حی علی العزاء ، حی علی البکاء

عقیق: عزاداری برای امام حسین علیه السلام مساله ای است که سوالات بسیاری درباره آن مطرح می شود؛ یکی از این سوالات این است که آیا عزادارى براى امام حسین علیه ‏السلام، در زمان امامان علیهم‏ السلام سابقه دارد؟

در این‏جا تنها به ذکر نمونه ‏هاى اندکى از آنچه که در تاریخ نقل شده، بسنده مى‏ کنیم:

۱. عزادارى بنى‏ هاشم در ماتم سیدالشهدا علیه السلام:

از امام صادق علیه‏السلام چنین روایت شده است: «پس از حادثۀ عاشورا، هیچ بانویى از بانوان بنى‏ هاشم، سرمه نکشید و خضاب ننمود و از خانه هیچ یک از بنى ‏هاشم دودى که نشانۀ پختن غذا باشد، بلند نشد تا آنکه ابن زیاد به هلاکت رسید. ما پس از فاجعۀ خونین عاشورا پیوسته اشک بر چشم داشته‏ ایم»(۱)

۲. عزادارى امام سجاد علیه‏السلام:

 حزن امام سجاد علیه‏السلام بر آن حضرت به صورتى بود که دوران زندگى ایشان، همراه با اشک بود. عمدۀ اشک آن حضرت بر مصایب سیدالشهداء علیه ‏السلام بود و آنچه بر عمو‌ها، برادران، عموزاده‏‌ها، عمه‏‌ها و خواهرانش گذشته بود تا آن‏جا که وقتى آب مى‏ آوردند تا حضرت میل کند، اشک مبارکشان جارى مى‏ شد و مى‏ فرمودند:

چگونه بیاشامم؛ در حالى که پسر پیامبر را تشنه کشتند؟(۲)

و مى‏ فرمود: «هرگاه شهادت اولاد فاطمه زهرا سلام‏الله‏علیها را به یاد مى ‏آورم، (بغض گلویم را می فشرد و) گریه‏ ام مى ‏گیرد.»(۳)

امام صادق علیه‏السلام به زراره فرمودند:

«جدم على‏ بن‏ الحسین علیه‏السلام هرگاه حسین‏ بن‏ على علیه‏السلام را به یاد مى ‏آورد، آن قدر اشک مى‏ ریخت که محاسن شریفش پر از اشک مى‏ شد و بر گریه او حاضران گریه مى‏ کردند».(۴)

۳. عزادارى امام محمد باقر علیه ‏السلام:

امام باقر علیه ‏السلام در روز عاشورا براى امام حسین علیه ‏السلام مجلس عزا برپا و بر مصایب آن حضرت گریه مى‏ کردند. در یکى از مجالس عزا، در حضور امام باقر علیه ‏السلام، کمیت شعر مى‏ خواند. وقتى به این‏جا رسید که: «قتیل بالطف...»، امام باقر علیه ‏السلام گریه زیادى کرده، فرمود:

«اى کمیت! اگر سرمایه‏ اى داشتیم در پاداش این شعرت به تو مى‏ بخشیدیم؛ اما پاداش تو‌‌ همان دعایى است که رسول خدا ص دربارۀ حسّان‏ بن‏ ثابت فرمود که همواره به جهت دفاع از ما اهل‏بیت علیهم‏ السلام، مورد تأیید روح ‏القدس خواهى بود.»(۵)

۴. عزادارى امام صادق علیه‏السلام:

امام موسى کاظم علیه السلام مى ‏فرماید: «چون ماه محرم فرا مى ‏رسید، دیگر پدرم خندان نبود؛ بلکه اندوه از چهره‏اش نمایان مى‏شد و اشک بر گونه‏اش جارى بود، تا آن‏که روز دهم محرم فرا مى ‏رسید. در این روز، مصیبت و اندوه امام به ‌‌نهایت مى‏ رسید. پیوسته مى ‏گریست و مى ‏فرمود: امروز، روزى است که جدم حسین‏ بن‏ على علیه السلام به شهادت رسید».(۶)

۵. عزادارى امام موسى کاظم علیه ‏السلام:

از امام رضا علیه‏ السلام نقل شده است که فرمودند: «چون ماه محرم فرا مى ‏رسید، کسى پدرم را خندان نمى ‏دید و این وضع ادامه داشت تا روز عاشورا؛ در این روز، پدرم را اندوه و حزن و مصیبت فرا مى‏ گرفت و مى‏ گریست و مى‏ گفت: در چنین روزى حسین را - که درود خدا بر او باد - کشتند».(۷)

۶. عزادارى امام رضا علیه‏ السلام:

گریه امام رضا علیه ‏السلام در حدى بود که فرمود: «همانا روز مصیبت امام حسین علیه‏السلام، پلک چشمان ما را مجروح نموده و اشک ما را جارى ساخته است».(۸)

دعبل خدمت حضرت رضا علیه ‏السلام آمد. آن حضرت دربارۀ شعر و گریه بر سیدالشهدا علیه‏ السلام کلماتى چند فرمودند؛ از جمله این‏که: «اى دعبل! کسى که بر مصایب جدم حسین علیه‏ السلام گریه کند، خداوند گناهان او را مى ‏آمرزد.» آن‌گاه حضرت بین حاضران و خانواده خود پرده‏ اى زدند تا بر مصایب امام حسین علیه ‏السلام اشک بریزند.

سپس به دعبل فرمودند: «براى امام حسین علیه ‏السلام مرثیه بخوان که تا زنده‏ اى، تو ناصر و مادح ما هستى؛ تا قدرت‏ دارى، از نصرت ما کوتاهى مکن». دعبل در حالتى که اشک از چشمانش مى‏ ریخت، قرائت کرد:

أفاطم لوخلت الحسین مجد لا     و قد مات عطشانا بشط فرات

صداى گریه امام رضا علیه ‏السلام و اهل‏بیت آن حضرت بلند شد».(۹)

۷. عزادارى امام زمان علیه ‏السلام:

 بنابر روایات، امام زمان علیه‏ السلام در زمان غیبت و ظهور، بر شهادت جدّشان گریه مى‏ کنند. آن حضرت خطاب به جد بزرگوارشان سیدالشهدا علیه‏ السلام عرضه می‌دارند:

«فلئن اخرتنى الدهور و عاقنى عن نصرک المقدور و لم اکن لمن حاربک محارباً و لمن نصب لک العداوة مناصبا فلاَنْدُبنّک صباحا و مساء و لابکین لک بدل الدموع دما، حسرة علیک و تأسفا على ما دهاک؛ (۱۰) اگر روزگار مرا به تأخیر انداخت و دور ماندم از یارى تو و نبودم تا با دشمنان تو جنگ کنم و با بدخواهان تو پیکار نمایم، هم اکنون هر صبح و شام بر شما اشک مى ‏ریزم و به جاى اشک، در مصیبت شما خون از دیده مى‏ بارم و آه حسرت از دل پردرد بر این ماجرا مى‏ کشم.»

در سوگ تو، با سوز درون مى‏گریم     از نیل و فرات و شط، فزون مى‏گریم

گر چشمۀ چشم من، بخشکد تا حشر     از دیده به جاى اشک، خون مى‏گریم(۱۱)

پی نوشت:

_________________________________

۱. نگا: امام حسن و امام حسین، ص ۱۴۵.

۲. بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۱۴۵.

۳. خصال، ج ۱، ص ۱۳۱.

۴. بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۲۰۷.

۵. مصباح المتهجد، ص ۷۱۳.

۶. امام حسن و امام حسین، ص ۱۴۳.

۷. حسین، نفس مطمئنة، ص ۵۶.

۸. بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۸۴.

۹. همان، ج ۴۵، ص ۲۵۷.

۱۰. بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۳۲۰.