نتیجه اعمال حج، ارتقای بُعد روحی انسان است

 در همین راستا گفتگویی را با حجت‌الاسلام والمسلمین «محمدحسین مختاری» استاد سطوح عالی حوزه و رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی انجام دادیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

* نتیجه اعمال حج، ارتقای بُعد روحی انسان است

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با بیان این مطلب که جریان حج را از منظرهای مختلف می‌توان مورد بررسی قرار داد، گفت: یکی از آن ابعاد برجسته، بُعد تعلیم و تربیتی آن است. بر اساس احکام شرع اسلام اگر بخواهیم فلسفه تشریع حج بیت الله الحرام را مورد بررسی قرار دهیم، نسبت به نتیجه و غایت آن فریضه باید نگاهی عمیق داشته باشیم. غایت و نتیجه اعمال حج، ارتقای بُعد روحی و معنوی زائر و رسیدن به نقطه اوج وارستگی است.

وی افزود: امام خمینی (ره) در اهمیت این امر حج را کانون معارف دانستند و فرمودند: «حج کانون معارف الهی است. حج تنها حرکات و اعمال و الفاظ نیست. با کلام و لفظ و حرکت خشک نمی‌توان به خدا رسید» (صحیفه امام، ج 21، ص 76 و 77). «توجه داشته باشید که سفر حج، سفر کسب نیست، سفر تحصیل دنیا نیست، سفر الی الله است، شما رو به سوی خانه خدا سفر می‌کنید، باید تمام امورتان الهی باشد، مثل انبیا و سایر بزرگان دین، که یک قدم تخلف نمی‌کردند، چون سفر الی الله است» (صحیفه امام، ج 10، ص 175).

* زیارت خانه کعبه به انسان پویایی، نشاط و بالندگی می‌بخشد

حجت‌الاسلام والمسلمین مختاری زیارت خانه کعبه را بهترین وسیله تربیتی انسان در کنار سایر فرائض و سنن الهی دانست و خاطرنشان کرد: زیارت خانه کعبه به انسان پویایی، نشاط و بالندگی می‌بخشد و مایه بصیرت و بینش عمیق در انسان می‌شود و انسان‌ها از این طریق می‌توانند به اوج عبودیت و بندگی برسند و نسبت به ذات حضرت حق شناخت و معرفت بیشتری پیدا کنند.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با بیان اینکه حقیقت حج نشان از اوج رقیّت در پیشگاه خداوند متعال است، گفت: انسان در سفر حج بیت االله الحرام انسان به فقر، ناچیزی و وابستگی محض خود نسبت به قدرت قادر متعال بیش از پیش پی می‌برد، به عبارت دیگر، سفر حج سبب ابراز بندگی، احساس فقر، تعلق و وابستگی محض انسان به ذات مقدس الهی است.

* حج، مقوله‌ای انسان‌ساز

حجت‌الاسلام والمسلمین مختاری حج را یک مقوله انسان‌ساز دانست و اظهار کرد: انسان با بهره مندی از آموزه های حج در دو قلمرو فرد و جامعه تربیت می‌شود. حج علاوه بر اینکه در آدمی سازندگی ایجاد می‌کند، در بُعد وجوی فرد نیز ارتقای روحی و معنوی پدید می‌آورد. جنبه تربیتی حج آنقدر مهم و حائز اهمیت است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و باید شکلگیری تحولات عمیق در ابعاد وجودی را در رهگذر این سفر نورانی برای زائران حج بیت الله الحرام متصوّر بود.

«این جنبه تربیتی حج قطعاً مرتبط با نگاه به آینده است» وی با بیان این جمله گفت: در واقع زائران خانه کعبه با انجام این فریضه، آینده خود را پیش می‌برند و می‌سازند. حتی می‌توان حاجی بیت الله الحرام با انجام اعمال حج و توجه به آنها، آینده خود را به گونه‌ای تضمین می‌کند که در مسیر خداوند متعال و عبودیت او قدم بردارد.

* لزوم انجام مناسک حج با بصیرت و آگاهی

به گفته وی، البته این نکته را نیز نباید نادیده گرفت که زائر خانه کعبه لازم است با آگاهی و شناخت و بصیرت، اعمال و مناسک حج را انجام دهد، نه اینکه به صورت سطحی و گذرا به آن نگاه کند، بلکه از اعماق جان و با تمام وجود باید باشد و در هنگام عمل به آن مناسک وارد شده، به آنها توجه کند تا برای آینده و صحنه‌های پیش رو، بتواند از این آموزه‌های تربیتی بهره‌مند شود.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی خاطرنشان کرد: پیداست که حج یعنی همراهی با ولایت، یعنی همراهی با شناخت و معرفت نسبت به حضرات معصومین (ع) به ویژه امام زمان (عج). امام صادق(ع) در این زمینه می‌فرماید: «إِذَا حَجَّ أَحَدُکُمْ فَلْیَخْتِمْ حَجَّهُ بِزِیَارَتِنَا لِأَنَّ ذَلِکَ مِنْ تَمَامِ الْحَج» هرگاه کسی از شما به حج برود و مناسک خود را به‌ جاى ‏آورد، به مدینه آید و ما اهل ‌بیت (ع) را زیارت کند، زیرا این کار از تمامیّت حج است.

حجت‌الاسلام والمسلمین مختاری با تأکید بر اینکه زیارت خانه کعبه به معنای تجدید عهد با نبّی مکرم اسلام (ص) است، بیان کرد: زائر خانه خدا درصدد تحقق معنا و مفهوم حدیث زیبای ثقلین است تا این سفارش مورد تأکید پیامبر اکرم (ص) را از روی اعتقاد و باور عملیاتی کند، چراکه آنچه پیامبر اکرم (ص) در میان امت خویش به یادگار گذاشته، قرآن و عترت است که زیارت خانه کعبه به یک معنایی گام گذاشتن در سرزمین وحی الهی و تجدید عهد با پیامبر اکرم (ص) است. علاوه بر این، به معنای تصدیق دستورات خداوند و آموزه‌های وحیانی و اعتقاد راسخ به قرآن کریم است.

وی بیان کرد: سراسر سرزمین حج محل نزول قرآن کریم است و در کنار آن مرقد مطهر پیامبر اکرم (ص) و دیگر ائمه معصومین (ع) وجود دارد. در حقیقت سفر حج در راستای تثبیت موحد بودن انسان در کنار آن ولایت‌پذیری و ابراز مهر و محبت به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) است.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی یادآور شد: زائر خانه خدا باید به این نکته توجه داشته باشد که هر ساله امام زمان (عج) در سفر حاج  حاضر می‌شوند و یکی از حاجیان وجود مقدس حضرت مهدی (عج) است، او ناظر بر اعمال محبان و شیعیان است. زائران خانه خدا به نوعی در این سفر به تجدید بیعت با امام حیّ خود می‌پردازند و این سبب رشد و تقویت بنیه اعتقادی و معارفی آن افراد می‌شود.

* حج، نماد وحدت و انسجام است

حجت‌الاسلام والمسلمین مختاری با بیان اینکه حج نماد وحدت، یکپارچگی و انسجام میان تمام مسلمانان است، گفت: حج تبلور و تجلی رابطه همدلانه تمام مسلمانان است. انسان وقتی فریضه حج را مورد دقت قرار می‌دهد و مسلمانان از اقوام، نژاد و فرهنگ‌ها مختلف به سمت و سوی یک هدف حرکت می‌کنند و لبیک‌گویان با شعار توحیدی لا إله إلا الله پیش می‌روند، در واقع تأیید و تصدیق بر این معناست که همه ما موحد و در دامنه عبودیت خداوند هستیم.

«اسلام تسلیم شدن در برابر ذات اقدس الهی است و یک مسلمان به صورت عملی در سفر حج ابراز بندگی می‌کند»، وی با بیان این جمله اظهار کرد: تقریب و وحدت در سراسر اماکن مقدسه بیت الله الحرام مشاهده می‌شود. همه ما باید در برابر ذات حق تعالی تسلیم باشیم و از اختلافات جزئی پرهیز کنیم و به مشترکات بپردازیم.