عقیق: در آستانه برگزاری مراسم اعتکاف فتاواى بنيانگذار جمهورى اسلامى امام خمينى(ره) كه از ترجمه بحث اعتكاف كتاب «العروة الوثقى» با ملاحظه حواشى معظم له و كتاب «تحرير الوسيله» استفاده شده و نیز فتاواى ساير مراجع معظم تقليد با استفاده از تعليقات آن بزرگواران بر كتاب «عروة» و استفتاءاتى كه توسط معاونت فرهنگى مسجد مقدس جمكران و ستاد مركزى اعتكاف قم انجام شده را به معتکفان ارجمند تقدیم می‌داریم:

اقسام اعتكاف‏

اعتكاف بر دو قسم است، مستحب و واجب، كه در اصل، يك عمل مستحبى است ، ولى ممكن است به سببى واجب شود، كه از جمله اسباب وجوب اعتكاف ، اين امور است :

1_ نذر، عهد يا قسم؛ مثلاً انسان نذر كند، يا با خداى خود عهد كند يا قسم بخورد كه اگر در فلان كار موفق شد، يا از فلان بيمارى شفا پيدا كرد، چند روز در مسجد معتكف شود.

2_ شرط ضمن عقد ؛ مثلاً هنگام قرار داد اجاره منزل، صاحب خانه شرط مى‏كند كه مستأجر هر سال پنج روز در مسجد معتكف شود و مستأجر نيز اين شرط را مى پذيرد.

3_ اجاره ؛ مثلاً شخصى اجير مى‏شود كه با دريافت مزد - يا بدون دريافت مزد - از طرف ميت در مسجد معتكف شود. (مانند نماز استيجارى).

نيت اعتكاف

_ اعتكاف، همانند ساير عبادات ، بايد با نيت و قصد قربت باشد و هرگونه ريا و خودنمايى و قصد غيرالهى آن را باطل مى‏كند.

_ در نيت اعتكاف، قصد وجه شرط نيست؛ يعنى لازم نيست قصد كند كه اعتكاف واجب است يا مستحب.

_ كسى كه بخواهد در نيت اعتكاف، قصد وجه كند، در اعتكاف واجب نيت وجوب و در اعتكاف مستحب ، نيت استحباب مى‏كند و واجب بودن اعتكاف در روز سوم ضررى ندارد، هر چند بهتر است كه از روز سوم نيت وجوب كند.

_ از آغاز تا پايان اعتكاف، بايد با نيت و قصد قربت باشد، بنابراين اگر به همين قصد ، اعتكاف را شروع كند صحيح است، همچنين اگر به قصد اينكه فردا معتكف شود به مسجد برود و از اول وقت (طلوع فجر) در آنجا باشد صحيح است.

نيابت در اعتكاف

_ انسان مى‏تواند اعتكاف را براى خود يا براى ديگرى بجاى آورد. به قسم دوم ، اعتكاف نيابتى گفته مى‏شود.

_  اعتكاف به نيابت ميت بى‏اشكال است ولى به نيابت از انسان زنده، بنابر احتياط به قصد رجاء ، اشكال ندارد. پس به طور خلاصه مى‏توان در اين بخش اعتكاف را اينگونه تقسيم كرد:

اعتكاف‏

1_ براى خود

2_ براى ديگران : ( به نيابت از ميت به نيابت از زنده )

يادآورى :

گرچه روزه به نيابت از انسان زنده صحيح نيست، ولى روزه گرفتن در اعتكاف مانند نماز براى طواف است كه به تبع عمل ديگر لازم مى‏شود و همچنانكه طواف و نماز آن به نيابت زنده‏ها صحيح است، اعتكاف و روزه آن نيز صحيح است .

_ اعتكاف به نيابت از دو يا چند نفر، صحيح نيست، ولى مى‏تواند اعتكاف را به نيت خود بجا آورد و ثواب آن را به ديگران اهدا كند، خواه يك نفر باشد يا چند نفر، زنده يا مرده.

روزه اعتكاف‏

_ انسان، در ايام اعتكاف بايد روزه بگيرد، بنابراين، كسى كه نمى‏تواند روزه بگيرد، مانند، مسافر، مريض و زن حايض يا نفساء و كسى كه عمداً روزه نگيرد، اعتكافش صحيح نيست.

_ مسافر و مريض اگر معتكف شوند صحيح نيست ولى زن حايض يا نفساء نه تنها اعتكافش صحيح نيست بلكه به جهت توقف در مسجد گناه كار است .

_ اعتكاف در روز عيد فطر و قربان يا دو روزقبل از عيد به طورى كه روز سوم آن عيد باشد صحيح نيست.

_ لازم نيست كه روزه، مخصوص به اعتكاف باشد، بلكه هر روزه‏اى باشد صحيح است ، مثلاً در ايام اعتكاف ، روزه قضا يا نذرى يا استيجارى بجا آورد.

نيت اعتكاف

اجازه اعتكاف‏

_ اين افراد بدون اجازه، نمى‏توانند معتكف شوند:

_ زن بدون اجازه شوهرش، در صورتى كه اعتكاف موجب از بين رفتن حق او باشد، بنابراين احتياط واجب اجازه او لازم است.

_ فرزند بدون اجازه والدين ، در صورتى كه اعتكاف او موجب اذيت و آزار آنان باشد و اگر موجب اذيت وآزار آنها هم نباشد احتياط مستحب است اجازه بگيرد.

_ كسى كه در استخدام ديگرى است ؛ مانند برخى از كارگران و كارمندان ، در صورتى كه قرار داد اجاره به گونه‏اى است كه منفعت اعتكاف را نيز در بر مى‏گيرد؛ يعنى اعتكاف با عمل به اجاره منافات دارد.

_ در اعتكاف ، بلوغ شرط نيست، بنابراين اگر كودك مميز معتكف شود، صحيح است.

منبع:حوزه

211008