اهمیت حفظ جان و سلامت

امیر مومنان (ع) می فرماید : ارزش دو چیز را نشناسد مگر کسی که آن ها را از دست داده باشد : جوانی و عافیت . ⁽⁴⁾ آن حضرت در تفسیر آیه " و لا تَنسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنیا " ⁽⁵⁾یعنی ( بهره ی واقعی خود را از ثروت دنیا از کف مده ) می فرماید : سلامتی خود را فراموش نکن⁽⁶⁾ و در تفسیر آیه " لَتُسئَلُنَّ عَنِ النَّعیم "⁽⁷⁾ یعنی ( روز قیامت درباره نعمت های از شما سئوال خواهد شد ) می فرماید : نعمتی که از آن پرسیده می شود سلامتی است .⁽⁸⁾

عوامل سلامت

کنترل غذا خوردن و رعایت بهداشت : امیر مومنان (ع) می فرماید: هر کس غذای پاکیزه بخورد و به خوبی آن را بجود و پیش از سیر شدن از غذا دست بکشد و به موقع تخلی خود داری نکند ، جز به مرض مرگ بیمار نگردد . ⁽¹²⁾

رسول خدا(ص) می فرماید : معده ، حوض بدن است و رگ ها به آن پیوسته اند ، پس هرگاه معده سالم باشد رگ ها سلامتی صادر می کنند و هرگاه معده بیمار باشد رگ ها بیماری صادر می کنند ⁽¹⁶⁾ و باز می فرماید : معده خانه هر دردی و پرهیز پایه هر درمانی است ، پس چیزی بخور که با ت سازگار باشد . ⁽¹⁷⁾

امام کاظم (ع) می فرماید : معده خانه و کانون بیماری هاست . ⁽¹⁸⁾

رسول خدا می فرماید : نوزادانتان را در هفت روزگی ختنه کنید که مایه پاکیزگی و رشد سریع گوشت است .⁽¹⁹⁾

سفر:رسول خدا می فرماید : مسافرت کنید تا تندرست باشید. ⁽²⁰⁾

امام سجاد (ع) می فرماید : به حج و عمره بروید تا صحت بدن یابید . ⁽²¹⁾

شب زنده داری : امیر مومنان (ع) می فرماید : شب زنده داری مایه سلامتی بدن است . ⁽²²⁾

سکوت : امیرمومنان (ع) می فرماید : سکوت مایه راحتی و آسایش است .⁽²³⁾ سکوت در مواردی که سخن گفتن ضرورتی ندارد ، مایه آسایش روحی است ؛ همچنین پرهیز از سخن در برخی جاها از پیامدهای ناگواری چون دشمنی و به خطر افتادن سلامت تن جلوگیری می کند .

استراحت بدن

افزون بر لزوم سلامتی جسم و جان، باید به استراحت و آرامش اعضای بدن نیز توجه شود و در به کارگیری آن ها اعتدال ها رعایت شود . امیر مومنان (ع) می فرماید : با فشار بر قلبت جلوی فهمت را مگیر ، چرا که هر عضوی از بدن به استراحت نیاز دارد . ⁽²⁴⁾

امام صادق (ع) هم می فرماید : کسی که شبانه روز کار کند و با نحوابیدن به چشمش استراحت ندهد ( و موجب اضرار به آن شود ) آن کارش حرام است . ⁽²⁵⁾ هر چند مال به دست آمده حلال باشد و نی زمی فرماید : بیداری و کار کردن در همه ی شب ( به گونه ای که حق چشم رعایت نشود ) حرام است . ⁽²⁶⁾ ، جز در موارد استثناء و اضطرار ؛ مانند زمان جنگ یا برای نجات جان بیمار و مانند آن.

امام کاظم (ع) می فرماید : اساس پرهیز ( و رژیم غذایی ) ، مدارا کردن با بدن است .⁽²⁷⁾

امام رضا (ع) می فرماید : خواب ( به موقع و به اندازه ) به تن ، قدرت و نیرو می بخشد ⁽²⁸⁾

پرهیز از آسیب رساندن به بدن

امیر مومنان (ع) درباره بیماری که گزارش درستی از بیماری خود به پزشک نمی دهد . می فرماید : کس یکه بیماریش را از پزشک پنهان کند به بدنش خیانت کرده است . ⁽²⁹⁾

امام صادق (ع) می فرماید : اسراف در اموری است که مال را تباه کند و به بدن زیان رساند ⁽³⁰⁾ در این روایت زیان رساندن به بدن از مصادیق اسراف و به شمار رفته که از گناهان بزرگ است.

پیشگیری از بیماری ها

رسول خدا (ص) می فرماید : خدای بی شریک با صدقه از بیماری و درد جلوگیری می کند ⁽³¹⁾ ؛ همچنین می فرماید : با دست های چرب و آلوده نخوابید و اگر کسی چنین کرد و دچار اختلال شیطانی شد کسی را جز خود ملامت و سرزنش نکند ⁽²³⁾ ؛ نیز می فرماید : کم خوری ریشه همه درمان هاست ⁽³³⁾

امیر مومنان (ع ) می فرماید : کم خوری مانع بسیاری از بیماری ها جسمی است ⁽³⁴⁾ ؛ همچین می فرماید : خود را از سرمای آغازین ( فصل پاییز ) محافظت کنید ؛ ولی سرمای پایانی ( یعنی آغاز فصل بهار ) را دریابید ، چرا که با تن ها همان کند که با درختان کند ؛ سرمای آغازین برگ سوز و سرمای پایانی برگ ساز است . ⁽³⁵⁾

امام صادق (ع) می فرماید : کوتاه کردن ناخن ها و سبیل هل در هر جمعه سبب ایمنی از جذام است ^(36)؛ نیز می فرماید : شیر گاو دوا و چربی آن شفا و گوشتش بیماری (زا ) است ⁽³⁷⁾و می فرماید : شام نخوردن پیری آورد و سزاوار است که شخص سالخورده با شکم پر بخوابد . ⁽³⁸⁾ در حدیث دیگر می فرماید : در حمام آب سرد ننوشید ، چرا که معده را فاسد می کند ؛⁽³⁹⁾ همچنین می فرماید : امیر مومنان همواره می فرمود : توجه ! در حمام ( که در این دوران شامل شنا هم می شود ) به پشت نخوابید ، چرا که پیه کلیه ها را آب کند ؛ ⁽⁴⁰⁾ همان گرامی می می فرماید: هنگام خروج  ازحمام آب سرد بر پاهای خود بریز ، چرا که بیماری را از بدنت ریشه کن می کند و هنگامی که لباس می پوشی "اللَّهُمَّ اَلبَسنی التَّقوَی وَجَنِّبنی الرَّدَی " ( خدایا ! لباس تقوا بر من بپوشان و بدی را از من دور کن ) وقتی چنین کردی از هر نوع بیماری در امان باشی ⁽⁴¹⁾ ؛ همچنین راویت است آن حضرت از حمام بیرون رفت و لباس و عمامه پوشید و فرمود: هنگام خروج از حمام در زمستان و تابستان عمامه را ترک نکردم .⁽⁴²⁾ کنایه از این که سرتان را در حال خروج از حمام بپوشانید.

به فرموه امام کاظم (ع) : حمام رفتن یک روز در میان بدن را فربه می کند و مداومت بر آن در هر روز پیه کلیه ها را ذوب می کند . ⁽⁴³⁾

امام رضا (ع) می فرماید : هر کس بخواهد ناراحتی مثانه نداشته باشد ادرارش را حبس نکند ، هر چند بر مرکب خود سوار باشد . ⁽⁴⁴⁾

پی نوشت:

1.       سوره انفال آیه 24

2.        روضة الواعظین . ص 472

3.       العروة الوثقی .ج2. ص131- العروة الوثقی .ج4.ص 424

4.        غرر الحکم . ص 324

5.        سوره قصص . آیه 77

6.       الامالی . صدوق . ص 228

7.        سوره تکاثر . آیه 8

8.       ارشاد القلوب . ص 38

9.        الامالی . طوسی .ص 272

10.    الفقیه .ج4.ص 206

11.   المحاسن . ص 9

12.   مکارم الخلاق . 146

13.   کتاب الخصال .ص 229 ؛وسائل الشیعه .ج24.ص 245

14.   مکارم الخلاق . ص 362

15.    الدعوات . ص 77

16.    کنز العمال .ج10.ص 38

17.   طب النبی . ص19

18.   مکارم الاخلاق . ص 362

19.   مکارم الاخلاق . ص 230

20.   الفقیه . ج2.ص 265

21.   الدعوات . ص76

22.   تهذیب الاحکام . ج2. ص 121

23.   تحف العقول . ص 223

24.    غرر الحکم . ص 60

25.   الکافی .ج5.ص 127

26.   الکافی .5.ص 141

27.   بحار الانوار .ج59.ص 141

28.   بحارالانوار .ج59.ص 316

29.   غرر الحکم . ص 284

30.    الکافی . ج4 .ص 53

31.    الکافی .ج4.ص5

32.   الفقیه .ج4.ص 6

33.   طب النبی . ص 19

34.   غرر الحکم . ص 320

35.   نهج البلاغه . حکمت 128

36.   کتاب الخصال .ص 39

37.    الکافی .ج6.ص 311

38.   الکافی . ج6. ص 288

39.   الفقیه . ج1 . ص 113

40.    الکافی .ج6.ص 500

41.   الفقیه .ج1.ص 113-114

42.   الفقیه .ج1. ص 117

43.   الکافی .ج6.ص 496

44.   بحار الانوار.ج59.ص322

211005