اعمال و رفتار نیک ما با چه کاری ضایع می شود؟

* تأثير منّت و معرّفى شيعه

حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرى عليه الصّلوة و السّلام حكايت فرمايد:

روزى شخصى به حضور امام محمّد بن علىّ الرّضا عليهما السلام وارد شد، در حالى كه بسيار خوشحال به نظر مى رسيد.

امام جواد عليه السلام علّت سرور و شادى او را سؤال نمود؟

در جواب اظهار داشت: ياابن رسول اللّه ! از پدرت ، امام رضا عليه السلام شنيدم ، كه فرمود: شادى انسان آن روزى است كه از اموال و امكانات خود بر ديگر مؤمنين و خويشان صدقه اى داده و به آن ها احسان كرده باشد.

امروز تعداد 10 خانوار از خانواده هاى فقير و تهى دست به من مراجعه كردند؛ و به هر يك از آن ها در حدّ توان خود كمك نمودم و چون آن ها شاد گشتند، من هم خوشحال و مسرور مى باشم .

امام محمّد جواد عليه السلام به او فرمود: به جانم سوگند، تو بهترين كار نيك و احسان را انجام داده اى ؛ و بايد هم اين چنين شادمان و مسرور باشى ، مشروط بر آن كه اعمال نيك خود را ضايع و حبط نگردانى .

آن شخص سؤال كرد: با اين كه من از شيعيان و دوستان واقعى شما هستم ، چگونه ممكن است كه اعمال و عبادات خود را ضايع گردانم؟

امام عليه السلام فرمود: مواظب گفتار و حركات خود باش ، چون هم اكنون اعمال و رفتار نيك خود را نسبت به آن برادرانت ضايع كرده و از بين بردى .

آن شخص با حالت تعجّب پرسيد: چگونه باطل شد، با اين كه من كارى را انجام ندادم ؟!

حضرت فرمود: آيا اين آيه قرآن را تلاوت كرده اى : يا أ يُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الاْذى/ يعنى ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد! صدقات و كارهاى نيك خود را با منّت گذارى و آزار، باطل و ضايع نگردانيد.

آن شخص گفت: ياابن رسول اللّه ! من بر كسى منّت ننهاده ام ؛ بلكه بدون هيچ منّت و آزارى به يكايك آنان كمك و انفاق كردم ؛ و هيچ گونه توقّعى هم از آن ها نداشته ام !

امام جواد عليه السلام در پاسخ فرمود: خداوند متعال فرموده : صدقات خود را به وسيله منّت و ايذاء باطل ننمائيد؛ و نفرموده است بر كسانى كه صدقه مى دهيد، منّت ننهيد؛ بلكه منظور هر نوع آزار و اذيّتى است كه در رابطه با آن كار نيك به نوعى واقع شود.

سپس امام جواد عليه السلام افزود: آيا منّت گذارى بر آن افرادى كه كمك كرده اى مهمّتر است ، يا ايجاد اذيّت و آزار نسبت به ملائكه مقرّب الهى و مأمورين ثبت اعمال و حفظ نفوس ؟!

آن شخص در پاسخ گفت : بلكه اين مورد أخير مهمّتر و حسّاس تر؛ و گناهش نيز افزون خواهد بود.

بعد از آن ، حضرت فرمود: تو با اين طرز برخورد و سخنى كه اين جا مطرح كردى ، هم موجب آزار من و هم سبب ايذاء ملائكه شدى و با اين كار، صدقات و كارهاى نيك خود را ضايع و باطل گرداندى ، چرا بايد چنين كنى ؟!

و چگونه چنين ادّعاى مهمّى را كردى و گفتى : من از شيعيان خالص هستم ؟!

آيا مى دانى شيعيان خالص ما چه كسانى هستند؟

آن شخص پاسخ داد: خير، نمى دانم .

امام عليه السلام فرمود: شيعيان خالص آن افرادى هستند كه همانند حِزقيل نبىّ، مؤمن باشد كه او با آن شيوه مخصوص در مقابل طاغوت و فرعون زمانش توريه كرد؛ و نيز مؤمن آل فرعون ، صاحب يسَّ كه خداوند درباره او فرموده است : وَ جاءَ مِنْ اءقْصَى الْمَدينَةِ رَجُلٌ يَسْعى/ يعنى ؛ مردى از آن سوى مدينه با سعى و كوشش آمد.

همچنين سلمان ، ابوذرّ، مقداد و عمّار ياسر، اين افراد از شيعيان خالص ما هستند، آيا تو با اين افراد يكسان و مساوى هستى ؟!

اكنون خودت قضاوت كن ، آيا با ادّعائى كه كردى ، موجب اذيّت و آزار ما و ملائكه الهى نشدى ؟!

آن شخص عرضه داشت: ياابن رسول اللّه ! من از گفتار خود پشيمان شدم و توبه مى كنم ، شما مرا عفو نموده و راهنمائى بفرما كه چه بگويم ؟

حضرت فرمود: بگو كه من از دوستان و از علاقه مندان شما هستم و با دشمنان شما دشمن خواهم بود؛ و با دوستان شما دوست مى باشم .

آن شخص اظهار داشت : ياابن رسول اللّه ! من نيز همين را مى گويم و معتقد به آن هستم و از آنچه كه قبلا گفتم ، توبه مى كنم و عذرخواهى مى نمايم .

آن گاه در پايان، امام جواد عليه السلام فرمود: هم اينك به نتيجه و ثواب صدقات و ديگر كارهاى نيك خويش خواهى رسيد.