۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۱۵ : ۲۱
قدیمی ترین و خاص‌ترین هیات‌های تهران در ماه محرم
قطعا اگر قرار باشد سراغ هیات‌ها و حسینیه‌ها و تکیه‌های خاص برویم، باید سراغی از هیات‌های قدیمی گرفت؛ هیات‌هایی که هر یک از آنها، آداب و رسوم و ویژگی‌های خاص خود را دارند.
عقیق:محرم و عزاداری‌های آن آنقدر فراگیر و گسترده است که این روز‌ها و شب‌ها در هر کوچه و برزن، نشانه‌هایی از خیمه‌ها و بیرق‌های عزا دیده می‌شود.هرچند این سال‌ها عزاداری‌ها شکل و رنگ جدید‌تری به خود گرفته باشد، اما هنوز هم می‌توان هیات‌هایی را در همین تهران پیدا کرد که به سبک قدیم عزاداری می‌کنند.
اتفاقا این هیئت‌ها طرفداران خاص خود را دارند و هر سال میزبان عزاداران زیادی هم هستند. قطعا اگر قرار باشد سراغ هیات‌ها و حسینیه‌ها و تکیه‌های خاص برویم، باید سراغی از همین قدیمی‌ها بگیریم؛ هیات‌هایی که هر یک از آنها، آداب و رسوم و ویژگی‌های خاص خود را دارند.
حسینیه همدانی‌ها: مردانی که لباس سقایی می‌پوشند
حسینیه همدانی‌ها از آغاز محرم تا دهه دوم آن مجلس عزای امام حسین (ع) را برپا می‌کند. این حسینیه که در خیابان ری و بالا‌تر از پل ری قرار دارد، مراسم آیینی خاصی برای روز‌های تاسوعا و عاشورا دارد. روز تاسوعا که از راه می‌رسد، مردان این هیئت لباس سقایی می‌پوشند و راهی هیئت عزاداری‌ای در نزدیکی چهارراه سیروس می‌شوند؛ (هیات عباسیه همدانی‌ها).
از آنجا که این دو هیات از یک قوم و طایفه هستند و می‌خواهند در عزاداری‌ها همراه هم باشند، این رسم از قدیم در بین آنها رایج بوده است. در این مراسم ویژه، سقایان در حسینیه درحالی‌که ذکر سقایی گرفته‌اند چندبار دور می‌زنند و در پایان، مداح (عباسیه) به رسم آنکه سقای مهمان است تنها چند بیتی نوحه می‌خواند و مراسم به پایان می‌رسد.
عاشورا هم اهالی حسینیه همدانی‌ها میزبان عزادارانی هستند که از هیات عباسیه با لباس‌های سقایی به سمت خیابان ری می‌آیند، این حسینیه هر سال مهمانانی دارد که شاید اصالتاً اهل همدان نباشند، اما آیین عزاداری در آن را می‌پسندند، شیخ حسین انصاریان هم سخنران تاسوعا و عاشورای این حسینیه است.
دلیل خاص بودن: مراسم‌های ویژه تاسوعا و عاشورا
مسجد ارگ: مسجدی که عزاداری هایش مشهور است
مسجد ارگ از مشهورترین مساجد تهران است. یکی از دلایل این موضوع قدیمی بودن آن و فعال بودنش در فعالیت‌های انقلابی است که بزرگانی از انقلاب را در خود جای داد و محل سخنرانی‌ها و گردهمایی‌های مهم بود.
استاد مطهری هم در این مسجد سخنرانی‌های زیادی داشت. این مسجد در این سال‌ها هم محل تجمع رجال سیاسی و مذهبی کشور بوده و هست. مداحان و سخنرانان زیادی در طول این سال‌ها در این مسجد حضور داشته و دارند و خیلی از اهالی شهر تهران به همین دلیل شب‌های ماه محرم را در این مسجد سر می‌کنند.
حاج‌منصور ارضی نام آشنایی است که با نام مسجد ارگ و شب‌های‌ماه محرم گره خورده‌است. سازور و محمود کریمی و حدادیان و... هم نام‌های آشنایی در این مسجد و در مجالس عزای آن هستند. عزاداری‌های مسجد ارگ، از آن دست عزاداری‌هایی است که در گوشه‌گوشه شهر مخاطب دارد.
دلیل خاص بودن: قدمت و شهرت مهمانان و مداحان
حسینیه سادات اخوی: پذیرایی با چای و نان قندی
شاید وقتی که سیدابراهیم سادات اخوی منزل مسکونی خود را وقف مجلس عزاداری سیدالشهدا(ع) کرد فکرش را هم نمی‌کرد که باعث و بانی مجلس عزایی شود که حدود ۲۰۰ سال برقرار خواهد ماند.
حسینیه سادات اخوی از حسینیه‌های قدیمی شهر تهران است. این حسینیه که در خیابان مصطفی خمینی قرار دارد، هنوز برخی از عادت‌های گذشته را حفظ کرده؛ قبل از اینکه نوشیدن چای در ایران و به طبع در تهران به یک عادت تبدیل شود، قهوه، نوشیدنی معمول محافل و مهمانی‌ها بود.
طبق همین عادت، حتی در مساجد با قهوه از عزاداران و مهمانان پذیرایی می‌شد. حسینیه سادات‌اخوی گاهی وقت‌ها، بر سر عادت خود باقی مانده و با قهوه و نان قندی از عزاداران پذیرایی می‌کند. البته هم‌اکنون مراسم پذیرایی از عزاداران در کوچه حسینیه و با نان قندی و سرو چای در استکان و نعلبکی انجام می‌شود.
همچنین سقف حسینیه را خیمه‌ای که به وسیله سه چوب علم شده، پوشانده است. این حسینیه چند تخته چادر دارد که جنس یک تخته آن از کرباس است.
دلیل خاص بودن: پخش سنتی چای و نان قندی و عزاداری سنتی
هیات نوجوانان قنات‌آباد: نوجوانانی که در یک هیات پیر شده‌اند
هیات نوجوانان قنات‌آباد را هم می‌توان جزو هیات‌های خاص تهران دانست؛ با ۶۰ سال قدمت. نوجوانانی که این هیات را برپا کرده‌اند، حالا برای خودشان، ریشی‌سفید کرده‌اند.
بازارچه سنتی قنات‌آباد در مولوی را که وارد شوید، می‌توانید این حسینیه را هم پیدا کنید. این هیات را حاج اکبر ناظم قنات‌آبادی بنا کرده است. زمانی هم که بچه‌های محله قنات‌آباد تصمیم گرفتند دور هم جمع شوند، همه‌شان ۱۰، ۱۲ سال سن بیشتر نداشتند.
بعد‌ها این هیات، صاحب حسینیه ثابتی هم شد و با (هیات نوباوگان قنات‌آباد) ادغام شد تا هیات نوجوانان قنات‌آباد در منزل حاج آقای صادقی شکل بگیرد.
بازارخوانی‌ها و مراسم‌های سنتی و نیز نقشی که این هیات در انقلاب ایفا کرده، جزو ویژگی‌های خاصش محسوب می‌شود و بزرگ‌ترین ویژگی آن هم، این است که نوجوانانی، یک هیات را تشکیل داده‌اند و در طول نیم قرن، با این هیات، پیر شده‌اند.
آیت‌الله طالقانی، آیت‌الله امامی‌کاشانی، حجت‌الاسلام ناطق نوری و... هم سابقه منبر رفتن در این هیات را دارند.
دلیل خاص بودن: نوجوانانی که با هیات، پیر شده‌اند
حسینیه صنف لباس‌فروش‌ها: عزاداری صبحگاهی با حضور کسبه بازار
خیابان سعدی، پایین‌تر از چهارراه مخبرالدوله، محلی است که می‌توانید در آن حسینیه صنف لباس‌فروشان را پیدا کنید. همانطور که از نام این حسینیه برمی‌آید، لباس‌فروشان بازاری متولی این حسینیه و برگزاری مراسم در آن هستند. مخاطبان این حسینیه هم عمدتا کسبه بازارند.
برای همین، برنامه‌های این حسینیه به جای غروب و شب‌های‌ماه محرم، هر روز صبح بعد از اذان صبح و اقامه نماز آغاز می‌شود تا پس از پایان مراسم، عزاداران به کسب و کار عادی خود برسند.
البته در تهران، کم نیست تعداد حسینیه‌ها و مساجد و هیات‌هایی که به‌دلیل قرار گرفتن در محوطه بازار، عزاداری در‌ماه محرم را صبح برپا می‌کنند. حاج‌منصور ارضی، طبق روال سال‌های گذشته در این حسینیه بعد از اقامه نماز، زیارت عاشورا می‌خواند و ساعتی بعد از طلوع آفتاب، عزاداری در این حسینیه هم به پایان می‌رسد.
منبع:شبستان
گزارش خطا
