حزنی این قران خوانده می‌شود. با چه ایمانی این قرآن خوانده می‌شود معلوم است روی قلب یک نفر هم نفوذ پیدا می‌کند. خداوند در سوره فاطر می‌فرماید: «إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ» کلام پاک و طیب به سوی خدا بالا می رود. در ادامه‌اش می‌فرماید: «وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ» عمل صالح آنرا باارزش‌تر می‌کند. اگر من یک قاری قرآن هستم، همه از من تمجید می‌کنند ولی اگر ببینند که کردار و رفتار من هم رفتار و کردار درستی است واقعا مورد تحسین قرار می‌دهند و می‌گویند هم قاری قرآن و هم عامل قرآن است. در این امر ما چقدر مؤثر بودیم. تأثیرگذاری یعنی چی؟ یعنی اینکه استاد قرآن، شاگردانش را جمع کند و به آنها بگوید که من دارم به شما قرآن یاد می‌دهم همه شما گوش کنید و کاری که من می‌گویم انجام دهید. با زور و اجبار که نمی‌توان کسی را تربیت کرد. شاگردان به استاد خود نگاه می‌کنند وقتی ببینند که او غیبت نمی‌کند، تهمت نمی‌زند. وقتی ببینند که او خوش اخلاق، صبور و مهربان است، آنها هم از او یاد می‌گیرند. نگاه می‌کنند که استاد قرآن، قرآن را زیبا تلاوت می‌کند و صد آفرین از اینکه خوب هم عمل می‌کند. مهمترین کاری که یک قاری و معلم قرآن می‌تواند انجام دهد این است که خود را اصلاح کند و از خودش شروع کند إ‌ن‌شاء‌الله جامعه اصلاح می‌شود.

همیشه این را پیش خودم می گویم که امام علی در وصیت نامه اش به فرزندانش تأکید می کند که مبادا دیگران در عمل به قرآن از شما پیشی بگیرند. در وهله اول شاید فکر کنیم که عمل به قرآن کارهای سخت و عبادت‌های طولانی و عبادتهای سنگین و عجیبی باشد، اگرچه شاید اینها هم باشد اما نکات ریز اخلاقی در زندگی فردی و اجتماعی هم در قرآن وجود دارد که انگار دیگران در اجرای آن بر ما پیشی گرفتند مانند وفای به عهد، نظم و ترتیب و ... است که در جامعه ما کمرنگ شده است. جامعه قرآنی در رفع این معضلات چه کارهایی می تواند انجام دهد و چه الگوسازی می‌تواند در این امر انجام دهد؟

اسلام، یعنی اینکه واجبات و آن چیزهایی که خداوند دستور داده را انجام دهید و آن چیزهایی که نهی کرده را انجام ندهید. تمام مشکلات و معضلات یک جامعه این است که اینها اشتباه انجام شود، یعنی چیزی که خداوند گفته انجام بدهید انجام نمی‌‌شود و چیزی که نباید انجام شود، انجام می‌شود.

نماز شب خواندن امری فرعی و بین انسان و خداست. نماز شب نخواندن به کسی آسیب نمی‌رساند ولی اگر تهمت بزنید آسیب می‌رسد. اگر کسی نمازش را نخواند به خودش ضربه زده است ما اگر دزدی کند چه؟ اگر روزه نگیریم به خودمان آسیب می‌زنیم، اما ناهنجاری اجتماعی به وجود نمی‌آید. اما اگر به عهد خودت وفا نکنید و سر قولت پایدار نمانید و اگر دروغ بگوئید. اگر وجدان کاری نداشته باشید مال حرام فراهم کنید فقط به خودمان آسیب نمی‌زنیم بلکه آسیبش برای کل اجتماع است. بحث خدا و انسان به کس دیگری مربوط نیست اما اگر یکی از فرمایشات و دستورات خداوند که حالت اجتماعی دارد را انجام ندهید، آسیب اجتماعی به وجود می‌آید و چون ما در یک محیط اجتماعی داریم زندگی می‌کنیم به دیگران آسیب می‌‌زنیم. به خاطر این است که باید دقت کنیم . اموری که مربوط به خودمان و خدای ماست شخصی است و خودمان باید انجام دهیم و بعد سعی کنیم آن چیزهایی که مربوط به اجتماع است را انجام دهیم.

ظلم سه نوع است: ظلم انسان به خودش، که همان موقعی که ظلم می‌کند آسیبش را می بیند. وقتی کسی روزه نمی‌گیرد و یا نماز نمی‌خواند آسیبش را می‌بییند. ظلم دوم حق‌الله است. چیزی که با خداست، چون خداوند غفار است می‌بخشد اما از حق‌الناس که سومین شق ظلم است نمی‌توان گذشت چون مردم نمی‌گذرند. در این دنیا همان طور که مردم در دادگاه‌ها با هم اختلاف دارند در قیامت هم همین طور است و مردم یقه همدیگر را میگیرند. رفتارهای اجتماعی ما باعث ایجاد ناهنجاری می‌شود چون دستورات قرآن را عمل نمی‌کنیم. در کل کشور، ادارات مختلف را ببینید سلامت کاری چقدر است؟ آمارهای جهانی را ببینید. همین ناهنجاریهایی که وجود دارد به خاطر این است که دستورات قرآن رعایت نمی‌‌شود. به همین خاطر اگر می‌خواهیم فضای کشور فضای سالمی شود باید احکام قرآن را به صورت شیرین و از پایه به مردم آموزش دهیم. نه اینکه در مساجد برای افراد بالای 50 ـ 60 سال اینها بیان شود. نگاه کنید و آمارش را استخراج کنید که موقع نماز جماعت چند درصد جوانان شرکت می‌کنند. تربیت قرآنی را باید از آموزش و پرورش شروع کرد. بالای 100 بار در مصاحبه های مختلف بر این امر تأکید کردم که آموزش مفاهیم قرآنی و تربیت قرآنی را باید از مدارس ابتدایی و پیش‌دبستانی‌ها شروع کرد؛ نه اینکه مدارس قرآنی احداث کنند. بلکه همه مدارس ما باید قرآنی باشد. اخلاق و تربیت قرآنی باید از مدرسه آموزش داده شود. احترام به قانون باید از کودکی آموزش داده شود.

شما گفتید که فرزندی دارید، چند ساله است و برای ایشان چه آینده قرآنی تصور می‌کنید؟

فرزندم محمد‌‌حسین، سه ساله و نیمه است. سعی‌ام بر این نیست که ایشان قاری قرآن شود، بلکه سعی‌ام بر این است که انسان خوبی شود. دعا می‌کنم که انسان خوبی شود. دعا می‌کنم که فرزند صالحی باشد و برای خودش و جامعه مفید باشد. سعی‌ام بر این است که به یاری خداوند متعادل این فرزند به گونه‌ای تربیت شود که اخلاق قرآنی داشته باشد. حالا لازم نیست که صوت و لحن یاد بگیرد، هیچ ایرادی ندارد که صوت و لحن را یاد نگیرد، به جایی بر نمی‌خورد اما اگر اخلاق قرآنی نداشته باشد به خیلی چیزها بر می‌خورد. امیدوارم بتوانم او را با قرآن، ورزش و علم آشنا کنم و امکاناتی در اختیار او قرار دهم که فرد مثبت و قابلی برای اجتماع شود. همین کفایت می‌کند.

منبع: مهر

211008